Vietnam Airlines đang khai thác hơn 115 máy bay với tổng số cán bộ nhân viên hơn 20.000 người, trong đó lực lượng phi công là 1.200 người, kỹ sư máy bay có 2.500 người, đội ngũ tiếp viên 3.000 người. Để đào tạo 1 phi công lái chính Airbus A320, A321, hãng cần ít nhất 3-4 năm đào tạo cơ bản, với phi công lái Airbus A350, Boeing 787, công tác này kéo dài tới 7-8 năm.

Ông Dương Trí Thành, Tổng giám đốc Vietnam Airlines kiến nghị về tình trạng “chảy máu chất xám” trong ngành hàng không

Từ năm 2000 đến nay, Vietnam Airlines đã hoàn toàn chủ động trong công tác đào tạo, quản lý, sử dụng nguồn lực phi công, kỹ thuật máy bay. Đến nay, Vietnam Airlines đã đào tạo gần 800 trong tổng số 1.200 phi công là người Việt Nam, chỉ còn thiếu khoảng 400 phải tuyển phi công nước ngoài. “Hiện tại, tỷ lệ phi công Việt Nam của chúng tôi đang chiếm tới 75% lực lượng phi công. Điều này đã chứng minh cho sự thành công của việc đầu tư, tự đào tạo nhân lực chất lượng cao, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm chi phí của doanh nghiệp,” ông Thành nói.

Để làm được điều này, ngay từ đầu, Vietnam Airlines đã tập trung lớn vào xây dựng cơ sở đào tạo, bên cạnh trung tâm huấn luyện bay ở TP Hồ Chí Minh còn thành lập thêm Công ty CP Bay Việt để huấn luyện phi công. Hãng còn chủ động góp vốn đầu tư tổ hợp buồng lái mô phỏng máy bay SIM hiện đại để huấn luyện phi công nhiều loại máy bay như Boeing 787, Airbus A350, A321.

 “Tại Vietnam Airlines, mức lương của phi công Việt Nam đang được đẩy dần lên bằng khoảng 75% phi công nước ngoài, cao nhất là 300 triệu/tháng. Trung bình, phi công Việt nhận 150 triệu đồng/người/tháng” - Tổng giám đốc Vietnam Airlines tiết lộ. So với mặt bằng chung, đây là mức thu nhập "đáng mơ ước" nhưng trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt như hiện nay, các phi công có nhu cầu lớn hơn và Vietnam Airlines hiểu rõ điều đó. Tuy nhiên, theo ông Thành, Vietnam Airlines mặc dù đã là công ty cổ phần nhưng bản chất vẫn hoạt động theo các quy định của doanh nghiệp Nhà nước. Tổng quỹ lương mà trong đó từ lao động đặc thù cho đến lao động thông thường đều phải áp theo chính sách. Kể cả trong trường hợp công ty có năng lực tài chính nhưng cũng không thể linh hoạt tăng lương cho anh em để bảo đảm nguồn lực.

Từ khi thị trường hàng không có sự tham gia của nhiều hãng hàng không, Vietnam Airlines đang phải đối diện với nguy cơ “chảy máu chất xám” do các doanh nghiệp mới sẵn sàng đưa ra mức thu nhập cao để thu hút, "kéo" phi công của hãng này. Theo ông Thành, trong giai đoạn đầu phát triển, Vietnam Airlines có thể coi đây là trách nhiệm của hãng hàng không quốc gia, đào tạo nhân lực chung. Thế nhưng bị "kéo" tới 30% phi công của 1 đội bay thì trở thành bất hợp lý. Đầu tư cơ sở để đào tạo phi công, kỹ sư bài bản mất rất nhiều thời gian và tiền của. Hãng không thể yên tâm đầu tư lâu dài khi phải đối diện với những sự bất ổn, đảo lộn về thị trường như vậy.

Từ đó, lãnh đạo Vietnam Airlines kiến nghị các bộ, ban ngành cần có những quy định trong Bộ luật Lao động và các bộ luật chuyên ngành, căn cứ vào những ngành nghề cụ thể, bảo đảm doanh nghiệp cạnh tranh bình đẳng trên thị trường. Đơn cử như quy định về thời hạn báo trước khi chấm dứt hợp đồng lao động, nghĩa vụ đầu tư cho đào tạo của người sử dụng lao động, nghĩa vụ bồi hoàn chi phí đào tạo trước khi chuyển sang làm việc cho doanh nghiệp khác...

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể đồng ý với kiến nghị của Vietnam Airlines, bởi tổng công ty này không chỉ làm nhiệm vụ kinh doanh mà còn phục vụ nhiệm vụ chính trị, quốc phòng-an ninh. Bộ trưởng Bộ GTVT cũng thống nhất ý kiến rằng đối với lao động kỹ thuật cao, đặc thù như phi công, cần có những quy định đặc thù trong Bộ luật Lao động, các nghị định của Chính phủ để bảo đảm nguồn nhân lực.

Trước kiến nghị của Vietnam Airlines và các doanh nghiệp khác, tại buổi gặp gỡ công nhân, lao động kỹ thuật cao vào ngày 5-5, tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhận xét, đang có tình trạng chảy máu chất xám ở một số doanh nghiệp lớn sau khi đào tạo được nguồn nhân lực kỹ thuật cao và đề nghị các bộ, ngành nghiên cứu tìm giải pháp tháo gỡ, trong đó cần bài toán đào tạo lâu dài.

Tin, ảnh: TUẤN PHONG