QĐND Online –Xô đổ cổng trường học để chen chân mua đơn cho con vào lớp 1 trường Tiểu học Thực nghiệm (Hà Nội) vài ngày trước đang là đề tài “nóng” trên các phương tiện thông tin, cũng như tại các diễn đàn. Nhiều người sẽ giật mình với câu hỏi: tại sao người dân muốn cho con vào học trường này đến vậy?

Chúng tôi có cuộc trao đổi với PGS.TS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phó Chủ tịch Hội khuyến học Việt Nam, Phó chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH-CĐ ngoài công lập, để tìm hiểu thêm vấn đề này.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ

Hiện tượng không bình thường

Phóng viên (PV): Ông có bình luận gì về sự kiện phụ huynh chen lấn và xô đổ cổng trường học đến mức phản cảm để xin học cho con vào lớp 1 trường Tiểu học Thực nghiệm vừa qua?

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ: Đứng trên phương diện là bậc cha mẹ, tôi cho rằng việc chịu vất vả, khổ sở vì con cái là việc làm bình thường. Cha mẹ nào cũng vậy, đều muốn con được lớn lên và học tập trong môi trường tốt. Gần 30 năm thành lập và xây dựng mô hình học tập thử nghiệm, trường Thực nghiệm đã phần nào phát huy được yếu tố tích cực trong việc dạy học và kỹ năng sống cho học sinh. Do đó, việc bậc cha mẹ tin tưởng cho con vào học là điều bình thường.

Xét về phương diện giáo dục, đây là điều không bình thường. Điều đó thể hiện hệ thống giáo dục chúng ta hiện nay đang có vấn đề.

PV: Hiện nay, ở Việt Nam, nhóm Cánh buồm có khuynh hướng làm bộ sách giáo khoa riêng cho tiểu học, nhóm của GS Hồ Ngọc Đại – người tiên phong trong phương pháp dạy học của trường Thực nghiệm lại có cách dạy học riêng. Ông đánh giá vấn đề này ra sao?

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ: Mỗi một nhóm khi thực hiện ý tưởng về giáo dục đều được sự chấp thuận của Bộ GD và ĐT, những điều họ nghiên cứu và thực hiện đều vì mục đích sao cho tri thức đến với học sinh một cách dễ dàng và hiệu quả nhất.

Những bộ sách mới, những phương pháp dạy học mới có thể chưa được công nhận rộng rãi, nhưng nó rất cần cho xã hội. Nhân dân là người có quyền phán xét và chọn lựa.

PV: Mô hình dạy học trong trường Tiểu học Thực nghiệm khác với các mô hình giáo dục truyền thống hiện nay ra sao, thưa ông?

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ: Như cách giảng dạy hiện nay, đa phần các thầy cô lên lớp đọc lại những nội dung theo sách giáo khoa để học sinh nghe và ghi chép. Còn mô hình dạy học mà GS Hồ Ngọc Đại đưa ra là “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Giáo viên là người nêu vấn đề để học sinh có ý kiến, trao đổi… những gì đúng thì giáo viên khuyến khích, những gì chưa đúng thì giáo viên giảng giải. Như vậy, tạo hứng thú để học sinh tự nguyện học, tìm hiểu là điều mà phương pháp này hướng tới.

Đơn giản như câu chuyện lịch sử về Hai Bà Trưng, phương pháp học của trường Thực nghiệm là giáo viên sẽ không nói hết tất cả. Thay vào đó, họ nêu câu hỏi: vì đâu Hai Bà Trưng nổi dậy và đánh ai? vì sao?... Học sinh muốn biết phải đọc và tìm hiểu sách; mỗi bạn sẽ có một ý kiến của cá nhân mình và tranh luận cùng nhau… Như vậy, bài giảng sẽ phong phú và hấp dẫn hơn là học sinh ngồi thụ động nghe hết sự kiện này tới sự kiện khác như hầu hết các trường hiện nay đang thực hiện.

Hàng trăm phụ huynh đã đẩy đổ cổng trường Tiêu học Thực nghiệm, lao vào quyết giành lấy cơ hội mua đơn xin học. Ảnh: Hoàng Hà

Học sinh đang học theo kiểu “leo cột mỡ”

PV: Như vậy, phương pháp dạy học này phù hợp với đòi hỏi của xã hội hiện nay. Vậy tại sao sau gần 30 năm thử nghiệm, mô hình này vẫn chưa được nhân rộng?

