Thuận Thành là một trong những vùng quê có nền văn hóa nghệ thuật dân gian lâu đời. Bên cạnh làng tranh Đông Hồ, rối nước Ngũ Thái, ca trù Thanh Tương, còn có làng gốm Luy Lâu (xã Hà Mãn, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh) với loại gốm đặc trưng có men màu xanh ô liu.

Theo nghiên cứu của các nhà khảo cổ, gốm Luy Lâu được xác định là dòng gốm cổ nhất nước ta, được dùng xây thành cổ Luy Lâu, có niên đại cách ngày nay hàng ngàn năm. Gốm Luy Lâu được hình thành và thể hiện sự tiến bộ lúc đó qua kĩ thuật bàn xoay nhanh. Hiện nay, ở Hợp tác xã Gốm mĩ nghệ Luy Lâu còn sưu tầm được một số sản phẩm có niên đại hàng chục thế kỉ. Ngoài sản phẩm bình, lọ, hũ, bát đĩa và hệ thống gốm trang trí như tháp, con giống và tượng người, nổi bật là mảnh của những viên gạch cổ có kích thước lớn, cỡ 52x26cm. Những sản phẩm này vẫn còn lưu lại nước men xanh độc đáo mà hiện nay không còn xuất hiện ở các làng gốm khác trong cả nước.

Thợ thủ công của Hợp tác xã vẽ họa tiết trên gốm.

Ông Nguyễn Đăng Vông-Chủ nhiệm Hợp tác xã so sánh màu men của gốm cổ với một sản phẩm gốm mới được nung.
Tất cả sản phẩm gốm đều được nung bằng ga nên không gây ô nhiễm môi trường.
Một số sản phẩm gốm cổ được trưng bày tại Hợp tác xã Gốm mĩ nghệ Luy Lâu.


Với mong muốn khôi phục lại dòng gốm quý hiếm, nghệ nhân Nguyễn Đăng Vông-Chủ nhiệm Hợp tác xã Gốm mĩ nghệ Luy Lâu đã tìm tòi, nghiên cứu khôi phục lại dòng gốm cổ xưa này. Ông trực tiếp vẽ mẫu thiết kế, tham gia sản xuất các sản phẩm gốm đặc trưng mang đậm nét văn hóa dân gian của người dân Kinh Bắc như: Tượng người trên bình, lọ; các loại lộc bình, trống đồng, tượng người ngồi hút thuốc lào, đám cưới chuột, đánh ghen,... Một nét riêng và độc đáo của dòng gốm Luy Lâu chính là sản xuất đơn chiếc nên mỗi dòng chỉ có một sản phẩm, không trùng lặp. Việc khôi phục lại dòng gốm cổ Luy Lâu sẽ góp phần làm phong phú thêm sản phẩm làng nghề cổ xưa và độc đáo trên đất Thăng Long xưa và Hà Nội ngày nay.

Bài và ảnh: Thái Hà