QĐND - Từ năm 1990, khi đình Lạc Giao được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia đến nay, 16 hộ dân định cư giữa trung tâm TP Buôn Ma Thuột lâm vào tình cảnh “đi cũng dở… ở chẳng xong”.

Đình Lạc Giao, nằm trên địa bàn phường Thống Nhất, TP Buôn Ma Thuột (Đắc Lắc), được xây dựng từ năm 1928, mới đầu bằng tranh tre; đến năm 1932 được xây dựng bằng gạch, lợp ngói và tồn tại đến ngày nay. Cũng trong năm 1932, vua Bảo Đại ra chiếu sắc phong cho thần hoàng của Đình là Đào Duy Từ, một đại thần của nhà Nguyễn. Ngày 2-3-1990, Di tích đình Lạc Giao được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia theo Quyết định số 168/VH-QĐ. Theo đó, căn cứ vào Điều 15 của Pháp lệnh số 14/HĐNN, ngày 4-4-1984 và Thông tư số 206/VHTT, ngày 22-7-1986 của Bộ Văn hóa-Thông tin về Bảo vệ di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh, thì Di tích đình Lạc Giao có khu vực bảo vệ II gồm phần đất mà 16 hộ dân định cư ổn định từ trước năm 1975 (nay là một phần tuyến phố Y Jút và Phan Bội Châu thuộc Tổ dân phố 1, phường Thống Nhất). Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là Di tích đình Lạc Giao có nên quy hoạch khu vực bảo vệ II hay không, thì cho đến nay, UBND tỉnh Đắc Lắc và Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch vẫn chưa thống nhất.

Các hộ dân trong khu dự kiến quy hoạch khu vực bảo vệ II, Di tích đình Lạc Giao dựng nhà lắp ghép bằng tôn để ở tạm, sau vụ hỏa hoạn ngày 28-7-2014.

 

Được biết, ngày 3-6-1999, trên cơ sở ý kiến tại cuộc họp của các sở, ngành liên quan, UBND tỉnh Đắc Lắc ban hành Văn bản số 1132/CV-UB “về việc điều chỉnh khu bảo vệ di tích đình Lạc Giao” gửi Bộ Văn hóa-Thông tin, với nội dung: “Do điều kiện lịch sử của khu dân cư đã sinh sống từ lâu đời quanh khu vực bảo vệ di tích (khu vực II của di tích) do đó không tiến hành di dời, giải tỏa số hộ nói trên… Và xác định khu vực bảo vệ Di tích đình Lạc Giao là khu vực I, có tổng diện tích 1.341m2”. Để giải thích cho quan điểm trên, UBND tỉnh Đắc Lắc viện dẫn tiêu mục 2, mục B, phần III, Thông tư số 206/VHTT, đối với khu vực II: “Ở những vùng đô thị, vùng dân cư có mật độ nhà đông đặc thì không nhất  thiết có cả khu vực II”.

Bẵng đi một thời gian dài, vấn đề có quy hoạch khu vực bảo vệ II của di tích đã không được các cơ quan chức năng tỉnh Đắc Lắc bàn tới. Nhưng đến ngày 28-7-2014, khi xảy ra trận hỏa hoạn, thiêu rụi 10 căn nhà trên tuyến phố Y Jút, gây thiệt hại 12 tỷ 430 triệu đồng, thì vấn đề trên lại nóng lên. Bởi, toàn bộ những căn nhà bị hỏa hoạn đều nằm trong khu dự kiến quy hoạch khu vực bảo vệ II, Di tích đình Lạc Giao. Tuy nhiên, việc thống nhất phương án lại trở thành bài toán khó. Tại cuộc họp ngày 13-8-2014 do UBND TP Buôn Ma Thuột chủ trì, trong khi Sở Tài nguyên và Môi trường đồng ý cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho các hộ, thì Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch lại bảo vệ quan điểm giải tỏa để hình thành khu vực bảo vệ II. Tiếp đó, ngày 6-9-2014, UBND TP Buôn Ma Thuột có Văn bản số 1598/UBND-VP, “về việc xin chủ trương xây dựng nhà của các hộ bị cháy trên diện tích đất tiếp giáp đình Lạc Giao”, trong đó đề nghị UBND tỉnh cho chủ trương cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho các hộ dân và quy hoạch hành lang cách ly giữa đình và khu dân cư rộng 6m”. Ngày 9-10-2014, Sở Xây dựng Đắc Lắc tiếp tục chủ trì cuộc họp liên ngành về vấn đề trên, nhưng cũng không thống nhất được phương án. Tại cuộc họp này, trong khi UBND TP Buôn Ma Thuột tiếp tục bảo vệ quan điểm cấp phép xây dựng tạm thời và cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho các hộ dân, thì các sở lại không đồng ý.

