QĐND - Mở rộng điều tra, chúng tôi phát hiện Công ty Thuận Phong không chỉ có dấu hiệu vi phạm Điều 156 Bộ Luật Hình sự (BLHS) về tội sản xuất, buôn bán hàng giả mà còn có dấu hiệu vi phạm Điều 162 BLHS về tội lừa dối khách hàng. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân cũng đã trở về tỉnh An Giang, nơi vựa lúa Đồng bằng sông Cửu Long, khu vực từng có tới 50 cửa hàng bán sản phẩm của Công ty Thuận Phong để tìm hiểu. Cơ quan chức năng cho biết, Công ty Thuận Phong đã từng bị xử phạt 45 triệu đồng về hành vi sản xuất phân bón giả…

 "Tiền sự" làm hàng giả ở An Giang

Làm việc với chúng tôi, cán bộ Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh An Giang đã cung cấp hồ sơ vụ việc. Theo đó, ngày 6-12-2012, tại hộ kinh doanh Tư Nho ở ấp Phú Thương 2, xã Kiến An, huyện Chợ Mới, Đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh An Giang đã lấy mẫu phân bón phức hợp cao cấp NHP 9-7-6+TE và mẫu phân bón cao cấp Kali Nitrate của Công ty Thuận Phong, gửi Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 để kiểm nghiệm. Ngày 5-1-2013, kết quả giám định cho thấy, đối với phân bón NHP 9-7-6+TE, có hàm lượng chất Zn ppm ghi 700 nhưng thực nghiệm chỉ đạt 472, kết luận phân bón không đạt chất lượng. Còn Phân bón Kali Nitrate, có lượng chất N tổng ghi 13 nhưng thực nghiệm chỉ đạt 0,4; chất K2O ghi 46 nhưng thực nghiệm là 1,1. Một loại phân chỉ có hàm lượng hai chất cấu tạo mà đạt tỷ lệ thấp một cách thảm hại như vậy thì không hiểu nông dân bón sẽ có tác dụng gì? Cơ quan chức năng đã kết luận đây là phân bón giả và 3 lần gửi thư mời Giám đốc Công ty Thuận Phong đến để làm rõ nhưng công ty vẫn "phớt lờ".

Cán bộ Đội QLTT số 1 giới thiệu với phóng viên về mẫu phân bón giả của Công ty Thuận Phong .

Tiếp đó, ngày 15-1-2013, tại ấp Ninh Thạnh, xã An Tức, huyện Tri Tôn, qua kiểm tra hộ kinh doanh vật tư nông nghiệp Ôn Ngọc Chí Vũ, đoàn kiểm tra liên ngành phát hiện, kiểm nghiệm loại phân bón Kali Nitrate của Công ty Thuận Phong, kết luận là phân bón giả. Ông Nguyễn Đức Thuận (Trưởng Chi nhánh TP Hồ Chí Minh của Công ty Thuận Phong) đến làm việc với Đội QLTT 1 và đồng ý với kết luận của Thanh tra. UBND tỉnh An Giang ra Quyết định số 47/QĐ-XPHC ngày 3-4-2013, xử phạt Công ty Thuận Phong 45 triệu đồng vì hành vi sản xuất phân bón giả.

Ông Phan Lợi, Chi cục trưởng Chi cục QLTT tỉnh An Giang cho biết thêm: "Để bảo vệ sản xuất và người tiêu dùng, ngày 14-5-2015, Chi cục đã gửi Công văn số 278/QLTT-NV cho các đội QLTT, yêu cầu kiểm tra các sản phẩm do Công ty Thuận Phong sản xuất kinh doanh trên địa bàn quản lý, tập trung vào 7 sản phẩm phân bón dạng nước trên nhãn ghi xuất xứ “MADE IN USA” tại 50 cửa hàng, đại lý bán sản phẩm này trên địa bàn tỉnh và các sản phẩm khác. Qua kiểm tra 41 cơ sở, không phát hiện cửa hàng nào còn kinh doanh các sản phẩm của Công ty Thuận Phong (9/50 cửa hàng còn lại đã ngưng hoạt động).

Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là sau khi xử phạt hành chính, cơ quan chức năng chưa rà soát, xác minh tổng số lượng sản phẩm phân Kali Nitrate giả trên địa bàn toàn tỉnh An Giang (và cả các tỉnh khác) là bao nhiêu? Nếu kiểm tra toàn diện, có thể xác định số lượng lớn hàng giả trị giá hơn 30 triệu đồng, đủ khởi tố vi phạm hình sự? Thiết nghĩ, đây là một vấn đề cần được cơ quan chức năng của Bộ Công an tiếp tục điều tra, làm rõ trong thời gian tới.

