Lê-nin – vị lãnh tụ của cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga và của giai cấp vô sản thế giới. Ảnh: sggp

Có thể đo lịch sử thế giới nói chung, vị trí thật sự của sự kiện này hay sự kiện khác bằng những hệ giá trị quy chiếu khác nhau: hoặc bằng thời đại, hoặc bằng hình thái kinh tế - xã hội, hoặc bằng các chỉ số phát triển khác... Cũng có thể đo sự phát triển của nhân loại nói chung, tầm vóc và ý nghĩa của cuộc cách mạng này hay khác, nhất là các cuộc cách mạng có tầm vóc làm rung chuyển thế giới, bằng trải nghiệm của thời gian, của thập kỷ, thế kỷ, của các cuộc thẩm định, có khi trái ngược nhau. Bằng cách đó, thời gian càng lùi xa, thì ý nghĩa của cuộc cách mạng đó càng hiện rõ, càng thấm thía những vấn đề rút ra từ đó đối với mỗi quốc gia, dân tộc và đối với lịch sử loài người.

Cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 chính là một sự kiện như vậy. Nó được thẩm định bằng nhiều hệ giá trị quy chiếu. Sự đột phá Tháng Mười mở đầu cho một xu thế phát triển mới của lịch sử thế giới. Nếu trước Cách mạng Tháng Mười, chế độ tư bản chủ nghĩa hiện diện tưởng như một định mệnh, như một trật tự vĩnh hằng, thì sau Tháng Mười-1917, không ai không thấy, cái “then” hãm thế giới ấy đã bị nổ tung, cái định mệnh ấy thành ảo tưởng, cái trật tự ấy bị lật nhào, tạo ra phản ứng dây chuyền cho hàng loạt cuộc đấu tranh giải phóng có quy mô to lớn và chiều sâu cách mạng chưa từng thấy trong lịch sử nhân loại, trên khắp hành tinh.

Và cũng từ sau Cách mạng Tháng Mười, chủ nghĩa xã hội thế giới hiện diện với tư cách là “một phát minh lịch sử vĩ đại nhất”, như lời thừa nhận của cố Tổng thống Mỹ R. Ních-xơn: “Là sự kiện quan trọng nhất của thế kỷ 20”. Nó đã trở thành tấm gương lớn đối với các quốc gia, dân tộc vừa thoát khỏi ách nô dịch của chủ nghĩa thực dân trong việc lựa chọn con đường đi tiếp theo. Rõ ràng, Cách mạng Tháng Mười là cuộc cách mạng mở đường thời đại mới, là cột mốc lịch sử báo hiệu một chiều hướng phát triển mới của nhân loại - quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Đó là cuộc cách mạng mang ý nghĩa lịch sử toàn thế giới. Vì thế, dù đã trọn 90 năm trôi qua, Cách mạng Tháng Mười vẫn vẹn nguyên, vẫn nóng hổi ý nghĩa khởi nguyên từ năm 1917 - ý nghĩa lịch sử toàn thế giới với tính cách là cuộc cách mạng vạch thời đại và là cuộc cách mạng sống mãi cùng lịch sử.

Kể từ Cách mạng Tháng Mười, chưa có một cuộc cách mạng nào gây chấn động thế giới đến thế, và cũng chưa có cuộc cách mạng nào lại gây cho giai cấp tư sản thế giới nỗi sợ hãi đến vậy. Chín mươi năm qua, người ta tính được giai cấp tư sản đã ba lần “đánh giá”, “phán xét lại” về Cách mạng Tháng Mười.

