QĐND - Trên con đường hội nhập và phát triển kinh tế, yếu tố then chốt để Việt Nam phát triển bền vững là nguồn nhân lực chất lượng, có trình độ học vấn, trình độ chuyên môn cao, có khả năng thích ứng nhanh với những thay đổi của công nghệ, sản xuất. Tuy nhiên, có một thực tế là hiện nay, Việt Nam đang khan hiếm nguồn nhân lực chất lượng cao trong nước. Trước kỳ thi ĐH, cao đẳng sắp tới, để giúp thí sinh có những định hướng nghề nghiệp và cái nhìn khách quan về ngành học, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với GS Pierre Sebban, Hiệu trưởng Trường Đại học (ĐH) Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) về vấn đề này:

Hướng đến mô hình ĐH tiên tiến ở Việt Nam

Phóng viên (PV): Được biết USTH ra đời là kết quả của chương trình hợp tác đào tạo theo chuẩn quốc tế mới trong lĩnh vực ĐH và nghiên cứu khoa học của Việt Nam giữa hai Chính phủ Pháp và Việt Nam. Xin ông cho biết lý do ra đời và quy mô của dự án?

GS Pierre Sebban, Hiệu trưởng trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội

GS Pierre Sebban: Tháng 11 năm 2009, Chính phủ Việt Nam cùng với Chính phủ Pháp, đại diện là bà Valérie Pécresse, Bộ trưởng ĐH và Nghiên cứu Pháp và ông Nguyễn Thiện Nhân, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã thỏa thuận, thống nhất xây dựng một mô hình ĐH xuất sắc mới tại Việt Nam. USTH đã ra đời từ mong muốn đó. Trong khuôn khổ dự án này, Chính phủ Việt Nam hợp tác với các đối tác quốc tế khác trong việc xây dựng một hệ thống các trường ĐH công lập quốc tế tại Hà Nội, Cần Thơ, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Nước Pháp được vinh dự lựa chọn để xây dựng trường ĐH công lập quốc tế đầu tiên của Việt Nam tại Hà Nội (ở Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai xây dựng một trường ĐH công lập quốc tế với đối tác là Đức).

Trong khuôn khổ của Hiệp định liên chính phủ này, Pháp đã tham gia vào dự án bằng việc xây dựng những chương trình giảng dạy và mô hình hoạt động theo tiêu chuẩn quốc tế. Cụ thể, tất cả các trường ĐH lớn ở Pháp (liên minh đào tạo, nghiên cứu trên 60 trường) đều tham gia vào chương trình giảng dạy ở USTH. Từ các trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS), Viện ĐH Bách khoa quốc gia Toulouse, Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp phát triển (CIRAD)… ở Pháp đến các viện nghiên cứu và trường ĐH ở Việt Nam đang gửi các giảng viên tới để giảng dạy ở USTH.

Trong vòng từ 5 đến 10 năm nữa, trường sẽ xây dựng xong cơ sở ở khu công nghệ cao Hoà Lạc, rộng 65ha, đủ để cơ sở vật chất của trường đi vào hoạt động với 6 khoa chuyên ngành là: Công nghệ Sinh học – Dược học, Nước – Môi trường – Đại dương học, Vật liệu – Công nghệ nano, Năng lượng, Khoa học và Công nghệ Thông tin truyền thông, Hàng không – Vũ trụ. Dự kiến 5 năm đầu tiên, mỗi khoa chuyên ngành sẽ có một phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế. Đó là mô hình phòng thí nghiệm hợp tác quốc tế, được xây dựng ngay tại Việt Nam, phía Pháp sẽ hỗ trợ trang bị cơ sở vật chất, với chi phí khoảng 10 triệu euro/phòng thí nghiệm.

Một vấn đề quan trọng không kém là Pháp hỗ trợ đào tạo 400 tiến sĩ người Việt Nam trong vòng 10 năm, sẽ là nguồn giảng viên tương lai của trường. Dự án đã bắt đầu từ 2009 và đến năm 2013, những giảng viên đầu tiên của dự án sẽ quay về hoạt động như những giảng viên cơ hữu của trường.