Không chỉ biến "rễ thành lá"...

Theo nội dung hợp đồng phân phối độc quyền do Công ty Thuận Phong cung cấp với cơ quan chức năng, Công ty BiO Huma Netics, Inc (BHN) là một doanh nghiệp sản xuất phân bón nổi tiếng tại Mỹ, có địa chỉ trang web: www.bhn.us. Trên trang web, có đăng tải nhiều thông tin liên quan tới các loại phân bón do công ty sản xuất. Báo Quân đội nhân dân đã tìm hiểu và lược dịch thông tin về công dụng hai loại phân bón trong số 7 loại phân bón Công ty Thuận Phong khai nhập khẩu từ BHN là Vitol và Jackpot (cũng là hai loại sản phẩm được Thuận Phong bán trên thị trường nhiều nhất), cụ thể như sau:

 “VITOL® với MCT kích thích việc sản xuất tự nhiên của hoóc-môn gibberellin trong cây trồng để phát triển dinh dưỡng và kích thước quả. Thuốc giúp làm tăng năng lượng của cây trong suốt các giai đoạn phát triển của nó. Nó cũng cải thiện khả năng phục hồi của cây từ áp lực môi trường trong thời kỳ cao điểm. Khi tưới cho đất, VITOL® đóng vai trò như một chất kích thích rễ mà để kéo dài sự tăng trưởng rễ là rất quan trọng đối với các giống cây lấy củ”.

 “JACKPOT® với MCT là một công thức nồng độ kali và boron trong đó giúp cây phát triển trái đồng đều và cải thiện tuổi thọ cây bằng cách kích hoạt chất chống oxy hóa giúp trái cây có chất lượng cao hơn. JACKPOT® thúc đẩy hoán vị của chất dinh dưỡng, protein, carbohydrate, và đường từ lá và thân cây vào quả, thông qua sự kích hoạt của các axit amin và vitamin. JACKPOT® cải thiện năng suất, kích thước, màu sắc, chất lượng và tính đồng nhất cho trái. JACKPOT® luôn luôn nên được áp dụng với HUMA GRO® CALCIUM để đạt được kết quả tối đa”.

Như vậy, thông tin từ nhà sản xuất cho thấy, Vitol rõ ràng là loại phân bón chỉ dùng cho bón rễ, không hề có thông tin nào về công dụng là “có thể thay thế các loại phân bón lá khác” như Công ty Thuận Phong in trên nhãn sản phẩm tại Việt Nam. Hành vi này rõ ràng là giả mạo về công dụng sản phẩm. TS Nguyễn Đăng Nghĩa, chuyên gia nông nghiệp khẳng định: “Phân bón rễ không bao giờ có thể được sử dụng làm phân bón lá vì không hấp thụ được. Hấp thụ một cách thụ động còn có hại cho cây trồng”. Trên nhãn tiếng Anh dán trên chai Vitol ghi: “Sản phẩm này chỉ là bổ sung cho cả một quy trình bón phân hoàn chỉnh và không cung cấp tất cả các dưỡng chất cần thiết cho cây trồng”. Vậy mà, trên nhãn phụ, Công ty Thuận Phong lại thổi phồng “Sử dụng một lít Vitol giảm 35kg đạm, 60kg lân, 15kg kali”. Điều này là sự bịa đặt trơ trẽn. Với kiến thức phổ thông về phân bón, ai cũng có thể biết được rằng, phân đạm bình thường chứa 20% Ni-tơ trở lên, phân lân chứa 16% P2O5 trở lên. Còn trên nhãn Vitol tiếng Anh, tỷ lệ Ni-tơ chỉ 8%, 16% P2O5,  các chất khác tỷ lệ rất nhỏ. Đây chính là hành vi lừa dối người tiêu dùng khi “cân, đong, đo, đếm, tính gian hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác" theo Điều 162 BLHS.

Còn "lá" núp bóng "rễ" để trốn khảo nghiệm?

