QĐND - LTS: Xuân Tân Mão, chúng ta có dịp ôn lại những kỷ niệm đẹp, hào hùng của đại thắng mùa xuân năm Ất Mão (1975). Nhà văn Nguyễn Trần Thiết là người được tham gia hỏi cung các thành viên trong nội các ngụy quyền Dương Văn Minh năm xưa. Ông đã thu được nhiều tài liệu tuyệt mật, trong đó có toàn văn cuộc hội đàm giữa Đại sứ Mỹ Martin và Nguyễn Văn Thiệu.
Thiệu sinh năm Giáp Tý (1924), cầm tinh con chuột. Trong lá số tử vi, thầy tướng đã ghi rõ là Thiệu sẽ gặp nạn lớn vào năm Ất Mão, năm con Mèo. Mèo sẽ ăn thịt chuột nhưng “ăn” như thế nào? Thiệu ở tuổi 52, đang còn trẻ, khỏe mạnh nên khó có thể chết vì bệnh. Nhâm Tý, năm tuổi của Thiệu (1972), Thiệu tự cho là mình đã thắng, đã phản đối 29 điểm trong Hiệp định Pa-ri, để Tổng thống Mỹ Ních-xơn dùng bom B52 đánh Hà Nội. Vào năm 1975, dưới quyền Thiệu, có hơn triệu quân với trang bị hơn hẳn Việt cộng, với những tướng tài thiện chiến đi du học ở Pháp, ở Mỹ. Thiệu còn có máy bay phản lực, xe tăng và vài chục ngàn lính bảo an. Dù Quốc hội Mỹ cắt viện trợ, Việt Nam Cộng hòa vẫn chưa yếu. Năm 1975, quân đội Miền Bắc sẽ mở chiến dịch Đông Xuân ở Tây Nguyên nhưng họ chưa đủ sức tấn công bất cứ thành phố nào và dứt khoát họ không thể nổ súng trước tháng 4 năm 1975.
Thiệu đã thăm dò các chính khách rồi tham khảo ý kiến các tướng lĩnh đã dày dạn trận mạc đều thống nhất là đối phương chưa thể làm gì được trong năm Ất Mão. Vẫn chưa thật yên tâm, Thiệu đã lên Tây Nguyên kiểm tra tại chỗ và tỏ ra rất hài lòng. Vì Tư lệnh Sư đoàn 23 (sư đoàn đã nổi đình đám với danh xưng “Bình Nam, phạt Bắc, trấn Tây Nguyên”) Lê Trung Tường được điều động đi chiến trường khác, Thiệu nhân danh Tổng thống đã ký sắc lệnh phong Tư lệnh phó Vũ Thế Quang làm Tư lệnh trưởng Buôn Ma Thuột, có toàn quyền về quân sự. Sáng 9-3-1975, tướng Phạm Văn Phú - Tư lệnh Quân đoàn 2 đã đến Buôn Ma Thuột trao sắc phong cho Đại tá Vũ Thế Quang và giao nhiệm vụ cho Đại tá, Tỉnh trưởng Đắc Lắc Nguyễn Trọng Luật.
Bất ngờ lớn là chỉ một ngày sau, ngày 10-3-1975, Buôn Ma Thuột bị tấn công và cả hai đại tá có quyền lực lớn, chỉ huy cao nhất của Việt Nam Cộng hòa ở đây đều bị bắt làm tù binh.
Nguyễn Văn Thiệu cay lắm, lệnh cho tất cả phương tiện thông tin đại chúng không được loan tin chiến sự. Một nhà báo Pháp đưa tin Buôn Ma Thuột thất thủ, đã bị cảnh sát ngụy bắn chết. Thiệu ra lệnh tái chiếm Buôn Ma Thuột và khi bị thua đau, Thiệu đã quyết định rút khỏi Tây Nguyên. Thiệu giật mình choáng váng khi nhận được tin cầu Ia-Nu nối liền thị xã Cheo Reo của Tây Nguyên với Sài Gòn bị gẫy do Việt cộng tiến công làm cho toàn bộ lực lượng dự trữ chiến lược của Quân đoàn 2 bị bắt làm tù binh, tất cả xe, pháo và hàng vạn tấn đạn… đều rơi vào tay Việt cộng.
