QĐND - Gần Tết Nguyên đán, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm của người dân tăng lên, nếu không kiểm soát chặt chẽ, kịp thời, nguy cơ người tiêu dùng mua phải những sản phẩm kém chất lượng là khó tránh khỏi. Mặc dù đã có nhiều giải pháp để ngăn chặn, nhưng diễn biến phức tạp của "thực phẩm bẩn" vẫn là nỗi lo của người tiêu dùng.

3 bộ quản lý vẫn nhiều vi phạm

Từ sau khi Luật An toàn thực phẩm (ATTP) có hiệu lực (ngày 1-7-2011) cho đến nay, mặc dù nhiều sản phẩm thực phẩm và nông sản đã dần được quản lý, phân loại để đánh giá nhưng vấn nạn mất ATTP, thực phẩm độc hại… vẫn là nỗi lo lắng, bất an của người tiêu dùng. Cứ đến cuối năm, người tiêu dùng trong cả nước lại càng phải đối mặt với nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm hoặc mua nhầm những nông sản, thực phẩm kém chất lượng, có dư lượng và độc tố có thể gây ảnh hưởng tới sức khỏe.

Được biết, hiện có 3 bộ "quản lý mâm cơm" của người Việt Nam là Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Mặc dù lực lượng hùng hậu và thường xuyên ra quân kiểm tra, xử lý nhưng "thực phẩm bẩn" vẫn xuất hiện ở nhiều nơi từ thành thị đến nông thôn, từ rau, củ, quả đến thịt gia cầm, gia súc. Tất cả đều có thể trở thành tác nhân đầu độc, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người tiêu dùng.

Thực phẩm chín bày bán không che đậy tại chợ Hà Đông (TP Hà Nội).

Trong khi chờ 3 bộ chủ quản phân rõ trách nhiệm thì người dân vẫn đang loay hoay với việc tự bảo vệ mâm cơm của gia đình mình. Các vụ bắt quả tang "thực phẩm bẩn” vẫn đang "nóng" tại nhiều địa phương. Chỉ tính riêng trên địa bàn TP Hà Nội, trong tháng 12-2014, lực lượng chức năng đã phát hiện, bắt giữ hàng chục tấn "thực phẩm bẩn", không rõ nguồn gốc xuất xứ. Gần đây nhất là vào ngày 27-12-2014, Đội Quản lý thị trường số 1, Chi cục Quản lý thị trường TP Hà Nội phối hợp với Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường-Bộ Công an, phát hiện nhiều sai phạm về kinh doanh, chất lượng vệ sinh, an toàn thực phẩm tại một hộ kinh doanh ở chợ Hôm, TP Hà Nội. Nhân viên của cơ sở này đang bơm dung dịch chất lỏng vào gà và sử dụng con dấu giả của Chi cục Thú y để đóng vào sản phẩm gà thịt. Bên trong cơ sở, đoàn liên ngành phát hiện 514kg gà, chim bồ câu không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, không có giấy kiểm dịch. Chủ cơ sở khai nhận, các loại gà gầy, gà xấu sẽ được thu gom về rồi bơm chất lỏng để bóng, đẹp và nặng cân hơn trước khi đem bán.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hùng Long, Phó cục trưởng Cục ATTP (Bộ Y tế) cho biết, tính đến tháng 10-2014, cả nước đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 514.735 cơ sở, trong đó phát hiện 112.057 cơ sở vi phạm và xử phạt hành chính là 17 tỷ 150 triệu đồng. Ngành y tế lập 5 đoàn kiểm tra ATTP tại một số địa bàn trọng điểm, nơi diễn ra các sự kiện quan trọng, bảo đảm ATTP trong một số lễ hội tại địa phương; tổ chức các đoàn kiểm tra tại 5.646 cơ sở sản xuất nước đóng chai; 990 cơ sở sản xuất kinh doanh sữa; 2.823 cơ sở kinh doanh phụ gia thực phẩm; 119.024 bếp ăn tập thể… Qua đó, xử phạt vi phạm hành chính 3.053 cơ sở.

Ông Nguyễn Hùng Long cũng nhấn mạnh, Cục ATTP cũng sẽ tăng cường số đoàn thanh tra, kiểm tra, nhất là tại những tỉnh, thành phố lớn và những tỉnh biên giới có số lượng thực phẩm nhập khẩu lớn. Đồng thời tuyên truyền để người dân chọn những thực phẩm có nguồn gốc, có bao bì, nhãn mác và mua ở những địa chỉ tin cậy, không mua hàng trôi nổi dù giá rẻ.