Các hộ dân trong khu dự kiến quy hoạch khu vực bảo vệ II, Di tích đình Lạc Giao.

 

Trong khi các cơ quan loay hoay với các cuộc họp, thì 16 hộ dân Tổ dân phố 1, phường Thống Nhất tiếp tục sống trong cảnh bất an. 10 hộ bị hỏa hoạn thiêu rụi nhà, nay làm lại nhà mới thì không được xây dựng kiên cố, nên chỉ dựng nhà lắp ghép với “khung sắt, mái tôn, vách tôn” để có chỗ che mưa nắng và buôn bán tạm thời. Ngày 17-11, trao đổi với chúng tôi, các ông Trần Đạt, Phạm Văn Lộc và Dương Danh Trí bức xúc: “Phải ở trong căn nhà lắp ghép bằng tôn thế này cơ cực lắm, vừa ồn, vừa nóng nực lại lo mất an toàn về điện. Người dân chúng tôi mong UBND tỉnh Đắc Lắc sớm có quyết định để bà con bớt khổ!”. Ông Trần Hùng, Giám đốc Trung tâm bảo tồn bảo tàng tỉnh Đắc Lắc kiến nghị: “Tỉnh và Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch cần thống nhất quan điểm có hay không khu vực bảo vệ II để ổn định cuộc sống cho người dân”.

Trong buổi làm việc với chúng tôi, ông Nguyễn Minh Đạt, Trưởng phòng Quy hoạch, Sở Xây dựng tỉnh Đắc Lắc, cho biết: “Trong tổng số 16 hộ nằm trong khu dự kiến quy hoạch khu bảo vệ II đình Lạc Giao, có 9 hộ đã được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ, còn 7 hộ chưa được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ”. Điều tra trên thực tế chúng tôi nhận thấy, 9 hộ đã được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ, nhưng lâu nay vẫn không được cấp phép xây dựng nhà ở, nên phải ở nhà tạm, hoặc giữ nguyên hiện trạng các công trình xây dựng hơn 24 năm qua. Còn 7 hộ chưa được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ, nhưng có giấy tờ về quyền sử dụng nhà ở hợp pháp từ trước năm 1975. Vì vậy, chúng tôi cho rằng, trong trường hợp không quy hoạch khu vực bảo vệ II, Di tích đình Lạc Giao, thì 7 hộ dân trên đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ theo mục e, khoản 1, điều 100 Luật Đất đai năm 2013. Trong trường hợp các hộ dân phải di dời, giải tỏa để hình thành khu vực bảo vệ II, thì được đền bù về đất và bố trí tái định cư theo quy định của pháp luật.

Thiết nghĩ, để 16 hộ dân sống bất ổn trong thời gian dài, ngay giữa trung tâm TP Buôn Ma Thuột, trách nhiệm trước hết thuộc về chính quyền các cấp. UBND tỉnh Đắc Lắc cần khẩn trương đưa ra quyết định cuối cùng: Có nên quy hoạch khu vực bảo vệ II, Di tích đình Lạc Giao hay không? Và nếu quy hoạch thì phải khẩn trương thực hiện, không thể bắt 16 hộ dân đã chờ hơn 24 năm, nay tiếp tục sống trong bất an.

Bài, ảnh: KIỀU BÌNH ĐỊNH