QĐND - Chỉ trong vòng 5 năm, xã Đạo Trù, huyện Tam Đảo được hỗ trợ xây dựng 8 công trình cụm nước sinh hoạt tập trung, trong đó đã bàn giao và đưa vào sử dụng 5 công trình. Tuy nhiên, người dân nơi đây vẫn “khát” nước sinh hoạt. Vì đâu nên nỗi?

Đạo Trù là xã miền núi, nằm cách xa trung tâm với 2/3 dân số là người dân tộc Sán Dìu. Người dân sống chủ yếu dựa vào nông nghiệp, nhưng gặp rất nhiều khó khăn, nhất là thiếu nguồn nước sinh hoạt.

Đường ống dẫn nước về làng ở xã Đạo Trù

Chỉ tay về phía ngọn núi cao vời vợi trước mặt, anh Diệp Minh Thành, Trưởng thôn Đạo Trù Thượng tâm sự với chúng tôi: “Trước đây, dân trong xã lấy nước sinh hoạt từ các con suối, nhưng mùa mưa thì nước đổ về nhiều, mùa cạn thì suối khô khốc, nước giếng khơi thì ô nhiễm. Để có nước sinh hoạt, dân làng phải lên các khe núi, bắc máng tre dẫn nước về làng, rất cực khổ”.

Năm 2007, thực hiện Chương trình 134 của Chính phủ về hỗ trợ nước sinh hoạt cho đồng bào miền núi, xã Đạo Trù là một trong số 6 địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số được tỉnh và huyện quan tâm lựa chọn đầu tư xây dựng nhiều công trình cụm nước sinh hoạt tập trung. Ông Lam Xuân Tiến, Phó chủ tịch UBND xã Đạo Trù cho biết: “Người dân lúc đó hết sức vui mừng. Đầu tiên là 2 thôn Đồng Quạ và Đồng Giếng được xây dựng. Năm 2008 được hỗ trợ xây dựng 1 công trình tại thôn Tân Lập. Năm 2010, xã được hỗ trợ xây dựng 2 công trình tại thôn Lục Liễu và xóm Gò. Năm 2011, tiếp tục được hỗ trợ xây dựng 3 công trình tại 3 thôn Phân Lân Thượng, Phân Lân Hạ và Tân Tiến. Theo thiết kế, mỗi công trình sẽ phục vụ cho 100% hộ dân trong thôn. Tuy nhiên, khi bàn giao cho xã đưa vào khai thác sử dụng thì sau một thời gian ngắn chỉ còn 3 công trình ở thôn Đồng Quạ, Tân Lập, Lục Liễu là vẫn đang hoạt động, còn lại là hư hỏng, "đắp chiếu”.

Theo con đường làng lổn nhổn đá dăm, chúng tôi về thôn Đồng Giếng. Hai bên đường, ống nhựa dẫn nước treo lơ lửng trên tường nhà, cột điện. Ông Nguyễn Văn Công, 45 tuổi, than thở: “Các anh xem, bể thì bỏ không hoen gỉ, ống dẫn nước thì vỡ, nước không vào được. Nhiều người dân bức xúc đã liều lĩnh chặt bỏ ống dẫn nước. Mang tiếng là được đầu tư công trình nhưng được bao nhiêu ngày đâu”.

Ngay tại thôn Lục Liễu, nơi công trình cấp nước được cho là vẫn hoạt động bình thường, nhưng thực tế trạm bơm nước chúng tôi thấy cửa khóa chặt, bể khô khốc. Anh Trần Khắc Hai, 37 tuổi, sống ngay bên cạnh bể nước cho biết: “Nói là vẫn hoạt động nhưng một năm thì mất nước đến 6, 7 tháng. Chúng tôi kiến nghị bao nhiêu lần rồi nhưng không ai xử lý cả”. Để làm chứng, anh Hai mở 2 van nước quanh nhà nhưng không có nước. Anh Hai dẫn chúng tôi qua trạm cấp nước, nhấc điện thoại gọi người giữ khóa cổng nhưng mãi vẫn không có ai đến.

Một trạm cấp nước hiện không còn hoạt động

Trao đổi với chúng tôi, ông Lam Xuân Tiến, Phó chủ tịch UBND xã Đạo Trù cho biết: Một trong những nguyên nhân khiến cho công trình cấp nước bị hỏng hóc, không hoạt động được là do công tác quản lý chưa tốt. Ông Tiến lấy ví dụ như thôn Đồng Giếng, có khoảng 200 hộ dân thì chỉ xây 10 bể tập trung, nhưng người dân ở xa lại tự ý móc nối ống nước dẫn về tận nhà. Một số kẻ xấu lợi dụng tình hình trộm cắp, chặt bỏ ống nước. Thôn lại không xây dựng quy chế vận hành, không có kinh phí cho nhân công quản lý vận hành. Hơn nữa, xã không có nguồn kinh phí và thiết bị sửa chữa nên phải để “đắp chiếu” như vậy.

Còn một nguyên nhân nữa là do việc xây dựng dự án không bám sát thực tế nhu cầu sử dụng và tình hình địa phương. Xã Đạo Trù còn có 3 công trình tại 3 thôn Phân Lân Thượng, Phân Lân Hạ và Tân Tiến vẫn chưa có nước sử dụng là do đơn vị thi công phải bóc nối ống dẫn nước ra để thi công tiếp một công trình ở gần đó, nhưng vì thi công chậm nên từ năm 2011 đến nay vẫn chưa sử dụng được. Còn tại thôn Gò là do thiết kế lấy nguồn nước từ suối thác cao nhưng hiện đã hết nước. Để "chữa cháy" cho dự án, được biết mới đây, UBND xã đã báo cáo tình hình lên chủ đầu tư, lập dự toán khảo sát để sớm đưa các công trình nước sinh hoạt vào hoạt động hiệu quả.

Trong khi chờ đợi dự án tiếp tục được đầu tư, hiện nay, để có nước sinh hoạt, nhiều hộ dân ở xã Đạo Trù phải tự đầu tư ống nước kéo từ khe suối về nhà. Một số hộ khác làm giống như anh Nguyễn Văn Xô ở thôn Đồng Giếng là đầu tư đường ống, bể nước với quy mô lớn lấy nước từ núi về, sau đó cho người dân đấu ống dẫn nước với giá 8 triệu đồng/ống. Tuy nhiên, không phải nhà nào cũng có điều kiện mua nước nên họ đành phải sử dụng nước giếng khơi đang ô nhiễm.

Thiết nghĩ, đầu tư cho hệ thống nước sạch nông thôn là một chính sách đúng đắn, nhưng để thực hiện có hiệu quả, rất mong cơ quan chức năng quan tâm chỉ đạo sát sao, bảo đảm tính khả thi cao để sớm giải quyết nước sinh hoạt cho nhân dân xã Đạo Trù, đồng thời rút kinh nghiệm lập dự án cấp nước sinh hoạt cho các nơi khác sát thực tế hơn.

Bài và ảnh: PHẠM KIÊN