QĐND - Đi sâu điều tra vụ việc liên quan tới nghi án Công ty Thuận Phong sản xuất phân bón giả, chúng tôi đã phát hiện thêm nhiều thủ đoạn mập mờ, gian dối của công ty này để đánh lừa người tiêu dùng và qua mặt cơ quan chức năng như: Nhập "phân bón rễ" nhưng lại hướng dẫn, giới thiệu cho người tiêu dùng sử dụng sản phẩm “có thể thay thế phân bón lá”. Đây là hành vi gian dối chưa từng thấy trong lĩnh vực kinh doanh phân bón ở nước ta...

Nhập "phân bón rễ", “biến” thành "phân bón lá"

Theo thông tin phía Công ty Thuận Phong cung cấp, nhiều đại lý bán sản phẩm của Thuận Phong đều ca ngợi sản phẩm là rất “chất lượng”. Chẳng hạn, tại Đại lý phân bón Phát Sơn của bà Trần Thị Kim Huệ ở ấp 3, xã Suối Nho, huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai, bà Huệ cho biết: Ngay sau khi bên Thuận Phong tổ chức hội thảo về sản phẩm này, tôi lấy 5 thùng Vitol (quy cách đóng gói chai 1 lít, 20 chai/thùng) về bán, bà con họ mua về dùng rồi quay lại nói với tôi là phun cái Vitol nó lên dữ quá, phải làm sao để “hãm” lại (!?)

Những người nông dân chân lấm tay bùn thật ra không am hiểu về kỹ thuật, không ai có thể ngờ, sản phẩm mà họ vẫn mang về phun bón lá cho cây trồng lại được nhà sản xuất phía Hoa Kỳ sản xuất chỉ để bón cho... rễ cây. Và trong lịch sử ngành phân bón Việt Nam, chắc hẳn cũng chưa hề có công ty nhập khẩu nào “liều mạng” đến mức mang phân bón rễ nhập khẩu về pha chế thành “chế phẩm” bón lá bán cho nông dân.

Lần giở hồ sơ vụ việc, chúng tôi không khỏi ngạc nhiên khi cách đây hai năm, chính Công ty Thuận Phong từng có công văn hỏi cơ quan quản lý Nhà nước là Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) về vấn đề này và đã được hướng dẫn rất tỉ mỉ. Công văn số 1792/TT-ĐPB ngày 22-7-2013 về hướng dẫn nhập khẩu phân bón của Cục Trồng trọt do Phó cục trưởng Trần Xuân Định ký ghi rõ: Phúc đáp Công văn số 47/CV-TP ngày 2-7-2013 của công ty về việc hướng dẫn nhập khẩu phân bón từ Công ty BiO Huma Netics, Inc của Mỹ, Cục Trồng trọt có ý kiến như sau: Các loại phân bón của công ty nhập khẩu, kinh doanh có thành phần hàm lượng các chất đăng ký như sau (có bảng kèm theo-PV), thuộc nhóm phân NPK bón rễ đã được đưa vào danh mục phân bón được phép sản xuất kinh doanh và sử dụng ở Việt Nam... Công ty có quyền nhập khẩu, kinh doanh các loại phân bón nói trên theo nhu cầu. Trên bao bì nhãn phụ hàng hóa cần ghi rõ là “phân bón rễ”. Trong quá trình nhập khẩu, kinh doanh các loại phân bón trên, công ty cần tuân thủ Nghị định số 113/2003/NĐ-CP và Nghị định số 191/2007/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý sản xuất, kinh doanh phân bón.

Các thiết bị sang chiết phân bón "Made in USA" nhếch nhác của Công ty Thuận Phong. Ảnh: Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cung cấp.

Tại Điều 4, Nghị định số 191/2007/NĐ-CP của Chính phủ có quy định rõ: “Phân bón rễ là các loại phân bón được bón trực tiếp vào đất hoặc vào nước để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng thông qua bộ rễ. Phân bón lá là các loại phân bón được tưới hoặc phun trực tiếp vào lá, thân hoặc tưới gốc để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng thông qua thân lá”.

Trong tờ khai với cơ quan Hải quan, Công ty Thuận Phong cũng kê khai sản phẩm nhập khẩu là "phân bón rễ". Thế mà, sau khi nhập khẩu về sang chiết, công ty này lại lừa dối người tiêu dùng, cho ghi nhãn hiệu mập mờ "có thể sử dụng thay thế các loại phân bón lá" và bán ra thị trường với giá lên tới 350.000 đồng/chai.

Thổi phồng công dụng

Tìm hiểu nhãn sản phẩm dán trên chai phân bón nước Vitol, chúng tôi thấy ghi: “Siêu tăng trưởng cây trồng, hiệu quả nhanh, kéo dài. Cây đâm chồi, nảy lộc nhanh, ra cành khỏe, lá phát triển mạnh. Tốt cây, xanh bền, cành tán đồng đều. Hạn chế sâu bệnh. Cây sinh trưởng khỏe, ra hoa nhiều, đậu trái cao, phục hồi cây nhanh sau thu hoạch. Dưỡng trái lớn nhanh, lớn trái”. Đặc biệt, trên chai có in rõ hướng dẫn sử dụng: “Có thể phun và tưới gốc, tưới gốc giúp kích thích rễ ra mạnh”, “Sử dụng Vitol thay thế các phân bón lá khác”. Ngạc nhiên hơn, trên chai còn “thổi” công dụng lên đến mức: “Sử dụng một lít Vitol giảm 35kg đạm, 60kg lân, 15kg kali”. Một chuyên gia sản xuất phân bón cho biết thông tin này là phi lý, thổi phồng công dụng và cũng không rõ cơ quan nào thẩm định những chỉ tiêu này.