PV: USTH được xem như mô hình đào tạo ĐH mới ở Việt Nam, vậy cơ chế tuyển sinh có gì khác các trường ĐH ở Việt Nam? Mức học phí và chỉ tiêu tuyển sinh trong năm học 2011 là bao nhiêu, thưa ông?

GS Pierre Sebban: Cơ chế tuyển sinh dựa trên 2 tiêu chí là kết quả học tập và phỏng vấn trực tiếp thí sinh. Vòng xét hồ sơ sẽ diễn ra vào ngày 15-7, trước khi thí sinh biết kết quả thi ĐH. Tiêu chí xét tuyển là kết quả học tập bậc phổ thông Trung học của thí sinh, nguyện vọng học tập và trình độ tiếng Anh giao tiếp. Trình độ học vấn và khả năng tiếng Anh của thí sinh sẽ được kiểm nghiệm thực tế bằng phỏng vấn trực tiếp.

Vòng xét tuyển thứ 2 bắt đầu từ tháng 8 và hạn cuối là 31-8. USTH ngoài việc căn cứ vào kết quả đợt 1, còn dựa trên kết quả của kỳ thi ĐH. Điểm vào trường sẽ là điểm thấp nhất dựa trên đề thi (năm 2010 là 19 điểm). Chỉ tiêu năm tuyển sinh hệ Cử nhân năm 2011 của nhà trường là 120, tuy nhiên con số này có thể thay đổi, tùy theo chất lượng đầu vào của thí sinh. Đối với hệ Thạc sĩ, mỗi khoa sẽ tuyển 25 chỉ tiêu. Ngoài ra, trường còn nhận hồ sơ của sinh viên có nguyện vọng chuyển từ các trường ĐH khác vào năm thứ 2 của hệ Cử nhân và Thạc sĩ.

Trong năm học 2010, dù nhận được hơn 120 hồ sơ dự tuyển và chỉ tiêu của trường là 40 nhưng sau 3 vòng tuyển chọn (xét hồ sơ, phỏng vấn và thi tuyển chính thức), chỉ có 20 thí sinh xuất sắc được chính thức tuyển chọn trở thành sinh viên của nhà trường. Kinh nghiệm cho thấy, môi trường học với những phương pháp đào tạo có chất lượng đã làm nên thành công của rất nhiều trường ĐH uy tín trên thế giới và như vậy, theo dự kiến, sự phát triển của trường sẽ không từ từ mà theo hàm mũ. Hiện nay, USTH đã xây dựng được uy tín trên thế giới, do đó, dự kiến, năm 2015 đến năm 2020, chỉ tiêu tuyển sinh sẽ từ 3000 đến 5000, trong đó có 2.500 chỉ tiêu vào hệ cử nhân.

So với các chương trình đào tạo quốc tế, USTH là trường ĐH công lập quốc tế, do đó có mức học phí tương đối thấp (tính theo thời giá hiện nay vào khoảng hơn 15 triệu đồng/năm). Sở dĩ có mức phí như vậy là do sự hỗ trợ rất lớn từ Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam (ước khoảng 3000 USD/sinh viên). Hơn nữa, khác với các chương trình liên kết khác là phải trả lương và các chi phí khác rất cao cho giảng viên. Còn ở đây, các trường ĐH Pháp tự cử các giáo sư, tiến sĩ hàng đầu sang giảng dạy theo chương trình cam kết.

Bản thân tôi đã từng là giảng viên, GS dạy ở Trường ĐH Paris-Sud 11. Tôi thấy nhiều học viên năm đầu, học cũng bình thường nhưng đến năm thứ 2, thứ 3, do có nguyện vọng học tập tốt đã bật hẳn lên. Do vậy, chúng tôi mong muốn đào tạo những sinh viên không chỉ học tốt, có nền tảng khoa học vững chắc mà còn có “tinh thần USTH”. Tinh thần quyết tâm học tập của học viên cũng là yếu tố đánh giá quan trọng để thí sinh bước vào trường. Khi trúng tuyển, học viên sẽ được tham gia khóa học dự bị tiếng Anh tăng cường từ 2 tháng đến 1 năm.

Ngoài ra, trường dự kiến khoảng 20% số lượng sinh viên được cấp học bổng. Yếu tố lựa chọn là chất lượng học tập. Mức học bổng sẽ từ 1 đến 2 triệu đồng/tháng tùy vào mức đánh giá hồ sơ.

