QĐND - Trong những năm tháng ác liệt của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, người dân Gia Trấn, Gia Viễn, Ninh Bình đã nhường nhà, đào hầm bí mật, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho các đồng chí lãnh đạo của Trung ương và của tỉnh hoạt động tại địa bàn, như: Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ Lê Đức Thọ, Thường trực Xứ ủy Bắc Kỳ, Bí thư Chiến khu C Văn Tiến Dũng... Trong những ngày tháng Tám lịch sử này, ai có dịp về nơi đây sẽ được sống chung không khí sôi nổi “thi đua góp công, góp sức” chỉnh trang đường làng, ngõ xóm mừng xã nhà đón danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ chống thực dân Pháp.

Kiên cường, dũng cảm trong kháng chiến

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, xã Gia Trấn là địa bàn quan trọng về quân sự, chính trị. Nơi đây đánh dấu sự ra đời chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Gia Viễn và là chi bộ thứ ba của tỉnh Ninh Bình. Gia Trấn cũng là nơi tập kết, nuôi giấu, bảo vệ cán bộ Đảng. Ông Bùi Văn Xướng, một lão thành cách mạng, vẫn còn nhớ như in những trận càn của địch và chiến thuật phục kích của ta: “Những năm kháng chiến chống Pháp, Gia Trấn là địa bàn địch càn quét ác liệt và đàn áp nhân dân dã man. Nhưng chúng không thể khuất phục được người dân quê tôi. Các cao trào “tiêu thổ kháng chiến”, "rào làng kháng chiến" của nhân dân địa phương đã khiến thực dân Pháp nhiều phen khiếp sợ”.

Lật giở từng trang cuốn lịch sử Đảng bộ xã, ông chứng minh thêm: “... Ngày 24-3-1947, thực dân Pháp từ Nam Định đã mở cuộc hành quân tiến vào huyện Gia Viễn và huyện Nho Quan. Quân và dân xã Gia Trấn đã chiến đấu kiên cường, đào phá Quốc lộ 1A, ngăn chặn xe cơ giới của địch, buộc địch phải dừng bước, tạo điều kiện để bộ đội chủ lực và LLVT địa phương tiêu diệt. Trong hai ngày 15 và 16-10-1953, địch dùng 5 tàu chiến, 9 ca nô, 24 xe lội nước và bộ binh càn quét các thôn thuộc xã Gia Trấn, nhưng bộ đội và du kích của ta dũng cảm giữ vững trận địa, làm cho địch nhiều thương vong phải rút lui. Ngày 9-12-1953, lực lượng du kích phối hợp với bộ đội chủ lực đánh hai bốt Hoàng Đan và Kinh Thanh, tiêu diệt 800 tên địch, bắt sống 30 tên, thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng khác”.

Gia đình ông Vũ Huy Hùng, một trong những hộ tiên phong triển khai mô hình phát triển kinh tế mới.

Còn nhiều trận chiến mà ông Xướng đã kể cho chúng tôi nghe về thời oanh liệt của nhân dân Gia Trấn. Tất cả đã gieo vào chúng tôi lòng cảm phục. Bảng vàng truyền thống ghi đậm nét và lưu truyền mãi những chiến công của quân và dân nơi đây: Trong kháng chiến chống Pháp, quân và dân xã đã phối hợp với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương chiến đấu 58 trận, tiêu diệt 933 tên địch, bắt sống 45 tên, làm bị thương 100 tên, thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng khác.

Bước vào thời kỳ cả nước sục sôi chống đế quốc Mỹ xâm lược, ý chí kiên cường, dũng cảm của nhân dân Gia Trấn một lần nữa được “thử lửa”. Những năm đế quốc Mỹ đánh phá miền Bắc, xã Gia Trấn đã huy động hơn 20.000 ngày công để xây dựng trận địa pháo, đào hào, san sửa đường, làm hầm trú ẩn; trồng hàng nghìn cây xanh để cùng bộ đội ngụy trang trận địa, ngụy trang xe, pháo, bảo đảm an toàn cầu Gián Khẩu, cầu Đoan Vĩ, giữ vững huyết mạch giao thông. Không chỉ có vậy, hàng nghìn thanh niên trai tráng của địa phương đã “gác cuốc, gác cày” tình nguyện vào Nam chiến đấu.

Ghi nhận những chiến công và đóng góp to lớn của Đảng bộ cùng nhân dân địa phương, ngày 16-12-2014, Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ kháng chiến chống Pháp cho Đảng bộ và nhân dân xã Gia Trấn.

Cụ Vũ Hồng Quảng ở thôn Cung Quế, xúc động: “Danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân là phần thưởng mà nhân dân xã tôi mong chờ lâu nay. Thế hệ chúng tôi nay đã ngoài 80 tuổi cả rồi, chẳng còn nhiều thời gian tận hưởng niềm vui ấy, nhưng đó là mạch nguồn truyền thống để con cháu mai sau soi rọi, phấn đấu trong xây dựng quê hương, tạo dựng cuộc sống”.

Cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất

Chúng tôi về Gia Trấn khi những cánh đồng lúa “đang thì con gái” trải một màu xanh mướt. Những người nông dân tất bật công việc đồng áng, nhưng họ luôn háo hức ngày xã tổ chức Lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Không khí vui tươi khiến chúng tôi cũng được hòa chung niềm vui với người dân địa phương.

Cùng chúng tôi đi thăm những cánh đồng đã được quy hoạch, chỉnh trang, hệ thống kênh mương chính được xây kè, giao thông, thủy lợi nội đồng được bảo đảm theo đúng tiêu chí nông thôn mới; các mô hình sản xuất mới như: Mô hình cá-lúa, mô hình ruộng-vườn-ao-chuồng đã và đang đem lại hiệu quả kinh tế cao, ông Vũ Hồng Hạ, Chủ tịch UBND xã Gia Trấn, không giấu nổi niềm vui: “Thời gian đầu thực hiện chủ trương dồn điền, đổi thửa, triển khai thí điểm mô hình kinh tế mới, chúng tôi gặp không ít khó khăn, nhất là thói quen sản xuất nhỏ lẻ, manh mún của người dân. Sau khi được tuyên truyền, kiên trì vận động, thuyết phục đã nhận được sự đồng thuận trong nhân dân. Các mô hình sản xuất kinh tế mới (vùng sản xuất, cánh đồng mẫu lớn-PV), ngành nghề phụ, kinh doanh, dịch vụ phát triển nhanh, bền vững đã thay đổi diện mạo quê tôi. Cũng bởi vậy, đời sống của nhân dân trong xã đổi thay từng ngày”. Ông Hạ cho biết thêm: “Để có được những mô hình kinh tế mới, địa phương đã tổ chức cho các hộ đi tham quan, học tập kinh nghiệm ở nhiều nơi. Quá trình triển khai thực hiện các mô hình cũng là quãng thời gian vừa làm vừa rút kinh nghiệm. Thật may, các mô hình đều đem lại hiệu quả thiết thực”.

Đường làng thênh thang ở Gia Trấn.

Quả thật, với sự cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất và đổi mới cơ cấu cây trồng, vật nuôi của người dân địa phương, vùng quê nghèo năm xưa nay đã, đang khởi sắc và phát triển bền vững. Đất không phụ công người, với bàn tay khéo léo, sáng tạo, chịu thương, chịu khó của người dân nơi đây, mảnh đất chiêm trũng Gia Trấn đã cho những “trái ngọt”, kinh tế tăng trưởng bình quân hằng năm đạt hơn 10%, thu nhập bình quân đầu người đạt gần 14 triệu đồng/năm. 100% số hộ gia đình được sử dụng nước sạch; toàn xã chỉ còn 3,97% hộ nghèo, hộ cận nghèo. Cùng với đó, hệ thống trường học, trạm y tế được xây dựng khang trang; 13/19 tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới đã hoàn thành, xã đang phấn đấu đến năm 2016 sẽ đạt 19/19 tiêu chí nông thôn mới; 100% khu dân cư giữ vững danh hiệu tiên tiến.

Chung sức mở hướng tới tương lai

Về Gia Trấn, đi trên con đường xưa kia vốn từng được đào, phá để cản bước quân thù, nay đã thảm bê tông với hệ thống đèn đường chiếu sáng mỗi khi đêm về, chúng tôi như lạc vào phố thị ở miền quê chiêm trũng... Những đổi thay của vùng quê này là minh chứng cho sự đồng tâm, nhất trí của Đảng bộ và nhân dân địa phương trong việc xây dựng nông thôn mới. Tin rằng, truyền thống anh hùng của nhân dân xã Gia Trấn trong chống giặc ngoại xâm như mạch nguồn khơi gợi ý chí kiên cường, tinh thần đoàn kết, sáng tạo trong công cuộc xây dựng quê hương giàu đẹp hôm nay và mai sau.

Như đọc được ý nghĩ của chúng tôi, ông Lưu Văn Kiểm, Bí thư Đảng ủy xã, bộc bạch: “Thế hệ cán bộ xã hiện nay phần đông sinh ra sau chiến tranh, nhưng chúng tôi luôn trân trọng, biết ơn các thế hệ cha anh đi trước - những người đã tạo dựng, xây đắp truyền thống của quê hương. Trách nhiệm của chúng tôi hiện nay là phải giữ vững và phát huy truyền thống ấy. Đảng bộ và nhân dân địa phương luôn xác định phải phát huy được sức mạnh tổng hợp, sự động thuận của toàn dân là nhân tố quyết định trong xây dựng quê hương phát triển bền vững, xứng đáng với danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân”.

Bài và ảnh: Hữu Khiết - Đức Thịnh