Bám trụ với đất nghèo

Theo đơn các hộ dân, chúng tôi đến Đồng Tháp để tìm hiểu sự việc. Chị Nguyễn Thị Tuyết Trinh, ngụ tại số 170, đường Phạm Hữu Lầu, phường 4, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp kể lại:

- Năm 1982, tôi theo gia đình và họ tộc đến đây khai hoang để sạ tràm. Thời ấy, ở đây hoang hóa, không điện, đường, trường, trạm. Mặc cho cuộc sống thiếu thốn trăm bề, ba tôi vẫn kiên quyết bám trụ. Khi tràm lên tốt thì vào năm 1987 và năm 1995 rừng tràm bị cháy. Bao nhiêu vốn liếng như đổ xuống sông, xuống biển, gia đình tôi vẫn động viên nhau cùng khai thác chỗ tràm cháy và giữ lại tràm xanh chăm sóc tiếp cho đến năm 2000 thì Vườn Quốc gia Tràm Chim lấy đất.

Các hộ dân phản ảnh về khu đất bị thu hồi chưa được bồi thường. Ảnh: VIỆT HÀ 

Cựu chiến binh Huỳnh Văn Buôl, nguyên Xã đội phó xã Tân Công Sính, huyện Tam Nông nói:

- Vào năm 1988, tôi có mua lại 9ha đất đã có tràm 8 năm tuổi với giá 90 giạ lúa (1 giạ = 25kg). Khi mua bán, UBND xã Tân Công Sính đã chứng nhận giấy mua bán vào ngày 15-8-1988. Từ đó, gia đình tôi vừa khai thác, vừa chăm sóc diện tích đất tràm mua được. Đến khi bị thu hồi thì tràm đã được mười mấy năm tuổi, cao cả chục mét.

Thương binh Huỳnh Văn Lầu (có cha là liệt sĩ) ngụ tại ấp Cà Dâm, xã Tân Công Sính (Tam Nông) cũng đến đây khai hoang, sạ được 7ha tràm từ năm 1986 và đến năm 2000 thì Vườn Quốc gia Tràm Chim thu hồi toàn bộ diện tích đất tràm khai hoang của ông.

Lấy đất không có quyết định 

Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 253/1998 QĐ-TTg ngày 29-12-1998 về việc chuyển hạng Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tràm Chim tỉnh Đồng Tháp thành Vườn Quốc gia Tràm Chim và phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng Vườn Quốc gia Tràm Chim giai đoạn 1998-2003. Theo đó, Vườn Quốc gia Tràm Chim có diện tích 7.588ha gồm 3 phân khu. Thực hiện quyết định này, năm 2000, Vườn Quốc gia Tràm Chim thông báo cho các hộ dân có đất tràm ở ấp Cà Dâm, xã Tân Công Sính (Tam Nông) đến đăng ký để Nhà nước bồi thường vì khu rừng này sẽ được đưa vào thành khu A4 của Vườn Quốc gia. Ông Huỳnh Văn Lầu nói:

- Ngày 28-5-2000, tôi đến xã Tân Công Sính để đăng ký 7ha đất tràm và đã được UBND xã Tân Công Sính xác nhận, thế nhưng đến nay vẫn chưa được bồi hoàn.

Chị Nguyễn Thị Tuyết Trinh, trình bày:

- Khi Vườn Quốc gia thông báo, mặc dù diện tích đất tràm gia đình khai hoang và sạ trên thực tế hơn 100ha nhưng chúng tôi chỉ đăng ký 20ha đất có tràm. Thế nhưng đến nay, Vườn Quốc gia Tràm Chim vẫn chưa thực hiện công tác bồi thường để lấy diện tích đất gia đình đã kê khai mà vẫn trưng thu đất của chúng tôi.