Khi cuộc cách mạng vừa bùng nổ và thắng lợi, mọi tin tức về nó đều bị người ta ngăn chặn, bưng bít và cấm đoán. Dường như ai cũng biết, nếu đã đọc thiên phóng sự “Mười ngày rung chuyển thế giới” viết về Cách mạng Tháng Mười, Giôn Rít - một nhà báo Mỹ - đã phải giấu bản thảo tác phẩm đó của mình trong đống vỏ gỗ đựng xà phòng mới có thể đem lọt nó về xứ sở của bức tượng thần tự do. Để xuất bản và phát hành được thiên phóng sự này, Giôn Rít bị bắt giam cả thảy tới 20 lần. Lần thứ 20, vì không có tiền chuộc mình, Giôn Rít buộc phải ký vào bản cam đoan rằng, chỉ hành nghề sáng tạo nghệ thuật chứ “không được tiếp tục tuyên truyền những tư tưởng có tính chất tà đạo”.

Lại nữa, nếu theo giai cấp tư sản, Cách mạng Tháng Mười đó chỉ là “một cuộc bạo động của một nhúm nông dân và binh lính Nga say rượu”, thì hà cớ gì họ phải phát động một cuộc thập tự chinh kéo dài từ biển Hắc Hải tới miền Viễn Đông của đủ loại tướng, tá bạch vệ, với sự tiếp tay của 14 nước tư bản chủ nghĩa để chống lại nó? Thì ra, nói như Tô-gli-a-ti - một người cộng sản I-ta-li-a nổi tiếng - chỉ vì “Cách mạng Tháng Mười đã phá bỏ cái trật tự quái gở mà theo đó, chỉ những kẻ giàu có mới có quyền được thống trị thế giới, và chứng minh rằng giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân bị áp bức, bóc lột có thể giành được chính quyền, thực hiện sứ mệnh vẻ vang của mình là làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, công bằng hơn so với cuộc sống trong các xã hội của giai cấp bóc lột.

Đó hẳn là lý do vì sao khiến cho giai cấp tư sản thế giới vô cùng sợ hãi, và không chỉ là sợ hãi như “một bóng ma lởn vởn châu Âu” ngót một trăm năm trước 1917, mà là nỗi kinh hãi hiện thực đe dọa chính số phận của nó. Và do đó, giai cấp tư sản đã không từ một thủ đoạn nào hòng ngăn chặn ảnh hưởng, mưu toan bóp chết tiến trình lịch sử do Cách mạng Tháng Mười vĩ đại mở ra, trong suốt các thập kỷ thứ ba, tư và thứ năm của thế kỷ 20 và thập niên đầu thế kỷ 21.

Đó là lần thứ nhất giai cấp tư sản thế giới “phán xét” Cách mạng Tháng Mười.

Theo con đường lớn Tháng Mười, chủ nghĩa xã hội trở thành hiện thức không phải ở một Liên Xô mà còn hiện diện ở nhiều châu lục khác, với sức lôi cuốn không gì cản nổi. Chủ nghĩa xã hội đã trở thành đối trọng mất còn của chủ nghĩa tư bản. Chính nhờ có đối trọng này mà thế giới vừa qua có sự cân bằng nhất định, loài người và nền văn minh nhân loại thoát khỏi thảm họa diệt chủng bởi con quái vật lịch sử là chủ nghĩa phát xít trong thế chiến thứ hai. Chủ nghĩa xã hội hiện thực không chỉ là nhân tố cần thiết cho hòa bình, ổn định thật sự của thế giới mà còn là điều kiện không thể thiếu để các nước nhỏ có được độc lập, tự do thật sự.

Cách mạng Tháng Mười đã làm cho ngay các nước chủ nghĩa tư bản cũng phải có sự điều chỉnh lớn để bảo tồn chính nó: một mặt, thay đổi một số chính sách xã hội để giảm bớt mũi nhọn đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động; mặt khác, tiếp tục bao vây, phong tỏa, cấm vận toàn diện các nước xã hội chủ nghĩa và đàn áp đẫm máu các phong trào giải phóng dân tộc, nhất là các phong trào có xu hướng xã hội chủ nghĩa. Phụ họa với sự “phán xét” bằng vũ lực, giai cấp tư sản thế giới dùng bộ máy tuyên truyền quảng bá rùm beng những cái gọi là “khoa học và lịch sử” sặc mùi chống cộng nhằm bôi nhọ và công kích vai trò lịch sử của Cách mạng Tháng Mười. Người ta thấy nhan nhản ở chợ trời tư tưởng phương Tây những ấn phẩm, đại loại như: “Tháng Mười đỏ” của Đê-ni-xơ, “Bọn Bôn-sê-vích cướp chính quyền” của Ra-bi-nô-vích, “Cách mạng Nga” của Xem-béc-lin, ...

