Chuyện của chị còn hơn cả Vọng Phu. Vọng Phu chỉ hóa đá đợi chồng. Chị chưa tròn 20 tuổi, chồng hy sinh và ở vậy thờ chồng, nuôi con. Hơn 20 năm sau, con lớn, việc nhà ổn, chị một mình lầm lũi lên đường, theo lối anh đi, chấp nhận mưa nắng, làm thuê, làm mướn lấy tiền chi phí dọc đường chỉ với một mong muốn: Tìm anh...
Nỗi đau
Chị là Trần Thị Kim Chính, ở xã Nghĩa Sơn - Nghĩa Hưng - Nam Định. Khi tới làng, tôi hỏi thì được biết chị đang tần tảo cùng gánh rau ngoài chợ. Mùa này, việc đồng ruộng ít, thân nữ không ra biển được nên chị đành ra chợ bán rau, gom nhặt đôi đồng nữa để tiếp tục hành trình lên đường tìm di cốt của chồng. Thấy khách, gánh rau chưa hết, tong tả đặt nó lên vai, xiêu vẹo, chị đưa khách về nhà trên con đê quai biển đơn độc.
Năm 1964, ở tuổi 18, chị nên duyên vợ chồng với anh Nguyễn Xuân Hưởng cùng làng. Năm 1966, anh xung phong vào bộ đội. Anh đi, kỷ niệm cuối cùng còn lại là chị và con đưa anh ra đầu con đê quai. Trao đứa con gái bé bỏng cho chị, anh lên đường.
Anh đi, tối đến, bên ánh đèn dầu chập chờn, chị ngồi viết thư cho anh. Ngày nào cũng viết rồi gửi. Thư đi, thỉnh thoảng anh cũng có thư về. Sự hồi âm này cũng chỉ có vỏn vẹn một năm. Rồi chị không nhận được thư của anh nữa. Chị tự an ủi, chắc nơi trận mạc, không có điều kiện nên anh không ghi thư được. Và chị vẫn viết thư. Thế rồi năm 1971, chị nhận giấy báo tử anh. “Tôi bất thần như có một ai đó cầm một con dao rất bén, rất to và trong nháy mắt xẻ mình ra làm đôi” – chị hãi hùng nhớ lại.
Làm thuê để đi tìm mộ chồng
Hòa bình, nhiều người bạn liệt sĩ của anh dần được tìm thấy hài cốt, đưa về an táng tại quê hương. Nhưng còn anh… Anh nằm nơi đâu, bằng mọi giá phải tìm được anh và đưa anh về! Suy nghĩ ấy cứ lớn dần lên trong chị.
Năm 1980, chị quyết định xin nghỉ dạy học để chuẩn bị đi tìm anh. Năm 1998, khi con đã lớn, giao việc chăm sóc bố mẹ chồng cho con, chị lên đường. Năm ấy, sau khi ăn Tết xong, gọi người đến bán lợn gà cùng số tiền chiu chắt gần 20 năm, được cả thảy 6 triệu đồng, chị gói gém lên đường tìm anh.
 |
|
Chị Chính và các chiến sĩ biên phòng cùng người dân địa phương trong hành trình tìm mộ chồng năm 2002. Ảnh do nhân vật cung cấp
|
Thông tin về anh mà chị có rất ít ỏi, chỉ biết anh trước đây ở Trung đoàn 141, Sư đoàn 7, đóng tại Bình Phước. Chị bắt xe vào Thành phố Hồ Chí Minh rồi nhảy xe đò xuống Bình Phước. Chỗ có xe khách thì đi xe khách, chỗ không có xe thì đi bộ, ngày đi tìm, tối lại ngủ nhờ tại nhà những người dân tốt bụng, đôi chân trần của chị đã tìm khắp các nghĩa trang như Phước Long, Lộc Ninh, Bù Đốp... Mấy tháng trời long đong tìm kiếm, số tiền mang theo đã vơi đi quá nhiều mà vẫn không tìm thấy tên anh trên những mộ chí, chị đành quay lại Thành phố Hồ Chí Minh.
