Bài 3: Hiểu đúng để không gửi đơn sai (Tiếp theo và hết)

>>Bài 2: Người đứng đầu - lắng nghe và đối thoại

QĐND - Có không ít vụ việc đơn thư khiếu kiện về đất đai kéo dài, phức tạp, rối rắm có nguyên nhân từ sự thiếu hiểu biết pháp luật của người gửi đơn. Đây cũng là thực trạng chung theo phân tích từ kết quả giải quyết của Thanh tra Chính phủ tại Hội nghị triển khai công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2015. Kết quả cho thấy, có khoảng 66,6% trường hợp khiếu nại sai và 31,9% tố cáo sai.

Cách đây chưa lâu, tòa soạn Báo Quân đội nhân dân nhận được lá đơn kêu cứu “bị o ép mất nhà cửa” nhưng không có tên và địa chỉ. Nội dung đơn phản ảnh: “Một nhóm người có tiền, lợi dụng việc thu hồi để xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, nghĩ rằng chúng tôi chẳng biết gì, thừa cơ hội hốt luôn”. Đơn còn ghi: “Những kẻ giàu lại thường hay tham lam, keo kiệt, độc ác, chỉ muốn mua với giá rẻ mạt". Đơn gọi “những kẻ tham lam, keo kiệt, độc ác” là “chúng”, “nó”... nhưng lại không rõ người tố cáo, người bị tố cáo tên gì, ở đâu. Rõ ràng những lá đơn như vậy chỉ làm mất thời gian của cả người viết và cơ quan chức năng.

Trên thực tế, có không ít người gửi đơn thư khiếu nại, tố cáo nhưng lại không rõ, không phân biệt được đâu là đơn khiếu nại, đâu là đơn tố cáo. Có khi đơn ghi là “tố cáo” nhưng nội dung lại không tố cáo ai. Có vụ việc, đơn thư tiêu đề ghi là đơn tố cáo, nêu ra nhiều “sai phạm” trong giải phóng mặt bằng nhưng nội dung đơn thì không nêu ra được những chứng cứ cũng như nội dung vi phạm.

Bà Dương Thị Ch. ở xã Đông Hưng, huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng nhiều lần gửi đơn tới tòa soạn, đơn cũng thể hiện gửi kèm nhiều cơ quan chức năng khác nhau để đòi quyền sử dụng đất được bà trình bày "đã được Công trường cải tạo Chấn Hưng thuộc Sở Lao động-Thương binh và Xã hội TP Hải Phòng “chỉ đạo” giao cho gia đình" từ năm 1978. Kèm theo đơn còn có xác nhận của nhiều người cho biết “từng có thời gian ăn cơm và nghỉ tại nhà bà Ch., xác nhận ông bà Ch. có ở mảnh đất vuông vắn của công trường, còn diện tích bao nhiêu thì không rõ”. Đòi đất mà không có văn bản, giấy tờ nào của cơ quan cấp đất cũng như không rõ diện tích được cấp thì dù rất thông cảm, tòa soạn cũng như các cơ quan công quyền không thể giúp đỡ được yêu cầu của bà. Tiếc rằng dù đã giải thích, bà Ch. vẫn gửi nhiều đơn vượt cấp, chỉ thêm mất thời gian và tốn kém cho bản thân bà.

Phóng viên Báo Quân đội nhân dân ghi nhận ý kiến của nông dân phản ảnh về vấn đề đất đai tại xã Đông Giang, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Ảnh: NGUYỄN HOÀ.

Một vụ việc khác là đơn của ông Nguyễn Đăng H. ở xã Việt Ngọc, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang khiếu nại UBND huyện Tân Yên giải quyết quyền lợi đất đai cho mình chưa thấu đáo. Theo đơn, năm 1978, ông H. có cho một người cùng xã diện tích đất khoảng 200-250m2 để làm nhà ở. Năm 1987, người này chuyển nhượng mảnh đất cho người cùng thôn, đến năm 1994 thì họ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Mãi đến năm 2010, ông mới có đơn đòi đất và tố cáo vợ chồng người được cho đất đã “lừa đảo bán đất của tôi” và tố cáo lãnh đạo xã, huyện “làm hồ sơ, cấp bìa đỏ sai đối tượng”. Nội dung tố cáo của ông đã được UBND xã, công an xã Việt Ngọc xem xét kết luận: Ông H. không cung cấp được giấy tờ, chứng cứ có liên quan để chứng minh phần đất ông đòi thuộc quyền sử dụng của mình; việc cho, chuyển nhượng đất không có giấy tờ, không rõ diện tích. Năm 2011, Thanh tra huyện đã làm việc với ông nhưng ông cũng không cung cấp được chứng cứ mới. Ngày 22-6-2011, Chủ tịch UBND huyện đã có công văn trả lời đơn tố cáo của công dân, khẳng định tố cáo của ông không có cơ sở. Dù đã giải thích rằng: Điểm a, khoản 2, Điều 20 của Luật Tố cáo năm 2011 quy định rõ: “Người có thẩm quyền không thụ lý giải quyết tố cáo trong các trường hợp sau đây: Tố cáo về vụ việc đã được người đó giải quyết mà người tố cáo không cung cấp thông tin, tình tiết mới”. Như vậy, trả lời của chính quyền là hợp lý nhưng ông vẫn đề nghị trả đất, đồng thời có đơn tố cáo cán bộ xã, huyện gửi đến cơ quan báo chí nhờ giúp đỡ, gửi nhiều cơ quan khác để chuyển đơn lòng vòng khiến vụ việc dây dưa, kéo dài.