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ: Đây là trách nhiệm của Bộ GD và ĐT, sau gần 30 năm áp dụng, Bộ chưa có những hội thảo để nghiêm túc tổ chức đánh giá, xem xét những ưu và nhược điểm của mô hình này để phát huy những mặt được, khắc phục những hạn chế.

Mô hình này không chỉ có Bộ đánh giá mà còn được cả xã hội đánh giá. Bằng chứng là trường tuyển 140 chỉ tiêu nhưng có hàng nghìn người tới đăng ký. Không phải ngẫu nhiên mà phụ huynh đổ xô tới đăng ký, chắc chắn họ đã theo dõi hoạt động của trường từ lâu qua kết quả học tập những thế hệ đi trước, điển hình là GS Ngô Bảo Châu và nhiều người thành đạt khác cũng đã học ở đây.

PV: Vừa qua, Bộ GD và ĐT lên tiếng rằng sẽ không thể triển khai đại trà mô hình này bởi theo Luật Giáo dục, Việt Nam chỉ có một chương trình học và một chương trình sách giáo khoa hiện hành. Còn chương trình thực nghiệm chỉ mang tính thí nghiệm. Ông đánh giá sao về vấn đề này?

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ: Chúng ta đang quyết tâm thực hiện đổi căn bản mới toàn diện nền giáo dục. Qua đó, hệ thống sách giáo khoa, hệ thống chương trình dạy học được đưa ra xem xét nhằm thay đổi toàn diện, vậy tại sao những mô hình mang lại hiệu quả cho giáo dục lại chưa được quan tâm xem xét, nhân rộng?

Một bộ phận không nhỏ người dân đang gửi con em ra nước ngoài học, điều đó thể hiện sự thiếu niềm tin vào nền giáo dục nước nhà. Hiện tượng chen lấn đó sẽ không chỉ diễn ra ở trường Thực nghiệm mà rất có thể trong tương lai, đây không còn là hiện tượng bất thường, bởi lẽ nhu cầu của người dân luôn muốn tìm chỗ học tốt nhất cho con. Những người còn lại, không có đủ điều kiện nên chỉ biết thụ động mong chờ vào Bộ GD và ĐT. Ngành GD làm thế nào thì người dân được nhờ như vậy, nếu không tốt thì trẻ con phải chịu thiệt thòi, hạn chế cơ hội phát triển.

PV: Theo ông, trước mắt chúng ta cần làm gì tình trạng như xảy ra ở trường Thực nghiệm không trở nên phổ biến?

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ: Bên cạnh việc đầu tư cơ sở vật chất, phương pháp giảng dạy là điều được xã hội quan tâm để đào tạo ra lớp người có khả năng phục vụ đất nước, nhất là trong điều kiện hội nhập quốc tế. Do đó, ngoài môn học được dạy như hiện nay, cần dạy những môn mà xã hội đang cần như ngoại ngữ, kỹ năng sống, phát huy tư duy… Học sao cho có kết quả chứ không phải kiểu học như “leo cột mỡ”, học sinh cứ học lên rồi học quay đi quẩn lại, nhiều kiến thức lớp dưới nhưng lớp trên không sử dụng được.

Đổi mới căn bản toàn diện là đổi mới từ hệ thống, từ mầm non đến đại học. Các nhà khoa học nghiên cứu giáo dục cần ngồi lại với nhau xem xét phương pháp dạy học phù hợp nhất với điều kiện hiện nay. Đây không phải là việc dễ có thể làm ngay đối với ngành GD nhưng không vì khó mà hoãn việc thay đổi. Khi nhiều trường làm tốt mô hình giảng dạy, hiện tượng chọn trường, chọn lớp sẽ dần mất đi.

Bộ GD và ĐT đã cho mô hình thực nghiệm hoạt động thì nên đánh giá mô hình đó. Tất nhiên, một chương trình thực nghiệm sẽ còn những điều hay, điều dở nhưng nên đánh giá theo phương diện mô hình nào nhiều mặt được, hiệu quả hơn.

Sự kiện trường Tiểu học Thực nghiệm vừa qua là lời cảnh báo quá rõ ràng để Bộ GD và ĐT nhanh chóng đánh giá, thay đổi nền giáo dục.

PV: Xin cảm ơn ông!

Thu Hà (Thực hiện)