Đó là lần thứ hai cuộc Cách mạng Tháng Mười được giai cấp tư sản phán xét lại.

Tới những năm 80 và đặc biệt hiện nay, lợi dụng tình thế các chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, người ta được dịp tung hô: “Chủ nghĩa xã hội - không cần nữa!”, “Tự do, chứ không phải là chủ nghĩa xã hội”(!). Có những người vừa mới hôm qua, tán dương cổ vũ Cách mạng Tháng Mười thì hôm nay quay đầu lưỡi thổi phồng tính chất và ý nghĩa cuộc “Cách mạng tháng Hai”, coi đây mới là cuộc cách mạng hợp quy luật, là sáng tạo và nhân đạo. Họ coi cuộc Cách mạng Tháng Mười là một cuộc thể nghiệm sai lầm, là cuộc cách mạng phi lý, không tưởng, kéo lùi sự phát triển của xã hội loài người(!). Ở phương Tây, các thế lực đế quốc ra rả các luận điệu: sự biến ở Liên Xô và Đông Âu mới chính là những cuộc cách mạng chống lại Cách mạng Tháng Mười(!), Cách mạng Tháng Mười đã bị lịch sử loại bỏ(!) …

Đây là lần thứ ba các học giả tư sản và những cái loa của họ “phán xét” về Cách mạng Tháng Mười.

Rồi sẽ có lần thứ tư, thứ năm nữa. Lịch sử vốn không bằng phẳng thì điều ấy chẳng có gì làm lạ.

Cách mạng vốn là đầu tàu của lịch sử. Và vì thế, dù thế nào thì Cách mạng Tháng Mười vẫn là cái đầu tàu vĩ đại của một tiến trình lịch sử nhân loại tiến lên chủ nghĩa xã hội. Cho nên, có lẽ không cần biện hộ và cũng chẳng cần tranh luận với các luận điệu ấy, mà xin quả quyết rằng, các học giả tư sản và những người “đồng hội đồng thuyền” với họ, dù cố ý không đọc, không nghe nhưng chắc chắn là biết ít nhất một trong mấy câu này: “Sự phát triển quan trọng nhất của thế kỷ 20 không phải là chủ nghĩa thực dân tuyên cáo kết thúc hoặc chủ nghĩa dân chủ có bước tiến lên, mà là chủ nghĩa cộng sản cực quyền vùng dậy”. Đây là câu nói của cố Tổng thống Mỹ R. Ních-xơn. Câu nói thứ hai, cũng của một người Mỹ, ông Bao-lô-xu-ây-xi, trong quyển sách “Vấn đề chủ nghĩa xã hội thế giới đương đại”, rằng: “... Nếu chủ nghĩa xã hội dùng trí lực của nhân loại - giống như C. Mác đã nói - thế thì, rất rõ ràng, ngoài chủ nghĩa xã hội không có sự cứu thế nào khác”.

Những câu nói ấy là hợp lý, hợp lý đến mức không thể chối cãi được về một chân lý rõ ràng: Tất yếu chủ nghĩa xã hội mà Cách mạng Tháng Mười là cái đầu tàu mở đường thời đại ấy - thời đại nhân loại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội.

