Trong muôn sắc màu phát triển

QĐND - Vùng kinh tế trọng điểm (KTTĐ) phía Nam hình thành trên chiến trường ác liệt nhất trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Từ vùng đất vốn có một số tiền đề về điều kiện giao thông, công nghiệp, thương mại của chế độ cũ, sau Chiến thắng vĩ đại 30-4-1975 và trải qua 30 năm đổi mới, các tỉnh, thành phố nơi đây đã phát triển mạnh mẽ, trở thành vùng kinh tế phát triển năng động nhất cả nước.
Sức bật mới trong cơ chế đổi mới

Cuối tháng 4, nếu ai có dịp đến miền Đông Nam Bộ, được đi trên những tuyến đường giao thông rộng lớn, kết nối giữa các tỉnh trong vùng, mới cảm nhận được những đổi thay đến ngỡ ngàng. Đường cao tốc Long Thành - Dầu Giây, các Quốc lộ: 51, 13, 1A, 50, 22… giờ đây là những tuyến rộng thoáng, tạo những mạch nối liên hoàn giữa các tỉnh, thành phố: TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Tây Ninh và các khu vực khác ở phía Nam. Đi trên đường cao tốc Long Thành - Dầu Giây, nối liền TP Hồ Chí Minh - tỉnh Đồng Nai với tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, vừa mới khánh thành trên vùng đất sình lầy, ngập nước, càng thấy sự lớn mạnh của vùng đất miền Đông lớn đến mức nào. Từ trên đường cao tốc, phóng tầm mắt qua hai bên có thể thấy những đô thị mới, những khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX) quy mô lớn. Từ sáng sớm, ở các khu dân cư, tuyến đường gần KCX-KCN, hàng chục nghìn công nhân đổ ra đường để đến nhà máy. Điều dễ nhận thấy là quanh những KCN là những đô thị mới hình thành. TP Hồ Chí Minh đã đánh thức những vùng đất sình lầy ở phía Nam trở thành đô thị Phú Mỹ Hưng hiện đại bậc nhất, hay như bán đảo Thủ Thiêm và địa bàn các quận 9, 2 và Thủ Đức ở phía Bắc phát triển thành những đô thị mới được quy hoạch hiện đại. Cùng với đó là hàng chục KCX-KCN, khu công nghệ cao hình thành. Tỉnh Bình Dương với những đô thị hiện đại và những tuyến đường mới, những KCN tiếp nối, nhà máy san sát. Tỉnh Đồng Nai, ngoài các KCN lớn ở TP Biên Hòa, lại sôi động các hoạt động quy hoạch, xây dựng các khu đô thị mới Nhơn Trạch, Long Thành… Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hình thành những đô thị, khu du lịch nghỉ dưỡng xanh, sạch, đẹp; sôi động hoạt động du lịch, ở phía biển là những cụm công nghiệp dầu khí, dịch vụ cảng biển, đô thị gắn với cảng biển vươn mình…

Tiến sĩ Trần Du Lịch, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP Hồ Chí Minh, chia sẻ: TP Hồ Chí Minh thời chế độ cũ và sau giải phóng là sự ngổn ngang với nền kinh tế yếu kém, thụ động, chủ yếu nhờ vào các nguồn viện trợ, hàng hóa chủ yếu được nhập khẩu từ nước thứ ba hoặc từ Mỹ. Giờ đây, Thành phố đã trở thành trung tâm có vai trò đầu tàu về kinh tế, tài chính, văn hóa, khoa học kỹ thuật của cả nước, đóng góp khoảng 1/5 GDP của cả nước và 1/3 ngân sách Nhà nước. Thành tựu này phản ánh được tinh thần “Vì cả nước, cùng cả nước”, với phương châm “đi trước, về đích trước” của TP Hồ Chí Minh.

