Công trình thủy điện Pắc – Beng nằm hòan toàn trên lãnh thổ Lào, thuộc huyện Pắc – Beng, tỉnh Oudomxay. Pắc - Beng là công trình thủy điện thứ nhất trong chuỗi 11 bậc thang thủy điện dòng chính dự kiến xây dựng trong vùng hạ lưu sông Mê Công và là công trình thứ ba được đề xuất xây dựng sau công trình thủy điện Xay-nha-bu-ly và Đon Sa - hong. Việc xem xét đánh giá tác động của công trình thủy điện này trên các lĩnh vực: Thuỷ văn – thủy lực, phù sa bùn cát, thủy sản và hệ sinh thái thủy sinh, chất lượng nước, kinh tế - xã hội, giao thông thủy, an toàn đập.
Các chuyên gia quốc tế và Việt Nam đã đánh giá, với thiết kế hiện nay của công trình thủy điện Pắc – Beng, lưu lượng dòng chảy hạ lưu công trình trong tháng kiệm nhất có thể chỉ đạt khoảng 400m3/s, giảm gần 20% so với điều kiện nền, làm cho hiện tượng xâm nhập mặn trên hai sông chính ở nước ta (sông Tiền và sông Hậu) gia tăng lớn, lượng bùn về nước ta sẽ giảm và giảm đáng kể nguồn chất dinh dưỡng trong nước, ảnh hưởng đến giao thông thủy… Đặc biệt, thiết kế công trình chưa phù hợp với bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giữ vững hệ sinh thái của sông, cũng như có tác động ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội về lâu dài cho các quốc gia ở hạ lưu của công trình.
Tham luận của các chuyên gia kiến nghị, chủ đầu tư của công trình cần thực hiện đánh giá tác động tích lũy và xuyên biên giới trên các lĩnh vực, và phải thực hiện tích hợp với các dự án thủy điện ở thượng nguồn sông Mê Công; cần đánh giá tác động gián tiếp nhưng có tích lũy và xuyên biên giới của sự suy giảm chức năng dịch vụ hệ sinh thái, giảm tải lượng phù sa, bùn cát, giảm tiềm năng và giá trị lợi ích nghề cá đến kinh tế xã hội khu vực Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam. Ngoài ra, chủ đầu tư cần bổ sung, điều chỉnh thông số kỹ thuật một số hạng mục như: âu thuyền, đường dẫn cá, cửa xả tràn…
Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh: Trong quá trình phát triển, nhu cầu sử dụng nguồn lợi thượng nguồn dòng chính sông Mê công là tất yếu. Vấn đề cốt yếu là giải quyết tốt mối quan hệ giữa biến đổi và tác động. Việt Nam luôn quan tâm đặc biệt đến việc chia sẻ lợi lích trong việc khai thác sử dụng nguồn nước sông Mê Công, việc tham vấn về dự án thủy điện Pắc – Beng sẽ giúp nước bạn có thêm những luận cứ về khoa học để có những đánh giá tác động tốt hơn về lâu dài, bảo đảm lợi ích hài hòa các quốc gia trong việc thực hiện công trình.
Tin, ảnh: HÙNG KHOA