Đến lúc này, lá số tử vi cứ ám ảnh Thiệu. Làm cách nào để người cầm tinh con chuột, sinh năm Giáp Tý thoát khỏi mèo năm Ất Mão “ăn thịt”? Không hiểu sao trời phật đã báo cho Thiệu điềm quá xấu. Người được Thiệu ủy quyền trông coi nhà thờ và nghĩa trang họ Nguyễn gọi điện thông báo tin dữ: Sét đã đánh sạt mộ tổ. Đòn tâm lý này đối với Thiệu là rất nặng, quá nặng. Thiệu không thể rời Sài Gòn vào thời điểm nước sôi lửa bỏng này. Nguyễn Cao Kỳ đang chuẩn bị lực lượng, chờ thời cơ làm đảo chính Đại tướng Dương Văn Minh, Trung tướng Vũ Văn Đôn và Đại tướng Trần Thiện Khiêm (những nhân vật đã cầm đầu đảo chính lật đổ Tổng thống Ngô Đình Diệm, ra lệnh giết rồi để phơi xác anh em Diệm, Nhu trên sân xi măng giữa trời nắng) đã liên minh cùng nhau ra tuyên bố đòi Thiệu từ chức. Thiệu phải bám chắc chiếc ghế quyền lực nhất Việt Nam Cộng hòa, không thể dùng trực thăng đưa về quê để làm lễ yểm hóa, cầu siêu và cũng không thể ủy quyền cho ai đó lấy xi măng xây lại mộ tổ vì chưa mời thầy làm lễ cúng các cụ. Tin rất xấu đã mất Huế, Đà Nẵng, Nha Trang… càng làm Thiệu mất ăn, mất ngủ vì càng ngày có nhiều điềm xấu đến với người mang tuổi chuột (Giáp Tý) trong năm con Mèo (Ất Mão). Đại sứ Martin còn hẹn đến gặp Thiệu. Thiệu định từ chối nhưng khi ông ta khẩn khoản đề nghị thời gian, địa điểm do Tổng thống tự chọn thì Thiệu đồng ý. Thử xem ông ta nói gì?
Martin gặp Thiệu. Sau cái bắt tay xã giao, Martin không rào trước, đón sau mà vào đề luôn:
- Thưa ngài Tổng thống! Trước hết tôi muốn nói chuyện với ngài về những tin tức giờ chót của chúng tôi trên lĩnh vực quân sự và cả trên lĩnh vực tinh thần của các nhân vật quân sự và chính trị dưới trướng ngài. Chúng tôi nghĩ thế này: Nếu hôm nay hoặc ngày mai, Việt cộng tiếp tục cuộc Tổng tiến công thì ngài rất khó đứng vững, dù cho ngài có các bộ máy phòng thủ tổ chức hoàn hảo. Chúng tôi tin rằng cộng sản không muốn có thành phố Sài Gòn bị phá hủy trong chiến tranh mà muốn giữ nguyên. Vì vậy, theo chúng tôi, đây chính là lúc để thương thuyết.
Thưa ngài Tổng thống! Tôi sẽ lấy tư cách cá nhân, chứ không đại diện cho Bộ Ngoại giao, để nói rằng: Đa phần dân chúng coi cá nhân ngài phải có trách nhiệm về tình hình hiện tại. Các bạn gần nhất của ngài và các đối thủ chính trị của ngài tại đây cũng nhận thức như vậy. Chúng tôi biết rằng hầu hết cấp tướng trong quân đội của ngài coi việc tiến hành thương thuyết để ngừng bắn là việc rất cần thiết. Các nhà quân sự và hầu hết các nhà chính trị cho rằng, chừng nào ngài còn ngồi ghế Tổng thống thì không có khả năng đàm phán. Chúng tôi cho rằng điều này sẽ dẫn tới một âm mưu rộng lớn chống lại ngài.
Nguyễn Văn Thiệu hỏi lại:
- Tôi hiểu, ngài muốn tạo ra một tình hình mới thông qua sự từ chức của tôi. Nếu tôi từ chức thì thái độ Thượng nghị viện Hoa Kỳ đối với việc tài trợ (300 triệu đô-la) có thay đổi không?