Quyết liệt triển khai các biện pháp bảo đảm ATTP

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương tổ chức chiến dịch thanh tra, kiểm tra ATTP trong dịp Tết Nguyên đán Ất Mùi 2015. Theo chỉ đạo của Phó thủ tướng, Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng kế hoạch Tháng hành động vì an toàn thực phẩm năm 2015, tập trung vào việc bảo đảm chất lượng vệ sinh, an toàn nông, lâm sản và thủy sản. Bộ Y tế chủ trì có giải pháp quản lý chặt chẽ việc kinh doanh và sử dụng phụ gia thực phẩm; đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, giám sát điều kiện an toàn thực phẩm các bếp ăn tập thể, cơ sở cung cấp suất ăn sẵn, có giải pháp hiệu quả giảm ngộ độc thực phẩm tập thể. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành kiểm tra, phân loại 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp và sản phẩm nông, lâm, thủy sản chủ lực của địa phương; công khai kết quả kiểm tra trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân, doanh nghiệp biết; tập trung tổ chức tái kiểm tra các cơ sở xếp loại C và có biện pháp xử lý dứt điểm các cơ sở bị xếp loại C sau hai lần kiểm tra. Đồng thời tiếp tục triển khai các chương trình, kế hoạch giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm ATTP trong phạm vi toàn quốc, trước mắt tập trung giải quyết vấn đề bảo đảm vệ sinh, an toàn trong giết mổ gia súc, gia cầm nhất là tại các thành phố lớn và các vùng sản xuất nông sản thực phẩm. Phó thủ tướng yêu cầu UBND TP Hà Nội triển khai bố trí thiết bị kiểm tra ATTP tại một số chợ, siêu thị để cung cấp dịch vụ kiểm tra nhanh theo phương thức xã hội hóa.

Để bảo đảm chất lượng ATTP trong dịp Tết Nguyên đán Ất Mùi và Lễ hội Xuân 2015, Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương về vệ sinh, an toàn thực phẩm đã đề ra kế hoạch cụ thể: Giảm 10% số vụ ngộ độc thực phẩm trong dịp Tết Nguyên đán và trong thời gian diễn ra Lễ hội Xuân so với cùng kỳ năm 2014; thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành từ Trung ương đến cấp xã, phường bảo đảm số cơ sở được thanh, kiểm tra trên cả nước tăng 10% so với cùng kỳ năm 2014; huy động tối đa các kênh truyền thông phổ biến pháp luật về ATTP cũng như các kiến thức trong lựa chọn, bảo quản, chế biến và tiêu dùng đến người dân.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cũng khẳng định, bộ sẽ tiếp tục tổ chức nhiều đoàn kiểm tra từ Trung ương đến tuyến xã để kiểm tra, kiểm soát vấn đề ATTP và tăng cường xử phạt nặng các trường hợp vi phạm. Khi phát hiện các cơ sở vi phạm, mức phạt hành chính cao nhất hiện nay lên tới 100-200 triệu đồng, số tiền phạt có thể gấp 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm... Đồng thời, bộ sẽ thông báo công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng tên các cơ sở sản xuất, tên sản phẩm vi phạm để người dân không sử dụng các sản phẩm đó hoặc rút giấy phép lưu hành sản phẩm. Những giải pháp này sẽ làm những người sản xuất, kinh doanh phải tuân thủ các quy định để đưa ra thị trường những sản phẩm tốt nhất. Bên cạnh đó, người dân cũng nên chọn những sản phẩm có địa chỉ, nguồn gốc xuất xứ, có bao bì dán nhãn rõ ràng, không nên mua những sản phẩm không rõ xuất xứ nguồn gốc vì giá rẻ…

Về lâu dài, Bộ Y tế đã trình Chính phủ Đề án về tăng cường năng lực thanh tra ngành y tế, đặc biệt là thanh tra về ATTP với việc sử dụng cộng tác viên thanh tra từ tuyến xã để tránh phình đội ngũ công chức, viên chức mà vẫn tăng cường được lực lượng thanh tra trong vấn đề ATTP.

Bài và ảnh: THU HƯƠNG