Triển vọng việc làm với các ngành đào tạo mới

PV: Hình thức tuyển sinh như vậy có đủ tin cậy để đánh giá năng lực sinh viên hay không? Mô hình đào tạo sẽ như thế nào, thưa ông?

GS Pierre Sebban: Giống như mô hình các trường ĐH ở châu Âu, sẽ có một hội đồng xét tuyển. Vì chất lượng sinh viên là uy tín của nhà trường, do đó việc tuyển chọn qua các vòng sẽ đánh giá chính xác năng lực của thí sinh. Đối với những học sinh đã học ở trường khác có nguyện vọng vào thẳng năm thứ 2 của USTH, ngoài việc nộp hồ sơ gồm điểm các năm đã học, hội đồng sẽ đánh giá trên cơ sở kết quả học tập trước đây và kết quả thi qua vấn đáp hoặc viết.

Hiện nay, những giáo viên giảng dạy hệ cử nhân, được lựa chọn, yêu cầu đầu tiên không phải là những nhà khoa học tốt nhất, mà là phương pháp giảng dạy. Khả năng tạo sự gắn kết, tương tác giữa giảng viên và sinh viên; khả năng sư phạm tuyệt vời, cùng trình độ tiếng Anh để giảng viên và sinh viên có thể giao tiếp, nắm được thông tin truyền tải hiệu quả nhất là tiêu chí quan trọng đầu tiên.

Hệ cử nhân ở USTH chỉ học trong vòng 3 năm theo Hệ thống đào tạo và cấp bằng của trường dựa trên mô hình LMD (Cử nhân – Thạc sĩ – Tiến sĩ) – một mô hình đang được áp dụng rộng rãi tại hầu hết các trường ĐH trên thế giới. Bằng cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ sẽ tương ứng với số năm học là 3 – 5 – 8 năm học (cử nhân học trong 3 năm, thạc sĩ 2 năm và tiến sĩ là 3 năm).

Đào tạo đi đôi với nghiên cứu, đặc biệt chú trọng tới mối quan hệ chặt chẽ giữa trường học với giới doanh nghiệp tại Việt Nam, đây là điểm khác biệt lớn của USTH so với mô hình ĐH thông thường ở Việt Nam. Sinh viên trong quá trình học, sẽ được nghiên cứu, học tập và giảng dạy ở những phòng thí nghiệm tiên tiến của thế giới hay thực tập trực tiếp tại doanh nghiệp. Đây không phải là trường ĐH chỉ có giảng dạy mà còn dựa trên thực tế nghiên cứu khoa học. Nhờ có sự hỗ trợ của Viện KH Công nghệ Việt Nam, USTH có sự liên kết chặt chẽ với những phòng thí nghiệm trong Viện ở 2 hướng: Cử những học viên đến học tập tại các phòng thí nghiệm, cũng như tiếp nhận những giảng viên, nghiên cứu viên của Viện đến giảng dạy tại trường.

Đối với hệ cử nhân, năm học thứ 3, các em bắt buộc phải thực tập 3 tháng ở phòng thí nghiệm hoặc ở doanh nghiệp. Mục tiêu của trường là trang bị kiến thức cho sinh viên để có thể làm việc được ngay hoặc tiếp tục có những lựa chọn cao hơn, theo học thạc sĩ, tiến sĩ đối với những ngành đã chọn. Hệ thạc sĩ sẽ có mô hình như ở Pháp, nghĩa là: Năm đầu tiên sẽ có 5 tháng đào tạo lý thuyết và 4 tháng đi thực tập trong phòng thí nghiệm hoặc ra doanh nghiệp. Năm thứ 2 sẽ có 5 tháng học lý thuyết từ tháng 10 đến tháng 2 năm sau. Có 6 đến 8 tháng thực tập bắt buộc tại các phòng thí nghiệm ở nước ngoài, đặc biệt là Pháp. Đây là dự án lớn của Đại sứ quán Pháp, do đó, sẽ là nguồn học bổng quan trọng để hỗ trợ kinh phí cho học viên tham gia các khóa thực tập ở phòng thí nghiệm Pháp.