Martin trả lời:
- Tôi không thể cam kết với ngài về điều đó được. Có điều là đa số các nhà quân sự và chính trị xung quanh ngài đều thấy rằng, trước hết chúng ta phải giành lấy thời gian. Nếu chúng ta đạt được việc giữ lấy Sài Gòn bằng cách lôi cuốn Việt cộng vào thương thuyết và ngăn trở không cho tiếp tục tiến công thì ta có căn cứ để hy vọng rằng: nước Việt Nam Cộng hòa dù có nhỏ đi đôi chút cũng đứng vững được và tình thế sẽ ngày càng cải thiện.
Thiệu:
- Nói một cách khác, người ta thấy cá nhân tôi là vật chướng ngại?
Martin:
- Thưa ngài Tổng thống! Tôi mong rằng ngài chỉ coi những lời của tôi là ý kiến riêng tư với ý đồ tốt để giúp ngài nhận xét. Ngoài ra, tôi cũng xin phép ngài đưa ra một lời khuyên nữa-cũng hoàn toàn riêng tư. Tôi cho đó là một dấu hiệu của thiện chí và cảm tình không thể phá vỡ được của tôi đối với ngài. Chúng tôi được biết rằng ngài gặp khó khăn trong việc bảo đảm kho tàng quốc gia của ngài?
Thiệu:
- Tôi đã tìm cách vận chuyển 16 tấn vàng với giá trị khoảng hơn 200 triệu đô-la gửi qua ngân hàng Thụy Sĩ. Tôi có ý định trong trường hợp chúng tôi không được nhận viện trợ thêm của Hoa Kỳ, chúng tôi có thể dùng số vàng này mua vũ khí và chiến cụ ở bên đó. Tôi biết rằng tòa đại sứ của ngài đã biết nội vụ và báo động cho báo chí Sài Gòn. Vì vậy, kế hoạch của tôi bị dừng lại. Họ lên án tôi là làm giàu cá nhân.
Martin:
- Thưa ngài Tổng thống! Thú thực là tôi không được thông báo các chi tiết.
Thiệu:
- Điều này thật là kỳ lạ, ngài không nhận thấy sao? Nếu vậy thì ngài vừa được thông báo về các chi tiết rồi đó!
Martin:
- Xin ngài tin chắc rằng, cái trò này không xuất phát từ tôi. Tôi có một đề nghị để chôn cái trò này đi: Nếu ngài đồng ý gửi số vàng vào ngân hàng dự trữ Liên bang của New York thay vì gửi sang Thụy Sĩ thì đích thân tôi sẽ lo bảo đảm việc vận chuyển của ngài.
Thiệu:
- Điều này chỉ có giá trị trong trường hợp tôi từ chức?
Martin:
- Thưa ngài, đây là một vấn đề mà hoàn toàn do ngài tự quyết định lấy. Một lần nữa tôi chỉ xin ngài suy nghĩ lại toàn bộ tình hình với tất cả tình huống có liên quan trên cơ sở lời thông báo của tôi.
Nguyễn Văn Thiệu:
- Tôi sẽ làm điều gì tôi cho rằng có lợi nhất cho đất nước tôi. Tôi xin cảm ơn ngài về sự thăm viếng.
Thiệu đã chủ động chấm dứt cuộc hội đàm. Rõ ràng là tình thế buộc Thiệu phải ra đi. Động mồ, động mả là báo hiệu suy sụp cả một dòng họ mà Thiệu chưa có điều kiện yểm bùa. Đi vào lúc này, Thiệu còn có quyền mặc cả. Dứt khoát Thiệu không giao quyền cho kẻ thù không đội trời chung là Dương Văn Minh và Thiệu sẽ có 16 tấn vàng theo lời hứa của Martin.
Trần Văn Hương đã thay Thiệu. Tuy gặp quá nhiều thất bại nhưng “chuột Thiệu” còn tự an ủi là không bỏ mạng vào năm con Mèo.
NGUYỄN TRẦN THIẾT