Hội ngộ ở sông Đà…

QĐND - Hướng tới kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7-5-1954/7-5-2014), chúng tôi về Lữ đoàn Công binh Sông Đà, một trong những đơn vị chủ lực từng tham gia chiến dịch lịch sử này. Thật may mắn, hôm ấy lão đồng chí cựu chiến binh Phan Đức Sử cũng về thăm đơn vị cũ. Cụ là một trong những nhân chứng hiếm hoi còn lại của lịch sử Lữ đoàn Công binh Sông Đà những năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược…

Đã ngót 86 tuổi nhưng dáng dấp cụ Sử vẫn còn khá nhanh nhẹn và đặc biệt trí nhớ còn rất tốt. Cụ sinh ra ở Hà Nội, trong một gia đình có truyền thống yêu nước và cách mạng. Những ngày tiền khởi nghĩa Cách mạng Tháng 8-1945, chàng trai 16 tuổi Phan Đức Sử đã được ông Đàm Quang Trung dẫn dắt tham gia phong trào Việt Minh và sau ngày Độc lập được chỉ định làm Trung đội trưởng vệ binh trong khu vực các cơ quan Trung ương Đảng. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Phan Đức Sử là  trợ lý tác chiến dưới quyền ông Vương Thừa Vũ, Chỉ huy trưởng Mặt trận Hà Nội và sau đó theo Trung đoàn Thủ Đô rút lên Việt Bắc. Năm 1949, Phan Đức Sử được cử đi học kỹ thuật công binh và năm 1952 được về Trung đoàn Công binh 151, tiền thân của Lữ đoàn Công binh Sông Đà hiện nay. Tại đây, Phan Đức Sử đã lần lượt là cán bộ chỉ huy cấp Đại đội, Tiểu đoàn rồi làm Phó tham mưu trưởng Trung đoàn; tham gia hầu hết các chiến dịch lớn: Hòa Bình, Tây Bắc, Thượng Lào… và đặc biệt là Chiến dịch Điện Biên Phủ. Những năm tháng ấy, Chiến sĩ thi đua Phan Đức Sử 2 lần vinh dự được thưởng Huy hiệu Bác Hồ, trong đó một lần được Bác trực tiếp gắn Huy hiệu của Người lên ngực áo…

CCB Phan Đức Sử trò chuyện với các chiến sĩ trẻ của đơn vị.

Đã tròn 60 năm trôi qua, nhưng hôm nay về thăm lại đơn vị cũ, trước những ánh nhìn ngưỡng mộ của lớp chiến sĩ trẻ, cụ Sử bỗng phấn khích hẳn lên và câu chuyện của cụ về những ngày tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ cứ hiện lên rành rọt như một cuốn phim tài liệu. Cụ kể: Từ tháng 4-1953, trung đoàn đã thành lập “Công trường củng cố, mở rộng đường 13” do Trung đoàn phó Nguyễn Văn Đoan chỉ huy. Qua hơn 7 tháng lao động khẩn trương vất vả, đơn vị đã bạt đèo Lũng Lô nối sang Chiềng Pan, bắc cầu Ngòi Lao, Ngòi Sập thông tuyến Tạ Khoa tổng cộng hơn 100 cây số. Từ tháng 11-1953, đơn vị lại được lệnh mở tiếp 36 cây số từ Tạ Khoa đi Cò Nòi, rồi lại mở tiếp 120 cây số từ Cò Nòi qua Sơn La, lên Tuần Giáo… Đến tháng 2-1954, Trung đoàn lại được lệnh mở tiếp 86 cây số từ Tuần Giáo đi Điện Biên. Mặc dù đã được tăng cường thêm 4000 dân công hỏa tuyến, nhưng toàn trung đoàn vẫn phải nỗ lực lao động mỗi ngày trên 16 giờ. Nhiều gương lao động quên mình xuất hiện, như chiến sĩ Tào Tư lập kỷ lục quai liên tục 2.800 nhát búa 5 cân để đục đá phá vật cản…

