QĐND - Theo số liệu thống kê, hiện nay đàn voi hoang dã và voi nhà của tỉnh Đắc Lắc đang giảm nhanh cả về số lượng và chất lượng. Nếu như năm 1980, đàn voi hoang dã ở địa phương này còn hơn 550 con, thì hiện nay chỉ còn khoảng 70 đến 80 con. Báo động hơn, từ năm 2009 đến nay, đã có 17 con voi hoang dã bị chết, trong đó chủ yếu là bị săn bắn trái phép. Còn đàn voi nhà ở Đắc Lắc, năm 1980 là 502 con, thì đến năm 2015 chỉ còn 48 con. Dự báo khoảng 20 đến 30 năm, nữa nếu đàn voi nhà, voi hoang dã không sinh sản thì đàn voi ở Đắc Lắc sẽ đứng trước nguy cơ bị xóa sổ. Trước nguy cơ này, năm 2013, UBND tỉnh Đắc Lắc đã phê duyệt Dự án khẩn cấp Bảo tồn voi tỉnh Đắc Lắc đến năm 2020 với nguồn kinh phí gần 85 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn do Trung ương bảo đảm 60%, còn lại là ngân sách địa phương và tài trợ của các tổ chức nước ngoài.

Các nài voi huyện Buôn Đôn sử dụng voi nhà tiếp cận chữa trị cho voi hoang dã bị thương.

Mục tiêu của dự án nhằm quản lý bền vững quần thể voi hoang dã và voi nhà; khôi phục và bảo vệ nguồn gien động vật, thực vật nguy cấp quý hiếm và đa dạng sinh học trong vùng sinh cảnh của voi; ngăn chặn, phòng ngừa hiệu quả xung đột giữa voi với người; tăng cường hợp tác thực thi pháp luật, kiểm soát các hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép ngà và những sản phẩm dẫn xuất từ voi. Dự án khẩn cấp Bảo tồn voi tỉnh Đắc Lắc được giao cho Trung tâm Bảo tồn Voi Đắc Lắc thực hiện.

Trao đổi với chúng tôi, ông Huỳnh Trung Luân, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Voi Đắc Lắc cho biết: Từ năm 2013 đến nay, trung tâm được bố trí nguồn vốn 10 tỷ đồng để triển khai dự án. Hiện nay, UBND tỉnh Đắc Lắc đã có chủ trương thu hồi 200ha rừng của Công ty TNHH MTV Cao su Đắc Lắc để giao cho Trung tâm Bảo tồn Voi Đắc Lắc xây dựng cơ sở hạ tầng, quy hoạch khu nuôi dưỡng và bệnh viện voi. Trong năm 2014, Trung tâm Bảo tồn Voi Đắc Lắc tổ chức 3 hội nghị triển khai chính sách bảo tồn voi. Hiện trung tâm lắp đặt 6 bảng hiệu tuyên truyền pháp luật về bảo tồn voi tại các huyện Buôn Đôn, Ea Súp, Lăk; tiếp tục điều tra, giám sát voi hoang dã theo tuyến cố định và theo điểm trên địa bàn các huyện: Buôn Đôn, Ea Súp và Ea H’leo. Trung tâm phối hợp với Vườn Quốc gia Yok Đôn tổ chức họp dân tại các buôn Đrang Phốk, Ea Mar thuộc xã Krông Na, huyện Buôn Đôn để tuyên truyền bảo vệ rừng, bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm; thực nghiệm mô hình xua đuổi voi hoang dã tại Tiểu khu 160, buôn Ba Na, xã Ia Jlơi, huyện Ea Súp; tham mưu Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng văn bản đề xuất UBND tỉnh cho chủ trương để UBND huyện Ea Súp chỉ đạo thành lập 5 tổ bảo vệ, UBND huyện Buôn Đôn chỉ đạo thành lập một tổ bảo vệ trên địa bàn huyện nhằm xua đuổi voi hoang dã khi xảy ra xung đột với người.

Được biết, năm 2014, trung tâm tổ chức kiểm tra và hướng dẫn các chủ voi mua thuốc thú y, khám sức khỏe định kỳ toàn diện, lấy mẫu xét nghiệm và điều trị bệnh cho 100% số voi nhà của tỉnh; khám, điều trị bệnh đột xuất kịp thời cho các cá thể voi nhà bị bệnh mỗi khi được chủ voi báo, trong đó, đã điều trị vết thương cho 4 voi nhà tại huyện Buôn Đôn bị voi rừng tấn công; điều trị voi Khăm Phanh của ông Ma Thanh, xã Ear Bin, huyện Lăk bị nhiễm trùng chân; điều trị voi H Khun của Vườn Quốc gia Yok Đôn bị viêm khớp chân; phối hợp với Tổ chức Động vật châu Á (Animals Asia) khám, điều trị bệnh cho một số voi nhà tại huyện Buôn Đôn và huyện Lăk, đồng thời hướng dẫn các chủ voi tham gia thực hiện chính sách voi nhà sinh sản cho 2 cặp voi (1 cặp ở huyện Lăk và 1 cặp ở huyện Buôn Đôn) thả giao phối đang chờ kết quả.

Ông Hoàng Ngọc Tài, Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Lăk-địa phương còn 16 con voi nhà, cho rằng: “Phần lớn voi nhà thuộc sở hữu tư nhân. Và lâu nay voi nhà thường được khai thác quá sức cho kinh doanh du lịch. Các cơ quan chức năng chỉ tuyên truyền, vận động và hỗ trợ chăm sóc sức khỏe cho voi là chính, chứ khó bắt chủ voi thực hiện các biện pháp bảo tồn được!”.

Thực tế cho thấy, việc triển khai Dự án khẩn cấp bảo tồn Voi tỉnh Đắc Lắc vẫn còn một số vướng mắc khiến tiến độ chậm, như: Đến đầu năm 2015 này, mặc dù đã được Trung ương bố trí vốn, nhưng các ban, ngành ở địa phương chưa hoàn thành thủ tục để UBND tỉnh Đắc Lắc giao đất cho trung tâm xây dựng cơ sở hạ tầng, kỹ thuật phục vụ công tác bảo tồn voi. Trong quá trình triển khai dự án, một số nhiệm vụ chuyên môn triển khai còn lúng túng, nhất là công tác nghiên cứu voi nhà sinh sản và tổ chức triển khai các giải pháp phòng tránh, xua đuổi voi hoang dã phá hoại hoa màu, tài sản. Nguyên nhân là do đội ngũ cán bộ, viên chức lao động làm việc tại Trung tâm Bảo tồn Voi Đắc Lắc vừa thiếu về số lượng, vừa chưa được đào tạo chuyên sâu về chuyên môn nghiệp vụ công tác bảo tồn voi.

Bài và ảnh: BÌNH ĐỊNH - LÊ THÚY