Tàu HQ 671 còn có các tên khác là tàu C41, tàu 64. Tàu có chiều dài 31,5m, rộng 5,8m, chiều cao từ đáy đến đỉnh cột cờ 11,7m, lượng giãn nước 165 tấn và có hai hầm hàng dùng để vận chuyển hàng hóa. Tàu do Trung Quốc sản xuất năm 1962 và viện trợ cho Hải quân nhân dân Việt Nam từ năm 1964; tàu được biên chế về Đoàn 125 (Đoàn tàu không số) và lập nhiều chiến công. Với số hiệu C41, tàu đã thực hiện hàng chục chuyến vận chuyển trong Chiến dịch vận tải VT5 (1968-1969), góp phần chuyển hàng nghìn tấn vũ khí, hàng hóa từ Hải Phòng vào cảng Gianh ở Quảng Bình để cho các đơn vị bạn tiếp tục vận chuyển theo đường Trường Sơn vào chi viện chiến trường miền Nam.

leftcenterrightdel
Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ Tàu C41 trong chuyến thăm Đoàn 125 Hải quân, năm 1970. Ảnh tư liệu.

Chuyến đi ngày 28-2-1970 chở vũ khí vào Quân khu 9, cán bộ, chiến sĩ trên tàu đã phải đấu trí căng thẳng với sự theo bám liên tục cùng những hành động khiêu khích thăm dò của máy bay, tàu chiến Mỹ suốt 20 ngày hành trình trên biển, không thể vào bến. Tàu đã được lệnh quay về để bảo toàn bí mật. Tiếp sau đó, ngày 30-4-1970, tàu được ngụy trang với số hiệu là RS05 đi theo tuyến mới chở vũ khí vào chiến trường Nam Bộ. Sau 8 ngày đêm mưu trí, khôn khéo vòng tránh đánh lừa sự theo bám, cương tỏa gắt gao của địch, tàu C41 đã đưa 58 tấn hàng hóa, vũ khí vào cập bến Hang Hố (Cà Mau) an toàn. Nhờ được cung cấp kịp thời vũ khí, có nhiều loại hỏa lực mạnh như trung liên, B40, B41, ĐKZ, 12,7mm… lực lượng vũ trang Quân khu 9 đã đánh thắng các cuộc hành quân càn quét của Mỹ-ngụy, bắn chìm nhiều tàu thuyền, làm thất bại chiến thuật “Hạm đội nổi trên sông” của chúng.

Trong hành trình trở về miền Bắc, các cán bộ, chiến sĩ trong đội tàu đã bình tĩnh, mưu trí, giữ vững bí mật, tự tin và khôn khéo đưa tàu vượt qua sự kiểm soát, khiêu khích, theo dõi khống chế của máy bay, tàu chiến địch, trở về căn cứ an toàn.

Tháng 7-1971, tàu mang số hiệu 641, được giao thực hiện một chuyến vận chuyển hàng vào chiến trường. Song cũng như 12 chuyến tàu khác đã phải quay về sau khi đã tìm mọi cách để giữ vững bí mật trước hệ thống kiểm soát dày đặc, gắt gao và sự đánh phá ngăn chặn ác liệt của kẻ địch.

Từ cuối năm 1971-1974, tàu làm nhiệm vụ vận chuyển vũ khí, hàng hóa, phương tiện và bộ đội vào cảng Đồng Hới, Quảng Bình và cảng Cửa Việt, Quảng Trị để chuyển tiếp vào chi viện chiến trường miền Nam.

leftcenterrightdel
 Tàu HQ 671 hiện đang trưng bày tại Bảo tàng Hải quân.

Sau ngày giải phóng miền Nam năm 1975, tàu làm nhiệm vụ vận tải chi viện cho các đơn vị đóng quân ở quần đảo Trường Sa. Tháng 10-1978, tàu nhận lệnh đi tìm kiếm 7 cán bộ, chiến sĩ của đảo Phan Vinh bị sóng nước làm trôi dạt trong khi đang làm nhiệm vụ. Sau 8 ngày đêm kiên trì tìm kiếm trên một vùng biển rộng lớn, vượt qua sóng to, gió lớn, tàu đã tìm cứu được cả 7 đồng chí và đưa về đơn vị an toàn.

Năm 1980, tàu 641 mang số hiệu HQ 671 và năm 1982 được biên chế vào Hải đội 413, Vùng 4 Hải quân. Năm 2002, tàu được biên chế về Hải đội 384, Cục Hậu cần Hải quân và dịp kỷ niệm 50 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển, tàu được biên chế về Bảo tàng Hải quân.

Tàu HQ 671 qua các thời kỳ được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND lần thứ nhất năm (năm 1973), lần thứ hai (năm 1989); 8 cán bộ, thủy thủ từng công tác, chiến đấu trên tàu là Bông Văn Dĩa, Lê Văn Một, Đặng Văn Thanh, Dương Văn Lộc, Huỳnh Văn Sao, Hồ Đắc Thạnh, Phan Nhạn, Nguyễn Sơn cũng được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Ngày 25-12-2017, Thủ tướng Chính phủ công nhận tàu vận tải quân sự số hiệu HQ 671 là bảo vật quốc gia.

Trong những năm qua, Bảo tàng Hải quân khi tiếp nhận hiện vật đã làm tốt công tác tuyên truyền, quảng bá cho mọi người mỗi khi đến tham quan. Tàu hiện nay đã được đưa lên bờ và đang gấp rút để hoàn thiện những công đoạn cuối cùng để phục vụ tham quan, giáo dục truyền thống.

Bài, ảnh: HẢI HÀ