Bài toán xuyên hai thập kỷ
Từ đầu năm 2016 đến nay, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung đã nhiều lần chỉ đạo điều chuyển, sắp xếp lại luồng tuyến xe khách.
Ngày 23-6-2016, Sở Giao thông vận tải (GTVT) TP Hà Nội có Báo cáo số 2400/BC-SGTVT do ông Vũ Văn Viện, Giám đốc Sở ký gửi UBND TP Hà Nội về việc điều chuyển luồng tuyến, phương tiện vận tải từ Bến xe Mỹ Đình về Bến xe Nước Ngầm. Tại báo cáo này, lần đầu tiên sau nhiều năm, Sở GTVT TP Hà Nội đã nhìn thẳng vào sự thật, thừa nhận bất cập khi trích dẫn đề xuất của Công an TP Hà Nội từ năm 2015 về việc “hạn chế các phương tiện chạy xuyên tâm và khu vực trung tâm” và thừa nhận: “... Tiềm ẩn những diễn biến phức tạp, ùn tắc, tai nạn giao thông, mất trật tự an toàn giao thông... Đặc biệt, tại một số trục đường chính như đường Phạm Văn Đồng, Phạm Hùng, đường vành đai 3, khu vực Bến xe Mỹ Đình... do một số tuyến xe phía Nam bố trí tại Bến xe Mỹ Đình phải đi qua các tuyến đường vành đai có lưu lượng giao thông lớn dễ gây ùn tắc giao thông và cũng chưa phù hợp với định hướng quy hoạch hướng tuyến của Bộ GTVT...”.
Trên cơ sở đó, Sở GTVT TP Hà Nội xác định phương án điều chuyển theo 3 giai đoạn. Giai đoạn 1: Điều chuyển các tuyến từ Bến xe Mỹ Đình đi bến xe các tỉnh Nghệ An (66 lượt xe/ngày), Hà Tĩnh (5 lượt xe/ngày), Gia Lai (1 lượt xe/ngày), Đắc Lắc (4 lượt xe/ngày) về Bến xe Nước Ngầm (tổng số 76 lượt xe/ngày). Giai đoạn 2: Điều chuyển các tuyến từ Bến xe Mỹ Đình đi các bến xe tỉnh Thanh Hóa (68 lượt xe/ngày) về Bến xe Nước Ngầm. Giai đoạn 3: Tiếp tục rà soát, sắp xếp, điều chuyển các tuyến chưa phù hợp theo đúng định hướng quy hoạch, không đi xuyên tâm... Tuy nhiên, báo cáo này không nói rõ thời điểm nào điều chuyển nên sau đó mọi việc gần như án binh bất động.
Xe khách trái tuyến Mỹ Đình-Giao Thủy (tỉnh Nam Định) thường gây ùn tắc vào dịp nghỉ lễ. Ảnh: HOÀNG HƯNG.
Không thể chấp nhận tình trạng chậm trễ, ngày 20-7-2016, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung đã chủ trì cuộc họp, thẳng thắn phê bình lãnh đạo Sở GTVT TP Hà Nội “có biểu hiện chống lệnh” và yêu cầu tới ngày 1-10 phải điều chuyển xe khách Bến xe Mỹ Đình theo đúng tuyến. Tại Thông báo số 816/TB-UBND nêu rõ: Giao Sở GTVT chủ trì, khảo sát, kiểm tra toàn bộ các xe chạy trái tuyến, sai quy hoạch, thống kê chính xác số lượng xe vi phạm, thông báo công khai trên phương tiện thông tin đại chúng. Sở GTVT chủ trì, làm việc với giám đốc các Bến xe Giáp Bát, Mỹ Đình, Nước Ngầm, Yên Nghĩa, Gia Lâm thống kê toàn bộ số lượng xe đến bến, phân bổ số lượng xe bảo đảm đúng tuyến, đúng luồng theo lộ trình giảm dần vào tháng 8, tháng 9 và chấm dứt vào ngày 1-10-2016.
Nói “kiên quyết” rồi... không thực hiện
Dư luận mong chờ mốc thời gian 1-10-2016, xe trái tuyến sẽ được điều chuyển, giải quyết dứt điểm, tạo bộ mặt mới của giao thông thành phố. Niềm tin ấy càng được củng cố khi tại cuộc họp của Ban Thường trực Ủy ban ATGT Quốc gia đầu tháng 8, ông Vũ Văn Viện báo cáo “như đinh đóng cột”: Một trong các giải pháp chống ùn tắc giao thông là Hà Nội sẽ rà soát, sắp xếp lại toàn bộ luồng tuyến vận tải hành khách công cộng, đặc biệt là các tuyến đi các tỉnh phía Nam và phía Bắc để tránh đi xuyên tâm. Việc điều chỉnh này sẽ “đụng chạm” đến doanh nghiệp nhưng nếu không làm, từ nay đến Tết đường sẽ tắc”.
