QĐND - Đã hơn 8 năm trôi qua kể từ khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 32/2007/NQ-CP ngày 29-6-2007 về việc cấm lưu hành xe công nông, xe tự chế 3 bánh, 4 bánh, nhưng đến nay các loại phương tiện này có chiều hướng lưu thông trở lại, nhất là tại các trục đường giao thông nông thôn ở Vĩnh Phúc.

Ra ngõ… gặp xe tự chế

Một ngày giữa tháng 8 mới đây, có mặt tại thị trấn Thổ Tang, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc để tìm hiểu thực tế về hoạt động của xe tự chế, chỉ trong vòng nửa giờ đồng hồ, chúng tôi được chứng kiến hàng chục chiếc xe công nông, xe 3 bánh, 4 bánh tự chế chất đầy các loại hàng hóa, vật liệu, phế thải xây dựng, không hề che chắn chạy rầm rập trên đường. Một số xe chở hàng cồng kềnh che khuất tầm nhìn của người tham gia giao thông và của chính người điều khiển xe. Nhiều người trên xe bất chấp nguy hiểm, ngồi vắt vẻo trên những bao hàng cao ngất, hoặc ngồi lọt thỏm trong đống hàng cồng kềnh. Quá trình lưu thông, nhất là vào ngày mùa, trên những trục đường nông thôn, những phương tiện này thường xuyên làm vương vãi rác thải trên mặt đường và gây khói bụi.

Anh Nguyễn Văn Quy, một người từng lái xe công nông cho biết: “Để chở được nhiều hàng hóa, nhiều chủ xe đã cơi nới thùng xe, khiến kết cấu giữa vô lăng và bánh lái xe không đồng bộ. Khi xe chạy với tốc độ cao, gặp tình huống nguy hiểm, tài xế có thể không làm chủ được tốc độ, dễ gây tai nạn. Thậm chí, nếu không may gặp sự cố, tài xế chỉ còn biết bung vô lăng thoát thân cho lao xe xuống ruộng”.

Xe công nông vẫn hoạt động phổ biến tại các vùng nông thôn trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.

Do đặc điểm riêng của những chiếc xe tự chế mà người dân thường gọi chúng là những "hung thần… 5 không": Không còi, không đèn, không đăng ký, không kiểm định và người lái không bằng lái. Đây chính là lý do khiến các loại phương tiện này tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an toàn giao thông, nhất là khi xe chạy lâu ngày, động cơ xuống cấp, lưu thông vào buổi tối hay ở nơi có địa hình xấu. Nhiều người dân và các tài xế xe tải, xe khách chạy đường dài cho biết, họ hết sức lo ngại khi lưu thông cùng các loại xe tự chế này vì không có đèn báo chuyển hướng khiến nhiều phương tiện khác bị bất ngờ và chở hàng hóa cồng kềnh khiến tầm nhìn bị che khuất.

Anh Lê Văn Sĩ, trú tại thị trấn Vĩnh Tường, người có thâm niên sử dụng chiếc xe tự chế 4 bánh cho biết, sở dĩ anh vẫn dùng loại phương tiện này dù biết bị cấm và tiềm ẩn nhiều rủi ro là vì khi lắp thùng vào thì chở được các loại vật liệu xây dựng, sản phẩm nông nghiệp, khi tháo thùng ra có thể lắp bộ phận làm đất như cày, bừa, tuốt lúa hoặc sử dụng để bơm nước.

Ông Nguyễn Văn Trí, trú tại thị trấn Thổ Tang, huyện Vĩnh Tường, nói: “Hiện nay, gia đình tôi đang sử dụng hai chiếc xe công nông để chuyên chở vật liệu xây dựng. Chi phí đóng mỗi chiếc khoảng 30-50 triệu đồng, trong khi để mua một chiếc ô tô có trọng tải tương tự cũng tốn 500 triệu đồng. Mặt khác, do khổ xe công nông nhỏ nên có thể chuyên chở vật liệu vào các ngõ, ngách, đến tận chân công trình, rất tiện lợi”. Ông Trí cho biết thêm, nhiều đợt chính quyền xã tăng cường kiểm tra, nhắc nhở sát sao, gia đình ông đã bán xe, nhưng sau đó lại mua về để tiếp tục sử dụng.

Cần có chế tài mạnh tay

Sau khi có Nghị quyết số 32/2007/NQ-CP của Chính phủ, UBND tỉnh Vĩnh Phúc cũng ban hành Quyết định số 13/2009/QĐ-UBND về việc cấm các loại xe công nông, xe cơ giới 3 bánh, xe thô sơ 3-4 bánh tham gia giao thông trên địa bàn tỉnh. Ông Lê Duy Cương, Phó giám đốc Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới 8801S Vĩnh Phúc cũng cho biết: “Từ năm 2008 đến nay, xe công nông, xe tự chế 3 bánh, 4 bánh đã bị loại ra khỏi danh sách các loại phương tiện giao thông được lưu hành trên địa bàn tỉnh và không thuộc diện được đăng kiểm. Việc số phương tiện này vẫn lưu thông phổ biến trên đường thuộc trách nhiệm quản lý của cảnh sát giao thông và chính quyền địa phương”.

Trao đổi với chúng tôi, Thượng tá Trần Thanh Mai, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Vĩnh Phúc, cho biết: “Sau khi có Nghị quyết số 32/2007/NQ-CP, Phòng Cảnh sát giao thông cũng đã dừng ngay việc đăng ký và cấp biển số cho tất cả các loại xe công nông, xe tự chế 3 bánh, 4 bánh. Quá trình tuần tra, nếu bắt gặp các loại phương tiện này lưu thông trên đường, nhất là đường quốc lộ, chúng tôi sẽ lập biên bản và có quyền tịch thu. Chúng tôi cũng phối hợp với các địa phương trên địa bàn tỉnh tổ chức rà soát, kiểm tra đột xuất một số cơ sở sản xuất loại phương tiện tự chế này, yêu cầu chủ các cơ sở viết cam kết không sản xuất, lưu hành. Tuy nhiên, các cơ sở này vẫn lén lút hoạt động và cung cấp cho người dân, nhất là vào thời điểm mùa vụ”.

Ông Lê Văn Long, Phó chủ tịch UBND thị trấn Thổ Tang, huyện Vĩnh Tường, cho biết: Trên địa bàn thị trấn vẫn có hàng chục xe công nông, xe tự chế đang hoạt động, chủ yếu được dùng để vận chuyển hàng hóa cho các cửa hàng kinh doanh vật liệu xây dựng trên địa bàn. Ngay sau khi có quy định cấm, chính quyền thị trấn đã thực hiện nhiều giải pháp tuyên truyền, vận động người dân thực hiện đúng quy định. Trong một thời gian dài không còn tình trạng người dân sử dụng các loại phương tiện trong danh mục cấm. Tuy nhiên, khoảng 1-2 năm trở lại đây, vấn đề này đã tái diễn. Ông Long lý giải, chính sự tiện lợi, giá cả phù hợp của các loại phương tiện này là nguyên nhân khiến nhiều người chọn chúng làm phương tiện vận chuyển. Trong khi đó, chế tài xử phạt chưa nghiêm cùng với việc nể nang là người cùng địa phương nên việc xử lý không được triệt để. Chính vì vậy, các loại xe tự chế ở Vĩnh Phúc còn lưu thông nhiều trên đường và có chiều hướng gia tăng.

Bài và ảnh: NGUYỄN HỒNG SÁNG