PV: Cơ hội việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp USTH ra sao? Bằng tốt nghiệp của trường có giá trị quốc tế hay không, thưa ông?

GS Pierre Sebban: USTH là trường ĐH công lập quốc tế với sự tham gia rất mạnh của đối tác nước ngoài, cụ thể là Pháp. Do vậy, sinh viên học toàn bộ môn học bằng tiếng Anh, khi ra trường, có bằng ĐH được công nhận từ phía Pháp. Với tấm bằng liên thông Pháp – Việt, sinh viên sẽ mở rộng cánh cửa làm việc với nước ngoài hoặc ở nhiều vị trí cao trong xã hội. Tam giác liên kết chặt chẽ: Đào tạo – nghiên cứu – doanh nghiệp, bảo đảm sinh viên khi ra trường tìm được những công việc tốt ở trong nước hoặc ra nước ngoài làm việc. Ở đây, sinh viên không chỉ được đào tạo về khoa học và công nghệ mới mà còn được đào tạo các kỹ năng, kiến thức về kinh tế, quản lý, luật, quản trị dự án… để khi ra trường có thể tham gia dễ dàng vào các môi trường nghề nghiệp một cách thuận lợi nhất.

Hằng tuần, trường nhận được nhiều lời đề nghị của các doanh nghiệp như Orange, STMicroelectronics, IBM Việt Nam, đề nghị cho sinh viên tới thực tập và sau đó tuyển dụng luôn… dù trường mới thành lập và chưa có sinh viên ra trường.

6 ngành đào tạo nghe có vẻ mới và lạ đối với Việt Nam nhưng trên thực tế lại xuất phát từ chính nhu cầu định hướng phát triển chiến lược của Việt Nam, cũng như mong muốn Việt Nam sẽ tiếp cận với những phương pháp đào tạo có chất lượng đã làm nên thành công của rất nhiều trường ĐH uy tín trên thế giới, mà Chính phủ Việt Nam yêu cầu đào tạo những ngành này.

Trong các ngành đào tạo, lĩnh vực nghiên cứu về Nước – Môi trường và Đại dương học có một mối quan hệ rất gần gũi đối với kinh tế, xã hội, cũng như khí hậu Việt Nam. Việc xử lý nước thải, chất thải hay nước ở các vùng ngập lụt (Việt Nam thường xuyên xảy ra ngập lụt cũng như những thiên tai khác), tái sử dụng nước sinh hoạt, phương hướng giải quyết những vấn đề này là những yêu cầu thiết thực hằng ngày, sẽ được đưa vào chương trình giảng dạy. Đối với ngành Hàng không – Vũ trụ, đó là việc học sản xuất máy bay, các linh kiện máy bay, nghiên cứu đặc tính kỹ thuật... Trong định hướng không gian là hướng tới sản xuất vệ tinh, quan sát trái đất từ vệ tinh. Ngành Công nghệ sinh học - Dược học, Vật liệu – Công nghệ nano, những chương trình nghiên cứu về gen, giống lúa; cải thiện giống lúa, môi trường đất, những ứng dụng hằng ngày trong cuộc sống, ảnh hưởng tới chất lượng sống của con người, là những ngành hiển nhiên quan trọng đối với Việt Nam. Các ngành học không tách biệt độc lập mà có sự liên kết giữa các ngành đào tạo như nước và môi trường sinh học, công nghệ thông tin với vũ trụ, vật liệu…

Bên cạnh đó, những khóa học tiền Tiến sĩ nhằm cải thiện chất lượng nghiên cứu bậc ĐH, sau ĐH ở Việt Nam. Tham gia khóa học không chỉ là những sinh viên của trường mà là những người đã có bằng thạc sĩ hoặc những nhà khoa học ở Việt Nam, sinh viên các nước trong khu vực đến đây tham gia vào những học phần nhằm tăng cường kiến thức. Ngoài ngôn ngữ học là tiếng Anh, sinh viên còn có cơ hội tiếp cận những môn học về văn hóa và ngôn ngữ Pháp… Vì vậy, sinh viên có nhiều điều kiện và cơ hội để mở cánh cửa ra với thế giới.

PV: Xin cảm ơn ông!

Thu Hà thực hiện