Thế nhưng, đến nay, con số có bao nhiêu xe trái tuyến, sai quy hoạch vẫn không được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng như chỉ đạo. Đến ngày 1-10-2016, vẫn không hề có một tuyến xe nào được điều chuyển từ Bến xe Mỹ Đình về Bến xe Nước Ngầm. Làm việc với Báo Quân đội nhân dân vào cuối tháng 10, ông Nguyễn Mạnh Tuấn, Phó giám đốc Bến xe Mỹ Đình thừa nhận: Từ năm 2015 đến nay, xe ở Bến xe Mỹ Đình vẫn ổn định, không có điều chuyển gì. Ông Tuấn cũng không chính xác khi cung cấp số lượng xe khách trái tuyến mỗi ngày tại Bến xe Mỹ Đình chỉ hơn 300 xe trong khi trên thực tế, thống kê của Sở GTVT TP Hà Nội lên tới 1.060 xe. Chỉ riêng con số này đủ cho thấy, cần phải xem lại việc thực hiện nghiêm quy hoạch để chống ùn tắc. Không thể để tình trạng một bến xe có tới 50% lượng xe hoạt động là trái tuyến.
Không điều chuyển xe, không có giải pháp gì mới để xử lý xe trái tuyến quy hoạch nhưng bất ngờ ngày 18-10-2016, tại cuộc họp báo, ông Hà Huy Quang, Phó giám đốc Sở GTVT Hà Nội đưa ra tuyên bố: “Hà Nội không còn xe... xuyên tâm”. Lý do vì xe khách đi xuyên qua khu vực trung tâm thành phố mới thực sự là đi xuyên tâm. Còn hiện nay các xe đều đi theo các đường vành đai nên “không xuyên tâm gì cả”, Hà Nội không còn xe xuyên tâm.
Tết này có tái diễn ùn tắc?
Được biết mới đây, Sở GTVT TP Hà Nội lại tiếp tục đưa ra một bản báo cáo trình UBND TP Hà Nội với phương án ngược 180 độ so với báo cáo hồi tháng 6-2016. Theo đó, Sở GTVT TP Hà Nội xin điều chỉnh một số tuyến vận tải liên tỉnh theo 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Điều chỉnh hành trình hoạt động của các tuyến vận tải hành khách liên tỉnh đi qua các điểm ùn tắc giao thông trong giờ cao điểm. Thời gian thực hiện: Quý 4 năm 2016. Giai đoạn 2: Điều chỉnh hành trình hoạt động của các tuyến vận tải hành khách liên tỉnh đi qua các điểm ùn tắc giao thông trong giờ ban ngày. Thời gian thực hiện: Quý 1-2017. Giai đoạn 3: Thực hiện sắp xếp, điều chuyển các tuyến vận tải hành khách liên tỉnh chưa phù hợp theo định hướng quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt. Thời gian thực hiện: Quý 2 đến quý 4-2017.
Như vậy, với phương án trên, Sở GTVT TP Hà Nội gần như đã quên chính báo cáo của mình cũng như không hề thực hiện chỉ đạo của Chủ tịch UBND TP Hà Nội. Trả lời báo chí gần đây, ông Hà Huy Quang còn đưa ra lập luận “điều chuyển phải theo tổng thể” khiến dư luận ngỡ ngàng: Không hiểu “tổng thể” là gì, có còn tôn trọng quy hoạch và chỉ đạo của thành phố?
Trong khi trên thực tế, tình trạng xe xuyên tâm, xe trái tuyến vẫn hết sức nhức nhối. Hằng ngày, trên các tuyến vành đai 3, nút giao Mai Dịch, đường Phạm Hùng, nút giao BigC, Khuất Duy Tiến… nạn ùn tắc vẫn trầm trọng. Có mặt thực tế, chúng tôi thấy có rất nhiều xe trái tuyến, xuyên tâm chạy qua chạy lại bắt khách với đủ loại xe liên tỉnh trên các tuyến đường Khuất Duy Tiến, Phạm Hùng, Nguyễn Trãi chủ yếu xuất phát từ khu vực Bến xe Mỹ Đình, Yên Nghĩa...
Vì sao hết mốc 1-10-2016, không có một tuyến xe nào được điều chuyển như yêu cầu của Chủ tịch UBND TP mà thành phố không kiểm điểm, nhắc nhở Sở GTVT? Nếu dịp cuối năm giáp Tết tình hình ùn tắc tiếp tục trầm kha như ông Vũ Văn Viện từng nói thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm, các giải pháp "chữa cháy" liệu có còn kịp không?
Bài và ảnh: MINH HƯNG