QĐND - Liên tục trong mấy ngày nay, cá bè nuôi trên sông Đồng Nai chết hàng loạt khiến nhiều hộ dân có nguy cơ mất Tết. Tình trạng này đã xảy ra nhiều lần trong vài năm nay nhưng chính quyền địa phương vẫn chưa có biện pháp xử lý dứt điểm. Mới đây, tại hội nghị lần thứ 9 của Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai, đại diện nhiều tỉnh, thành phố phía Nam khẳng định, sông Đồng Nai hiện đã bị ô nhiễm nghiêm trọng do có quá nhiều điểm xả chất thải chưa qua xử lý xuống sông và hệ lụy của việc nạo vét, lấn dòng…

Xả thải vô tội vạ

Theo số liệu của Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai, hiện trên lưu vực sông Đồng Nai có hơn 100 khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX), mỗi ngày xả hơn 111.000m3 nước thải xuống sông. Trong đó nhiều nhất là từ các KCN, KCX thuộc TP Hồ Chí Minh và các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương. Thêm vào đó là nước thải sản xuất chưa qua xử lý từ hơn 400 làng nghề thuộc da, tái chế kim loại, dệt nhuộm, bọc ni-lông… xả trực tiếp vô tội vạ ra môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng tới nguồn nước. Ngoài ra còn có lượng nước thải từ chăn nuôi trên toàn lưu vực, hầu hết nước thải này đổ thẳng xuống sông. Theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, các khu đô thị hằng ngày xả thải nước sinh hoạt vào hệ thống sông Đồng Nai, sông Sài Gòn hơn 990.000m3, trong khi phần lớn các đô thị đều chưa có hệ thống xử lý nước thải. Đại tá Dương Văn Linh, Phó cục trưởng Cục Cảnh sát môi trường (Bộ Công an), cho biết: Trên toàn lưu vực sông Đồng Nai hiện có hơn 4.500 điểm xả thải. Chính những điểm xả thải tùy tiện, tràn lan này là một trong những yếu tố gây ra tình trạng ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng dọc hệ thống sông Đồng Nai, nhất là khu vực hạ nguồn.

Một khúc sông Đồng Nai bị lấn dòng gây hệ lụy nghiêm trọng về môi trường.

Không chỉ có nguyên nhân do xả thải, tình trạng nạo vét, khai thác tài nguyên, lấn sông, thu hẹp dòng chảy cũng làm tăng thêm mức độ ô nhiễm dòng sông. Ông Võ Văn Chánh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, cho rằng: Một số đơn vị lợi dụng dự án nạo vét dòng chảy để múc cát hai bên bờ làm sạt lở, hạn chế nước lưu thông. Việc nuôi cá bè trên sông với đủ loại thức ăn dư thừa, cùng với tình trạng cá chết làm sông Đồng Nai khó tránh khỏi ô nhiễm. Theo đại diện Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai, các địa phương đua nhau xây dựng trung tâm đô thị, khu kinh tế, KCN, KCX dọc tuyến sông trên lưu vực đã làm mức độ ô nhiễm tăng cao. Đặc biệt là dự án lấn sông Đồng Nai đoạn qua địa bàn phường Quyết Thắng, TP Biên Hòa (hiện đang tạm ngưng để thẩm định lại báo cáo đánh giá tác động môi trường), lượng đất đá đổ xuống khá lớn cản trở dòng chảy, ùn tắc chất thải trôi nổi gây ô nhiễm môi trường nước… Những nguyên nhân trên đều xuất phát từ con người, do chính con người gây nên tình trạng ô nhiễm sông Đồng Nai và hậu quả không chỉ là cá bè chết hàng loạt mà hàng triệu người dân quanh lưu vực đang phải hứng chịu hằng ngày.

Cứu nguy môi trường, việc cần làm ngay

Nguồn nước của lưu vực sông Đồng Nai ảnh hưởng tới đời sống của 15 triệu dân thuộc 11 tỉnh, thành phố phía Nam. Do vậy, vấn đề bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai đòi hỏi lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng chính quyền các địa phương đặc biệt quan tâm. Tại hội nghị lần thứ 9 của Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Minh Quang, chỉ đạo: Các ngành chức năng và địa phương liên quan cần phối hợp triển khai quyết liệt các giải pháp hữu hiệu để cải thiện nguồn nước, bảo vệ môi trường. Trong đó, vấn đề kiểm soát chặt chẽ nguồn xả thải, xử lý ô nhiễm dòng sông phải được tích cực, chủ động tiến hành để ngăn chặn, đẩy lùi ô nhiễm giúp nhân dân ổn định cuộc sống.

Hiện nay, Đề án bảo vệ môi trường sông Đồng Nai đang được triển khai. Giai đoạn  2016-2020, cơ quan chức năng và các địa phương tiếp tục đẩy nhanh tiến độ xây dựng những công trình xử lý nước thải, chất thải rắn tại các đô thị, KCN, KCX, cụm công nghiệp, làng nghề; ưu tiên đầu tư hệ thống quan trắc, giám sát môi trường và hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường nước trên lưu vực sông Đồng Nai. Song, công tác kiểm tra, xử lý các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, lấn dòng, lấp sông cần được quan tâm, giải quyết triệt để, có chế tài xử phạt nghiêm minh đối với những trường hợp vi phạm. Ông Trần Văn Nam, Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương, cho rằng: Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất phải công khai, lộ thiên hệ thống xả thải để người dân cùng giám sát. Chính quyền địa phương phải phân cấp chịu trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng nạo vét, lấn sông, lấp hồ, xả thải tùy tiện.

Cùng phối hợp thực hiện với các địa phương còn có trách nhiệm của Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai và Cục Cảnh sát môi trường. Do vậy, việc tăng cường hiệu quả quy chế phối hợp là điều cần thiết để tránh đùn đẩy trách nhiệm; khắc phục tình trạng vì lợi ích của địa phương mình mà bất chấp hậu quả gây ra cho các địa phương khác trên lưu vực. Đại tá Dương Văn Linh kiến nghị: Đối với các dự án đầu tư lớn có nguy cơ tác động đến hệ thống sông Đồng Nai, bắt buộc phải tổ chức tham vấn để lấy ý kiến đồng thuận của Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai theo quy định của pháp luật; đồng thời, khi phát hiện cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp nào xả thải gây ô nhiễm môi trường phải xử lý mạnh tay, thậm chí đình chỉ sản xuất mới đủ sức răn đe, ngăn ngừa những trường hợp khác.

Với trách nhiệm là Chủ tịch Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai giai đoạn 2015-2017, ông Đinh Quốc Thái, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, khẳng định: Tỉnh sẽ nỗ lực phối hợp cùng các ngành, địa phương huy động nguồn lực tổng hợp để triển khai dự án đầu tư khắc phục ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường nước thuộc hệ thống sông Đồng Nai, góp phần phát triển kinh tế-xã hội, ổn định đời sống nhân dân vùng lưu vực.

Bài và ảnh: YẾN LONG