QĐND - Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, thiếu việc làm, thu nhập bấp bênh… là những khó khăn mà người dân ở nhiều khu tái định cư trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đang phải đối mặt. Dù thành phố đã triển khai nhiều chính sách “hậu" tái định cư nhưng thực tế đã và đang tiếp tục đặt ra những thách thức cần tháo gỡ...

Nhiều vấn đề xã hội phát sinh...

Để giúp người dân sau giải tỏa sớm có chỗ ở ổn định, những năm qua, TP Hồ Chí Minh đã đầu tư xây dựng hàng loạt các khu chung cư cho người dân tái định cư. Điển hình là khu chung cư tái định cư Vĩnh Lộc B tại huyện Bình Chánh, được xây dựng trên diện tích 31ha với 45 lô (hơn 1.900 căn hộ) và 529 nền bố trí tái định cư cho người dân bị giải tỏa ở từ 13/24 quận, huyện. Tuy nhiên, nơi được mệnh danh là một trong những khu tái định cư lớn nhất cả nước này, sau 3 năm đưa vào sử dụng, vẫn vắng bóng người ở. Ông Trần Văn Sơn, một người dân sống tại đây cho biết: Các căn hộ chung cư được xây dựng khang trang, thoáng mát nhưng không nhiều người muốn sinh sống vì quá xa trung tâm. Ở đây rất khó kiếm việc làm. Đa số các hộ dân được di dời từ các nơi xa của thành phố tới nên rất vất vả trong việc làm ăn, sinh hoạt, đi lại, học hành. Nhiều người đã phải từ bỏ nghề buôn bán nhỏ, lao động tay chân quen thuộc ở nơi cũ trong khi việc làm tại nơi ở mới không dễ có được, khiến thu nhập hết sức bấp bênh.

Theo kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh ở 8 quận, huyện, với 498 hộ mẫu trong số 4.962 hộ dân có đất bị thu hồi và đã được bồi thường theo Quyết định 35/2010 của UBND TP Hồ Chí Minh từ năm 2010 đến nay, có đến 43% tổng số người trên 15 tuổi không có việc làm; 39% hộ có thu nhập giảm xuống. Khoảng 57% có việc làm song có đến hơn 76% số người đang làm việc chưa được đào tạo về chuyên môn kỹ thuật; 36% người dân tái định cư tự tạo việc làm, lao động tự do, chỉ gần 10% có thay đổi công việc so với trước khi di dời. Điều này cho thấy sau khi tái định cư, vấn đề việc làm, thu nhập, ổn định cuộc sống đã và đang đặt ra những thách thức mới đối với chính quyền và cơ quan chức năng các cấp cần phải giải quyết. Kết quả cuộc khảo sát cũng thể hiện, người dân tái định cư gặp nhiều khó khăn trong việc hòa nhập vào cộng đồng dân cư mới, nảy sinh một số vấn đề về an ninh trật tự, tệ nạn xã hội...

Chung cư tái định cư Phú Mỹ (quận 7) chưa thu hút được nhiều người dân đến ở.

Tại các khu tái định cư khác trên địa bàn thành phố như: Chung cư An Sương (quận 12), chung cư Tân Mỹ (quận 7), chung cư H1, H2, H3, H4 Chu Văn An, chung cư Phước Định (quận Bình Thạnh), chung cư An Phúc - An Lộc (quận 2)…, cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng xuống cấp; trả nợ ngân hàng; thay đổi môi trường sống… Không duy trì được nghề nghiệp cũ, đời sống khó khăn, nhiều hộ dân đã phải bán nhà tái định cư chuyển đến các khu vực có nhiều cơ hội tìm việc làm hơn để sinh sống.

Khảo sát kỹ để hỗ trợ, hướng nghiệp đúng

Qua khảo sát thực tế chúng tôi thấy, không ít khu tái định cư hiện nay phần lớn chỉ mới đáp ứng nhu cầu chỗ ở, các nhu cầu khác về việc làm, y tế, văn hóa, giáo dục… còn thiếu đồng bộ và bất cập. Nhằm hỗ trợ người dân có đất bị thu hồi ổn định cuộc sống, UBND TP Hồ Chí Minh đã thành lập Quỹ Hỗ trợ đào tạo và giải quyết việc làm cho người có đất bị thu hồi trên địa bàn thành phố (Quỹ 156). Theo đó, Quỹ 156 hỗ trợ đào tạo không hoàn lại học phí không quá 3 năm cho học sinh từ lớp 1-12; hỗ trợ 50% học phí của trường công lập cho sinh viên cao đẳng, đại học tối đa 3 năm. Theo ông Trương Văn Lương, Chánh văn phòng Ban Chỉ đạo Chương trình giảm nghèo, tăng hộ khá TP Hồ Chí Minh: Thời gian qua, Quỹ 156 đã cho người có đất bị thu hồi vay hơn 360 tỷ đồng, tạo việc làm cho hơn 41.000 lao động. Tính bình quân, mỗi hộ có đất bị thu hồi được vay khoảng 30 triệu đồng với lãi suất ưu đãi 0,17%/tháng, tương đương khoảng 2% /năm. Qua khảo sát, hầu hết các hộ nhận vốn vay đều sử dụng đúng mục đích và hiệu quả, góp phần tăng thu nhập cho gia đình. Tuy nhiên, so với nhu cầu thực tế, hiệu quả mang lại từ nguồn quỹ này vẫn còn khá khiêm tốn.

Theo Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh, để thực hiện tốt các chính sách của thành phố đối với người dân sau tái định cư thì công tác điều tra ban đầu cần phải chặt chẽ để nắm bắt nguyện vọng, nhu cầu cuộc sống của người dân. Theo đó, các ngành chức năng cần phải thực hiện các điều tra xã hội học, triển khai các chương trình tư vấn cho những hộ giải phóng mặt bằng và định hướng nghề nghiệp, tạo công ăn, việc làm. Ngoài ra, viện cũng cho rằng, chủ đầu tư và chính quyền địa phương cần có trách nhiệm ràng buộc về chất lượng tái định cư, chăm lo, hỗ trợ và hướng dẫn người dân sớm ổn định cuộc sống và phát triển kinh tế.

Ông Đặng Văn Khoa, Ủy viên Ủy ban MTTQ TP Hồ Chí Minh, đại biểu HĐND TP Hồ Chí Minh khóa 6 và 7 cho rằng: Các cơ quan chức năng cần thực hiện các giải pháp đồng bộ từ tư vấn hướng nghiệp, dạy nghề, tạo việc làm cho người dân trước và sau tái định cư. Chuyên gia Trương Văn Lương cũng đề xuất, cần thành lập cơ quan hoặc bộ phận chuyên trách của từng dự án tái định cư. Trong những cơ quan hay bộ phận trên, bao gồm các nhân viên công tác xã hội có kỹ năng đi sâu sát vào tình hình cuộc sống của từng người dân, để theo dõi cuộc sống của họ sau tái định cư về mọi mặt như: Kinh tế, giáo dục, điều kiện sinh hoạt, các nhu cầu về nhận thức… Sự hỗ trợ này cần kéo dài trong một khoảng thời gian cụ thể để tránh sự hụt hẫng cho người dân về nơi ở mới. Sau đó, cần có sự chuyển tiếp đồng bộ giữa cơ quan này với chính quyền địa phương, bảo đảm người dân thuộc các dự án tái định cư yên tâm ở nơi ở mới, ổn định, phát triển đời sống.


Bài và ảnh: MINH DUY