Có một điều tưởng như trớ trêu là chế độ xã hội chủ nghĩa Xô-viết sụp đổ ngay trên mảnh đất quê hương của Cách mạng Tháng Mười. Cái sự thật nghiệt ngã này đã khiến cho không ít người ngỡ ngàng, dao động, thậm chí mất phương hướng; và ngược lại, làm cho lắm kẻ hí hửng, mừng vui, được dịp đoán bừa về cái gọi là “sự sụp đổ định mệnh của chủ nghĩa xã hội”(!). Lịch sử vốn không đơn giản và thuần nhất, vì “sự phát triển biện chứng trong giới tự nhiên và trong lịch sử - tức là mối liên hệ nhân quả của sự vận động tiến lên từ thấp đến cao thông qua tất cả những sự vận động chữ chi và những bước lùi tạm thời”. Cho nên, lịch sử của chủ nghĩa xã hội, vì thế, nói như C. Mác, lịch sử đi đúng hướng tuy không nhanh như ta mong đợi. Nói cách khác, sự phát triển của chủ nghĩa xã hội nói riêng không nằm ngoài quy luật phát triển của lịch sử nhân loại nói chung được biểu hiện bằng sự phát triển thống nhất trong đa dạng, giữa liên tục và đứt đoạn biện chứng, giữa đường thẳng và gấp khúc, giữa tiến lên và giật lùi, giữa ngưng đọng và nhảy vọt… Nếu cứ khiếm thị, giản đơn coi những khúc quẩn quanh, thành bại ấy làm căn cứ để đánh giá sự tồn tại - diệt vong thì chính chủ nghĩa tư bản chẳng đã bị diệt vong từ vài thế kỷ trước đó sao.

Sự vận động của lịch sử thế giới là tất yếu chủ nghĩa xã hội, xét từ bản chất và tiền đồ của chính chủ nghĩa tư bản hay như tờ nhật báo “Phố U-ôn” (Mỹ) từng viết: “Mác không giải phẫu chủ nghĩa tư bản, mà bắt đầu bằng cấu trúc nền tảng của nó để làm nổi bật lên những vấn đề của nó và để cuối cùng dự báo sự sụp đổ của nó”. Và nói như Mai-cơn Kha-rin-tơn: “Chủ nghĩa xã hội sẽ là người kế thừa các cuộc cách mạng tư sản vĩ đại, là phong trào hiện thực “tự do, bình đẳng, bác ái”, những điều không thể thực hiện được trong khuôn khổ của chủ nghĩa tư bản... Nhiều nhà tư bản lo sợ rằng, chủ nghĩa xã hội sẽ có một tương lai to lớn” (7). Nhân loại đón nhận chủ nghĩa xã hội vì tất cả lô-gíc của sự phát triển xã hội đó, mà Cách mạng Tháng Mười là cuộc khai phá mở đường. Con đường Cách mạng Tháng Mười vẫn là con đường các dân tộc đi theo để tổ chức một đại dương quần chúng sục sôi trong công cuộc cứu nước, chống lại mọi sự áp bức và nô dịch, vì sự tiến bộ và giải phóng con người. Chủ nghĩa xã hội hoàn toàn không chỉ thuần túy là tư tưởng của một giai cấp, càng không phải là một phương kế của một giai cấp để trấn áp giai cấp khác, đó là tư tưởng đạo lý, tư tưởng giải phóng loài người thông qua các cuộc cải cách xã hội, giải phóng trí tuệ và bảo đảm chất lượng cuộc sống của con người.

Xét một cách toàn cục, Chủ nghĩa xã hội nhất định sẽ vượt qua cuộc khủng hoảng lần này và càng lớn mạnh hơn trong những thập kỷ tới. Tuyệt nhiên, đó không phải là sự võ đoán hay kiểu nói bừa của một ông thầy bói mà đó là sự vận động tất yếu của lịch sử. Lịch sử ấy đã như vậy và lịch sử nhất định sẽ tiến lên như vậy, nhưng chắc chắn với tốc độ nhanh hơn và chất lượng mới cao hơn. Và do đó, con đường mà cuộc Cách mạng Tháng Mười mở ra càng rõ ràng là con đường của thời đại xã hội chủ nghĩa bất diệt.

NHỊ LÊ