Thưa cụ, thời gian ấy cụ ở phân đội nào ạ? Một chiến sĩ trẻ rụt rè cất tiếng hỏi. Lão đồng chí Phan Đức Sử chợt ngập ngừng như ngại ngần không muốn nói về mình. Lại thêm câu hỏi của một chàng lính trẻ láu lỉnh: Cụ ơi, hồi đó dân công nam hay nữ tăng cường cho đơn vị ta? Nhiều tiếng cười cùng rộ lên vui vẻ khiến cụ Sử thêm phần hăng hái: Lúc đó ta là cán bộ Tiểu đoàn 444, trấn giữ ở đèo Pha Đin suốt gần 2 tháng Chiến dịch Điện Biên Phủ. Các cháu có biết Pha Đin là con đèo thế nào không? Nhiều tiếng nhao nhao có ạ, có ạ! Dốc Pha Đin chị gánh anh thồ, đèo Lũng Lô anh hò chị hát thì các cháu được học rồi. Nhưng mà chuyện công binh Sông Đà làm hầm Đại tướng ở Mường Phăng và khoét đồi A1 để nhét thuốc nổ vào thì chưa được gặp người thật việc thật. Cụ kể cho chúng cháu nghe với! Lão đồng chí Sông Đà thuở Điện Biên thành thật:

- Những việc ấy thì ta có biết chứ không được trực tiếp tham gia. Làm Sở chỉ huy Mường Phăng là Đại đội 1 của Tiểu đoàn 333, do Đại đội trưởng Thành Xuân Thi trực tiếp chỉ huy thi công. Còn việc khoét ruột đồi A1 thì  Phân đội 83 đảm nhiệm, do Tham mưu phó Nguyễn Phú Xuyên Khung và đồng chí Nguyễn Điệt trực tiếp chỉ huy. Ta còn nhớ rất rõ, chiều mồng 6-5-1954, tức là một ngày trước khi quân ta bắt sống tướng Đờ Cát, Phân đội 83 nhận được bức điện khen ngợi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đúng không đồng chí Chính ủy lữ đoàn?

Đại tá Chính ủy Lê Hồng Sơn giới thiệu lá cờ truyền thống “Mở đường thắng lợi” do Bác Hồ tặng thưởng cho đơn vị. Ảnh: Hồng Lộc

Đại tá Lê Hồng Sơn nãy giờ “xếp hàng” chăm chú nghe chuyện cùng anh em chiến sĩ, bị “kiểm tra” bất ngờ nhưng vẫn trả lời rành rẽ:

- Vâng, thưa cụ, bức điện chỉ 2 câu ngắn: “Gửi đội Công binh đồi A1. Chúc các đồng chí thành công. Ngọc!”. Ngọc là bí danh của Võ Đại tướng ở mặt trận Điện Biên Phủ ạ!

Rồi Chính ủy Lữ đoàn báo cáo vắn tắt tình hình đơn vị hiện nay với lão đồng chí chỉ huy tiền bối: Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, ngày nay Lữ đoàn Sông Đà vẫn là đơn vị điểm toàn diện của Binh chủng Công binh. Chẳng hạn, như trong phong trào Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, lữ đoàn ta có nhiều tập thể và cá nhân được cấp trên khen thưởng; trong đó có một đồng chí được đi dự Hội nghị điển hình tiên tiến toàn quân và được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký quyết định thăng quân hàm trước niên hạn. Phong trào “Quân đội tham gia xây dựng nông thôn mới” ở Lữ đoàn được Binh chủng Công binh đánh giá cao, nhất là các đơn vị đi xây dựng công trình dã ngoại đã làm rất tốt việc xây dựng địa bàn với xây dựng công trình. Đặc biệt, nhiều năm nay lữ đoàn là “điểm sáng” của binh chủng về công tác kỹ thuật, trong đó mô hình “Câu lạc bộ kỹ thuật” với hình thức “sân khấu hóa” là một sáng kiến độc đáo và hiệu quả, được nhân rộng trong các đơn vị của Binh chủng Công binh. Đầu tháng 3-2014 vừa rồi, lữ đoàn vinh dự được Đảng ủy và Bộ tư lệnh Binh chủng Công binh chọn làm đơn vị điểm phát động đợt thi đua “Tiếp bước chiến sĩ Điện Biên, tiến lên giành 3 nhất”, lập thành tích chào mừng kỷ niệm 68 năm Ngày truyền thống Bộ đội Công binh (25-3-1946/25-3-2014) và đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân lần thứ hai, tiến tới kỷ niệm 60 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ…

Gương mặt lão đồng chí Phan Đức Sử như rạng rỡ hẳn lên khi được "mắt thấy tai nghe" về những bước trưởng thành vững mạnh của Lữ đoàn Công binh Sông Đà hôm nay. Bên ông, gương mặt của các chiến sĩ trẻ cũng rạng ngời đầy tự tin và quyết thắng!

Ghi chép của LỘC HÀ