Đại tá Nguyễn Văn Thắng, Chính ủy Nhà máy Z153 (Tổng cục Kỹ thuật) kể với chúng tôi việc một công dân trên địa bàn đơn vị đóng quân vừa lấn chiếm đất quốc phòng, lại vừa viết đơn khiếu kiện với nhiều nội dung xuyên tạc, “tố cáo ngược” đơn vị. Đơn thư gửi nhiều cơ quan, đến cả cơ quan có trách nhiệm cao nhất là Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ đã xác minh, kết luận, trả lời rõ nội dung khiếu nại của ông là không có cơ sở, nhưng ông vẫn tiếp tục gửi đơn đến những cơ quan mà ông chưa gửi. 

Hiểu đúng để không gửi sai

Từ thực tế tiếp dân tại Báo Quân đội nhân dân, chúng tôi nhận thấy, có trường hợp như bà Phan Thị Lý, 67 tuổi ở Đồng Nai, đi khiếu nại đã 10 năm vì “cứ ngỡ chính quyền giải quyết sai”. Khi được trích dẫn các điều luật, giải thích cặn kẽ, bà đã hiểu ra và tâm sự thật rằng: “Giá như được nghe sớm hơn, từ một, hai năm đầu, giải thích tận tình cho tôi hiểu như vậy thì tôi sẽ không đi kiện. Đằng này, ở cấp dưới họ thách thức, bảo tôi cứ kiện lên Trung ương đi. Tôi nghe càng tức lại càng đi”. Từ đó cho thấy, để giảm bớt những lá đơn “khó tìm lời giải”, trước hết người đứng đơn, gửi đơn phải có nhận thức và trách nhiệm đúng. Ông Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng cho biết, trong những năm gần đây, tình trạng công dân gửi đơn, thư đến Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội ngày càng tăng, diễn biến phức tạp, tạo ra tình trạng đơn, thư chồng chéo, trùng lắp, kéo dài, vượt thẩm quyền… Một số trường hợp đã được giải quyết đúng pháp luật, có lý, có tình nhưng vì không hiểu biết, lại bị đối tượng xấu kích động dẫn đến phản ứng tiêu cực. Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Đào Trung Chính, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng: Người dân nếu thiếu hiểu biết, gửi đơn thư phản ảnh sự việc không có căn cứ pháp lý để giải quyết hoặc hiểu sai pháp luật, khiếu nại, tố cáo không đúng sẽ gây khó cho cơ quan chức năng. Vì thế, người dân cũng cần nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật về đất đai, cung cấp đầy đủ các chứng cứ liên quan tới sự việc. Với những vụ việc đã được giải quyết hay khiếu nại, tố cáo sai, cũng cần có cơ chế giải quyết hợp lý, dứt điểm.

Về vấn đề này, theo luật sư Xuân Bính (Hà Nội), pháp luật cần có quy định rõ ràng, chế tài cụ thể hơn với người tố cáo, khiếu nại sai sự thật. Người tố cáo, khiếu nại sai phải chịu trách nhiệm và có chế tài xử lý nghiêm với nội dung khiếu nại, tố cáo sai làm ảnh hưởng đến quyền lợi của cá nhân và tổ chức. Các cơ quan chức năng, nhất là chính quyền cấp xã, phường, cán bộ địa chính, cơ quan tài nguyên và môi trường cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai cho người dân; trong đó có những nội dung chuyên đề hướng dẫn liên quan đến khiếu nại về đất đai. Nên sớm có bộ tài liệu “hỏi-đáp” về những tình huống pháp lý đất đai, những vụ việc khiếu nại thường xảy ra để người dân có thể tham chiếu, giảm bớt khiếu nại không cần thiết.

NHÓM PHÓNG VIÊN PHÒNG BẠN ĐỌC - CTV