Chị ở nhờ nhà em họ. Nhà người em cũng khó khăn, để có thêm tiền tìm kiếm di cốt của chồng, chị tìm đến bóc hành thuê cho một tiệm bánh cuốn. Mỗi ngày trầy tay, chị bóc được 20 cân hành, mỗi cân được chủ trả 500 đồng, chị có nguồn thu 10 nghìn đồng. Ngày đi làm thuê, tối lại đi bộ đến nhà những đồng đội của anh mà chị biết được sau đợt vào Bình Phước, chị tiếp tục dò tìm thông tin về anh. May mắn, chị được một người cho biết, trước đây anh Hưởng hy sinh tại một quả đồi có tên là đồi Quân Y Bắc Sơn, nằm ở Đắc Ơ, giáp với nước bạn Cam-pu-chia.
Chị mừng quá, vội quẩy quả ngược lên Phước Long. Tiền đã cạn, chị ít đi xe, chủ yếu đi bộ. Nhấc bước chân trần đã nứt nẻ, chị lại tìm đến các cơ quan ban ngành đề nhờ vả. Thế nhưng hầu hết những người được hỏi đều cho biết: Không biết đồi Bắc Sơn nằm ở đâu. Chị quyết định ở lại Đắc Ơ tiếp tục tìm kiếm. Ai có việc thuê thì làm, có thời gian lại lên đường dò hỏi. Chị đi khắp đường 14, qua Suối Dây, qua Kho Xanh, qua khắp vùng. Biết việc của chị, lại thêm tính chị hiền lành chịu khó nên chị hay được các nhà dân thuê làm. Làm thuê để lấy tiền, tìm thông tin. Có tiền, có thông tin, chị lại lên đường. Gần một năm ở lại Đắc Ơ, trong một buổi đi làm rẫy thuê, chị đã gặp anh Ba Rui. May mắn thay, trước đây Ba Rui từng là giao liên và đã có lần vào khu đồi ấy. Theo Ba Rui, khu đồi ấy nằm gần sông Đa Quýt, giáp với đất Cam-pu-chia.
Đem thông tin này báo cáo với chính quyền địa phương, chị đã được bộ đội biên phòng và dân quân xã trợ giúp. Hai lần tổ chức lên đường, với gần nửa tháng tìm kiếm, chị và đoàn tìm kiếm đã tìm được những vệt đường mòn và những căn hầm chữ A, thế nhưng rất tiếc là không tìm được một di cốt nào. Ngày cuối cùng định rút ra do lương thực, nước uống và sức người đã cạn thì bất ngờ chị đã phát hiện ra một mộ phần. Sau khi đào tìm, đoàn đã tìm thấy hài cốt của một liệt sĩ quê ở Quảng Trạch, Quảng Bình. Theo địa chỉ trên bia, họ đã liên lạc với người thân của liệt sĩ đó và sau này họ đã coi chị như một ân nhân. Khi ấy là năm 2002, chuyến đi tìm mộ chồng ròng rã sau 5 năm của chị tạm khép lại.
Hiện chị đã về Nam Định tiếp tục làm thuê, gom tiền để tới đây lại vào Bình Phước tìm mộ anh. Chị cho biết, dù phải tha hương, làm thuê đến trọn đời chị vẫn tìm anh…
Ai biết thông tin về liệt sĩ Nguyễn Xuân Hưởng, quê ở xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định, hy sinh năm 1971 tại đơn vị Trung đoàn 141, Sư đoàn 7, xin báo tin cho chị Trần Thị Chính theo địa chỉ trong bài báo này hoặc theo địa chỉ: Báo Quân đội nhân dân Cuối tuần, 7 Phan Đình Phùng – Hà Nội, ĐT: 0983.225576, email: baoqdndct@gmail.com
Đức Hạnh-Đức Tuyền