Anh Huỳnh Văn Buôl nói:

- Sau khi kê khai xong mà không nhận được tiền bồi thường, năm 2004, chúng tôi qua đất khai thác tràm bán để sinh sống. Thấy vậy, Thanh tra tỉnh Đồng Tháp đến và nói chúng tôi “bà con thông cảm ráng chờ quyết định rồi nhận tiền luôn; gia đình nào túng thiếu thì ra Vườn Quốc gia Tràm Chim tạm ứng". Tôi ra ứng được 140 triệu đồng, sau đó chỉ thấy Vườn Quốc gia kêu ra nhận nốt khoảng 9 triệu đồng mà không thấy có quyết định hay thủ tục gì? Bên cạnh đó, 1 công (1.000m2) tràm hơn 10 năm tuổi, thời điểm năm 2004 nếu thu hoạch cũng cho khoảng 14 triệu đồng. Trong khi đó Vườn Quốc gia lại chỉ bồi thường khoảng 150 triệu đồng cho 9ha (90 công) đất và tràm.

Đến ngày 1-9-2004, UBND tỉnh Đồng Tháp ra quyết định cho rằng phần lớn diện tích đất trên bị người dân bao chiếm đất của Nhà nước sạ tràm, nhưng không hiệu quả và tràm tái sinh lại. Chị Trinh cho biết thêm: "Diện tích đất của gia đình bị cơ quan chức năng và chính quyền cho rằng là của Lâm Ngư trường Quyết Thắng I. Sau khi gia đình chứng minh được nguồn gốc đất là của gia đình khai hoang, các cơ quan chức năng cứ lần nữa làm khó. Đến ngày 6-3-2012, Thanh tra Chính phủ và Văn phòng Chính phủ đến UBND tỉnh Đồng Tháp làm việc với chúng tôi, sau khi xem xét các chứng cứ và phương thức bồi thường, gia đình tôi đã đồng ý nhận tiền bồi thường thiệt hại 20ha cây tràm, không khiếu nại nữa với điều kiện UBND tỉnh Đồng Tháp phải tính toán bồi thường cây tràm phù hợp; nếu tỉnh tính toàn bồi thường không phù hợp thì tôi yêu cầu bồi thường thiệt hại về đất. Thế nhưng sau khi cơ quan chức năng của tỉnh đi thực địa tính toán 1 công đếm được 1.950 cây tràm. 20ha tổng cộng được 390.000 cây mà giá trị bồi thường chỉ có 2.370 đồng/cây, chưa được 1/8 giá thị trường nên tôi không chấp nhận".

Anh Huỳnh Văn Buôl bức xúc:

- Qua khiếu nại lên các cấp, ngày 21-7-2014, ông Lê Hoàng Nam, Phó chủ tịch UBND huyện Tam Nông ký báo cáo số 150/BC-UBND lập dự toán bồi thường để giải quyết các vụ khiếu nại trong biên bản báo cáo, trong đó ghi rõ, đất giá 40.000/m2 (theo giá đất trồng cây hằng năm). Ngày 18-12-2014, đoàn công tác của tỉnh mời chúng tôi làm việc tại UBND xã Tân Công Sính, đoàn công tác đã nói: “Bà con yên tâm làm ăn, đừng đi khiếu nại nữa, từ đây đến Tết là bà con nhận được tiền bồi thường này để có tiền ăn Tết”. Nhưng đến giờ vẫn chưa được cơ quan chức năng giải quyết thỏa đáng.

Ngày 12-1-2016, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Nguyễn Thanh Hùng  ký công văn số 05/UBND-TCD trả lời đơn khiếu nại của công dân lại cho rằng: "Nguồn gốc đất Khu A4 (khu đất người dân nói bị Vườn Quốc gia lấy) là đất hoang thuộc huyện Tam Nông… Từ năm 1986 đến nay, qua từng thời kỳ đã được các cơ quan: Lâm Ngư trường Quyết thắng I, UBND huyện Tam Nông, Trung tâm Bảo vệ sếu và Môi trường Tràm Chim, Vườn Quốc gia Tràm Chim quản lý và sử dụng liên tục cho đến nay".

Trong khi đó, chúng tôi đến gặp một số người từng là lãnh đạo của Lâm Ngư trường Quyết Thắng I (quản lý từ năm 1986 đến 1989), thì họ đều cho biết việc trước kia người dân đến khai hoang, sạ tràm ở khu vực kênh Cà Dâm là đúng và đất đó cũng không phải đất của lâm trường.

Trước sự việc gây tranh cãi kéo dài và giải quyết không thống nhất như trên, chúng tôi đề nghị các cơ quan chức năng sớm xem lại sự việc và giải quyết dứt điểm.

Bài và ảnh: BÌNH HÀ