Cầu Long Thành 2 (Cao tốc Long Thành - Dầu Giây) góp phần kết nối TP Hồ Chí Minh - Đồng Nai, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Khi nói đến thành tựu của địa phương, đồng chí Trần Thanh Liêm, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, cho biết: Được Chính phủ quy hoạch thành địa phương thuộc Vùng KTTĐ phía Nam, Đảng bộ, chính quyền tỉnh Bình Dương đã thực hiện chủ trương “trải chiếu hoa mời gọi đầu tư”, thu hút nhân tài, tập trung tăng tỷ trọng ngành dịch vụ, công nghiệp trong cơ cấu phát triển kinh tế. Đến nay, trên vùng đất vốn hoang hóa, đầy bom, mìn đã hình thành 29 KCN tập trung với diện tích gần 10.000ha và 8 cụm công nghiệp với hơn 600ha, góp phần thu hút 2.449 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài với tổng vốn đăng ký 20,7 tỷ USD. Tỷ lệ lấp kín diện tích bình quân các KCN đạt hơn 65%, các cụm công nghiệp là gần 45%. Cơ cấu kinh tế của tỉnh Bình Dương chuyển dịch mạnh mẽ với tỷ trọng công nghiệp-dịch vụ-nông nghiệp đến cuối năm 2014 đạt tương ứng là 60,8%-36,2% và 3%; thu ngân sách đạt 32.000 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người đạt 61,2 triệu đồng/người/năm, cao gấp 1,5 lần mức bình quân của cả nước.

Tạo động lực lan tỏa và liên kết phát triển

Quy hoạch tổng thể Vùng KTTĐ phía Nam đến năm 2020 định hướng đến năm 2030, đặt ra một số mục tiêu cụ thể: Đến năm 2020, các ngành công nghiệp-xây dựng và dịch vụ chiếm 95-96% tổng GDP. Thu nhập bình quân đầu người đến năm 2020 đạt hơn 5000USD. Đến năm 2030, Vùng KTTĐ phía Nam tiếp tục phát triển năng động, bền vững, đi đầu trong phát triển kinh tế tri thức. Đây là vùng kinh tế động lực đầu tàu của cả nước, trung tâm kinh tế của khu vực và châu Á; là trung tâm thương mại tài chính, dịch vụ tầm quốc tế… Tiến sĩ Trần Du Lịch cho rằng:

- Trong sự phát triển chung của vùng, sự phát triển của TP Hồ Chí Minh đã tạo động lực lan tỏa. Vai trò đó được thể hiện như một đầu mối về thị trường, xuất khẩu, giao dịch thương mại, sản xuất công nghệ cao... Điều đặc biệt là Thành phố đã hình thành những mô hình phát triển kinh tế mới, đầy sáng tạo, cần được Trung ương tạo những cơ chế đặc thù để khẳng định được vai trò lớn của một đô thị hiện đại của Vùng KTTĐ phía Nam và cả nước.

Sự phát triển mạnh mẽ của các tỉnh thuộc Vùng KTTĐ phía Nam đã đặt ra nhiều thách thức lớn về ô nhiễm môi trường, quản lý Nhà nước và hạ tầng không theo kịp đô thị hóa, ùn tắc giao thông… Trong mấy năm gần đây, TP Hồ Chí Minh đã bắt đầu quá trình tái cơ cấu ngành công nghiệp, dịch chuyển những ngành công nghiệp sang các tỉnh, thành phố khác trong vùng. Cụ thể như may mặc, giày da, chế biến thủy sản… những ngành cần nguồn lao động cao, quy mô nhà xưởng lớn, thay vào đó là những ngành công nghiệp mang lại giá trị kinh tế lớn, thu hút nguồn lao động chất lượng cao.

Theo PGS, TS Trần Hoàng Ngân, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh: Để Vùng KTTĐ phía Nam phát huy được các lợi thế, mục tiêu đề ra, Chính phủ cần tạo cơ chế, đơn giản hóa các thủ tục gắn với đặc thù và tình hình phát triển cho các địa phương trong vùng, trao quyền tự chủ hơn nữa cho các địa phương. Mặt khác, liên kết giữa các địa phương trong vùng hiện nay rất yếu. Để khắc phục, bên cạnh sự chủ động của chính quyền mỗi địa phương, Chính phủ cần thành lập một ban chỉ đạo để thúc đẩy liên kết trong vùng, phân công lao động và khai thác hiệu quả, hợp lý các thế mạnh của từng địa phương. Thực hiện được điều đó, Vùng KTTĐ phía Nam sẽ phát huy cao nhất lợi thế, sự năng động, sáng tạo, sớm đưa vùng trở thành vùng kinh tế động lực đầu tàu của cả nước.

Bài và ảnh: ĐẶNG TRUNG KIÊN