Trái ngược với Vitol, với sản phẩm Jackpot, qua thông tin từ nhà sản xuất hoàn toàn cho thấy đó là sản phẩm có công dụng dùng để bón lá: “JACKPOT® thúc đẩy hoán vị của chất dinh dưỡng, protein, carbohydrate, và đường từ lá và thân cây vào quả” thì lại bị Công ty Thuận Phong lừa dối, biến thành “phân bón rễ”. Bằng chứng là qua tờ khai hải quan và công văn gửi Cục Trồng trọt, Công ty Thuận Phong đều khai Jackpot là phân bón rễ. Sau đó, Cục Trồng trọt có Công văn số 1792/TT-ĐPB ngày 22-7-2013 do Phó cục trưởng Trần Xuân Định ký tái khẳng định Jackpot là “phân bón rễ”. Không hiểu Cục Trồng trọt-cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực phân bón hữu cơ đã rà soát, kiểm tra xem Jackpot có đúng là phân bón rễ không hay chỉ dựa vào khai báo của doanh nghiệp rồi đồng ý nhập khẩu? Điều này khiến dư luận đặt câu hỏi phải chăng có sự “khuất tất” để cho Công ty Thuận Phong nhập khẩu phân bón lá “núp bóng” phân bón rễ, trốn được việc phải khảo nghiệm sản phẩm theo quy định của pháp luật? Đây là một vấn đề rất quan trọng cần được làm rõ để xác định có hay không hành vi lừa dối khách hàng theo Điều 162 BLHS của Công ty Thuận Phong. Báo Quân đội nhân dân đề nghị Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Cơ quan điều tra Công an tỉnh Đồng Nai, Bộ Công an sớm xác minh, trả lời rõ về vấn đề này. Một vấn đề nữa cũng rất cần cơ quan điều tra xác minh là yêu cầu Công ty Thuận Phong chứng minh toàn bộ số tem, nhãn, bao bì sản phẩm tiếng Anh có đúng với mẫu của nhà sản xuất hay không, được đồng ý in tại Việt Nam theo văn bản nào, gồm bao nhiêu mẫu tem, nhãn, bao bì? Không loại trừ những tem nhãn tiếng Anh cũng là tem nhãn giả, không đúng nội dung của nhà sản xuất? Còn nội dung các tem, nhãn phụ tiếng Việt cũng cần làm rõ có dịch đúng nội dung nhãn gốc, có đúng quy định của pháp luật hay không? Có hay không sự lừa dối khách hàng trên các tem nhãn phụ?

Cần xác minh hồ sơ kế toán, thuế...

Xin được trích dẫn lại nội dung tội lừa dối khách hàng theo Điều 162 BLHS “là hành vi cân, đong, đo, đếm, tính gian, đánh tráo loại hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác trong quá trình mua, bán hàng hóa". Hành vi lừa dối khách hàng gây thiệt hại về tài sản cho người tiêu dùng do phải trả tiền cho số lượng hàng hóa cao hơn số lượng thực tế hoặc không đúng chủng loại hàng hóa thỏa thuận mua bán. Chỉ xử lý hình sự khi gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. Tội này có mức hình phạt cao nhất là 7 năm tù.

Tại Điều 156 BLHS cũng quy định rõ tội sản xuất, buôn bán hàng giả là hành vi làm ra, nhập khẩu, mua đi bán lại hàng hóa không phải là hàng thật. Chỉ xử lý hình sự khi số lượng hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật có giá trị từ 30 triệu đồng trở lên hoặc dưới 30 triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi quy định tại một trong các Điều 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159 và 161 BLHS; đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm...

Với việc đã từng vi phạm hành chính, bị xử phạt về tội sản xuất phân bón giả cộng với số lượng sản phẩm Vitol, Jackpot rất lớn đã bán trên thị trường thời gian qua, thiết nghĩ đã đủ cơ sở xử lý hình sự đối với Công ty Thuận Phong. Để củng cố thêm căn cứ vi phạm, Báo Quân đội nhân dân đề nghị cơ quan chức năng, cơ quan điều tra xác minh số lượng sản phẩm Vitol và Jackpot Thuận Phong đã bán ra thị trường (qua 4 CPU máy tính niêm phong, hồ sơ kế toán, hồ sơ của cơ quan thuế...). Chỉ riêng với số lượng hàng được niêm phong ở Đồng Nai và bị phát hiện ở Đắc Lắc đã đủ cho thấy, giá trị rất lớn, đủ cấu thành tội phạm theo Điều 156 BLHS.

Nhóm phóng viên Điều tra Báo QĐND

>> Cơ quan điều tra còn bỏ ngỏ nhiều vấn đề quan trọng

>> Điều gì phía sau những văn bản “khó hiểu”?

>> Họ đã lừa dối người nông dân như thế nào?

>> Các cơ quan quản lý nói gì?

>> Phải xử lý thật nặng hành vi kinh doanh phân bón giả, phân bón kém chất lượng

>> Sớm làm rõ, xử lý nghiêm để làm gương