Với cách in nhãn sản phẩm mập mờ như trên, Công ty Thuận Phong đã đánh lừa người tiêu dùng, khiến hàng vạn nông dân hiểu lầm sản phẩm là phân bón lá và mua về sử dụng như phân bón lá. Trả lời báo chí, ông Tống Quang Bảo, ở ấp 3, xã Phú Lợi, huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai, cho biết: "Ở khu vực Định Quán, cây gì cũng xài, từ tiêu, cà phê, cây ăn trái các loại đến rau màu, cây nào cũng thấy họ phun Vitol”.

Vậy mà, khi vụ việc bị cơ quan chức năng phát hiện, ông Nguyễn Công Minh, Chủ tịch HĐQT Công ty Thuận Phong, vẫn bao biện: "Trên nhãn sản phẩm Vitol, chúng tôi ghi: “Vitol kích thích đâm chồi, tạo tán mới. Có thể phun và tưới gốc, tưới gốc giúp kích thích ra rễ mạnh”, sản phẩm “Có thể thay thế các loại phân bón lá khác”. Trên nhãn sản phẩm không hề có nội dung thể hiện đây là phân bón lá. Mặt khác, theo tài liệu hướng dẫn của BHN (Nhà sản xuất ở Hoa Kỳ-PV) thì sản phẩm này tạo tính hấp thu, lưu dẫn 2 chiều, nghĩa là phun trên lá cây vẫn có thể hấp thu lưu dẫn xuống rễ để cung cấp dinh dưỡng bổ sung cho rễ. Ngược lại, nếu tưới gốc thì rễ sẽ hấp thu và chuyển tải dinh dưỡng bổ sung nuôi thân, lá...".

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân sáng 14-12, ông Nguyễn Như Cường, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt cho rằng, cách giải thích như trên thực chất là đánh tráo khái niệm. Bởi sản phẩm nếu là phân bón rễ thì không cần khảo nghiệm, nếu là phân bón lá thì bắt buộc phải khảo nghiệm và tuân theo các quy định khảo nghiệm. Đối với phân bón lá, khi phun trên lá, cây sẽ hấp thụ trực tiếp, khác nhau hoàn toàn về khái niệm với phân bón rễ nên cần phải khảo nghiệm để đánh giá khả năng hấp thụ, sinh trưởng phát triển, có ảnh hưởng gì đến quá trình phát triển của cây hay không. Ví dụ, nếu hòa phân đạm hoặc ka-li nồng độ cao để phun cho cây thì cây sẽ bị cháy lá ngay. Theo quy định thì phân bón rễ chỉ có công dụng cho rễ, phân bón lá có công dụng cho lá. Nếu là phân bón lá dứt khoát phải qua khảo nghiệm, không qua khảo nghiệm thì không thể in lên nhãn “có thể thay thế các loại phân bón lá”.

Phản khoa học, liều lĩnh vì lợi nhuận

Theo ông Nguyễn Hạc Thúy, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam, đây là hành vi giả mạo về công dụng, rất nguy hại cho cây trồng và cho con người. Bởi phân bón lá đòi hỏi những quy chuẩn nghiêm ngặt hơn. Nếu mang phun trên lá tùy tiện có thể gây hại cho cây trồng và cho cả con người khi hàm lượng vô cơ tồn dư trên lá, thân cây, quả... Ai chịu trách nhiệm về lượng hóa chất tồn dư trên lá, thân cây, rau, quả từ phân bón rễ mang phun lên lá, nếu gây hại cho sức khỏe con người? Việc tùy tiện mang phân bón rễ đóng chai, hướng dẫn lập lờ như phân bón lá (và thực tế nhiều nông dân đã sử dụng bón lá) là hành vi phản khoa học. Cơ quan chức năng cần làm rõ hành vi sai phạm này cũng như tổng thanh tra, xác minh toàn bộ các loại phân bón của Công ty Thuận Phong, làm rõ cơ sở khoa học và pháp lý của việc lưu hành, quảng bá từng loại phân bón.

Theo một chuyên gia trong lĩnh vực phân bón, việc Công ty Thuận Phong liều lĩnh lập lờ biến phân bón rễ thành bón lá có thể chính vì lý do lợi nhuận, khiến cho sản phẩm được tiêu thụ nhiều hơn, tăng thêm lợi nhuận.

Trao đổi với phóng viên chiều 14-12, ông Trần Hùng, Phó chánh Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết thêm: Ngay tại Điều 4, Nghị định 191/2007/ NĐ-CP của Chính phủ cũng đã định nghĩa rõ: “Phân bón giả là loại phân bón được sản xuất ra trái pháp luật có hình dáng giống như các loại phân bón được Nhà nước cho phép sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu hoặc những loại phân bón không có giá trị sử dụng đúng với nguồn gốc, bản chất tự nhiên, tên gọi và công dụng của nó”. Vậy thì ở đây, "phân bón rễ" được nhập khẩu về lại được bán trên thị trường và biến thành "phân bón lá” là đã vi phạm Điều 4, Nghị định 191/2007/NĐ-CP và chính là phân bón giả.

Nhóm phóng viên Phòng Bạn đọc - CTV