QĐND Online - Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định về chính sách tinh giản biên chế được dư luận cả nước đặc biệt quan tâm. Đây được coi là một trong những bước tiến tiếp theo trong thực hiện lộ trình chiến lược cải cách hành chính của Chính phủ đến năm 2020. Theo đó, đến hết năm 2020 sẽ có khoảng 100.000 cán bộ, công chức, viên chức bị loại khỏi biên chế và Chính phủ dự kiến chi khoảng 8.000 tỷ đồng để thực hiện vấn đề này.

Hướng tới xây dựng một bộ máy hành chính từ Trung ương tới địa phương ngọn nhẹ, làm việc minh bạch, năng động, hiệu quả là mong muốn chính đáng của cử tri cả nước và của Đảng ta.

Tuy nhiên, khi nhìn vào thực tế và qua các con số thống kê của cơ quan chức năng, chúng ta nhận ra rằng, việc tinh giản biên chế bộ máy hành chính nhà nước trong tình hình hiện nay sẽ không đơn giản và không dễ dàng thực hiện được đúng lộ trình. Bởi công tác tinh giản biên chế vấp phải các nguyên nhân chính là:

Ảnh minh họa. Nguồn: Infonet.vn

Nguyên nhân cơ bản khiến cho bộ máy nhà nước ngày càng cồng kềnh và nặng nề là đầu vào việc tuyển dụng cán bộ, công chức, viên chức quá dễ dàng trong khi đầu ra thì rất èo uột, bị lực cản vô hình thắt chặt.

Trong vòng 10 năm lại đây, Chính phủ đã 4 lần thực hiện tinh giản biên chế bộ máy hành chính, nhưng có một thực tế đáng buồn là càng tinh giản biên chế thì bộ máy hành chính nhà nước càng phình to. Theo một số liệu báo cáo được công bố của Bộ Nội vụ, báo cáo của 61 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (trừ An Giang, Vĩnh Long), tính đến 31-12-2011, cả nước đã giải quyết tinh giản biên chế được 67.449 người, trong đó có 61.069 người hưởng chính sách nghỉ hưu trước tuổi; 6.278 người hưởng chính sách thôi việc ngay; 79 người hưởng chính sách chuyển sang các tổ chức không hưởng lương thường xuyên từ ngân sách nhà nước, 23 người hưởng chính sách thôi việc sau khi đi học.

Trong trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội kỳ họp thứ 8 (khóa XIII) mới đây, đồng chí Nguyễn Thái Bình, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nêu, ở cấp Trung ương có 18 bộ, 4 cơ quan ngang bộ và 8 cơ quan thuộc Chính phủ, số lượng cấp phó đã mọc ra đến mức báo động. Có vụ có 30 người thì có tới 24 người là vụ trưởng, hàm vụ trưởng, vụ phó, hàm vụ phó, còn lại số rất ít là chuyên viên. Báo cáo sơ bộ của 18 bộ, cơ quan ngang bộ và 7 cơ quan thuộc Chính phủ cho thấy, hiện có 329 lãnh đạo, quản lý từ cấp phòng trở lên. Trong đó, hàm vụ trưởng là 96, hàm phó vụ trưởng là 150, hàm trưởng phòng là 76, hàm phó phòng là 17. Cấp tỉnh, thành phố có khoảng 20 sở, ngành. Thành viên UBND cấp tỉnh từ 9-13 người, trong đó 1 chủ tịch, 3-5 phó chủ tịch và 4-8 ủy viên; UBND cấp huyện có 7-9 thành viên; cấp xã có 3-5 thành viên.

Cũng trong kỳ họp Quốc hội, đồng chí Nguyễn Thái Bình cho biết thêm, hằng năm, kế hoạch biên chế công chức của các bộ, ngành, địa phương gửi về Bộ Nội vụ luôn đề nghị tăng từ 9-11% so với biên chế công chức giao của năm trước. Bộ máy hành chính nhà nước của ta công kềnh là vì ở ta chưa có cơ chế chịu trách nhiệm về chất lượng nhân sự một cách rõ ràng. Hiện nay, nhu cầu tuyển dụng vào cơ quan công quyền vẫn cao, vẫn có nhiều vị trí công tác thiếu nhân sự. Trong khi đó nhiều vị trí công tác khác thì thừa, phải xếp chồng 2 đến 3 người làm cùng một công việc. Thế nên có hiện tượng chia việc để làm. Nói cách khác, chỉ có một mảng công tác thôi nhưng chia nhỏ ra từng khâu, từng lĩnh vực để phân công phụ trách và theo dõi. Hiện tượng này tồn tại rất nhiều ở các cơ quan từ Trung ương tới địa phương.

Hiện công tác đánh giá, nhận xét cán bộ, công chức, viên chức không trung thực, khách quan, không phản ánh đúng tình hình. Trong kỳ họp Quốc hội thứ 8 (khóa XIII), khi trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thái Bình cho biết, năm 2013, kết quả đánh giá cán bộ công chức: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ: 34,33%; hoàn thành tốt nhiệm vụ: 58,08%; hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực: 4,94%; không hoàn thành nhiệm vụ: 0,46%. Về kết quả đánh giá viên chức: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ: 34,49%; hoàn thành tốt nhiệm vụ: 50,14%; hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực: 8,06%; không hoàn thành nhiệm vụ: 0,24%”. Có một thực tế tồn tại ở cơ quan hành chính của ta là kiểu làm việc thiếu kiên quyết, thiên về tình cảm vẫn tồn tại rất lớn nên làm cho việc đánh giá chất lượng cán bộ, công chức, viên chức hằng năm chỉ mang tính hình thức, thực hiện cốt cho xong chuyện.

Để giảm được đúng và hơn 100.000 cán bộ, công chức, viên chức vào năm 2020 theo đúng Nghị định mà Chính phủ đã ban hành, điều cần thiết là các cấp từ Trung ương đến địa phương phải rà soát lại biên chế tổ chức nhân sự, xác định rõ các vị trí công tác không cần thiết để giảm. Nhà nước, Chính phủ và các cơ quan từ Trung ương tới địa phương cần quyết liệt thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm thanh lọc tổ chức bộ máy hành chính; từng bước nghiên cứu và ban hành cơ chế người đứng đầu chịu trách nhiệm về nhân sự để bịt các “lỗ hổng”, nhất là trong tuyển đầu vào, trong đánh giá cán bộ, công chức, viên chức bằng hình thức thi tuyển chặt chẽ và tổ chức sát hạch chất lượng công việc của các nhân sự công bằng, khách quan. Nên chăng Nhà nước và Chính phủ cũng nghiên cứu, ban hành văn bản để người đứng đầu chịu trách nhiệm về mặt nhân sự thông qua hoạch toán tiền lương tương ứng với số lượng nhân sự, sau đó sẽ khoán kinh phí trả lương cho người đứng đầu cơ quan thực hiện. Bên cạnh đó, cũng cần đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát một cách chặt chẽ, kiên quyết xử lý những trường hợp cơ quan, đơn vị để đội biên chế, thừa nhân sự.

Hướng tới một nền hành chính tinh gọn, minh bạch, rõ ràng, làm việc năng động và hiệu quả là việc hết sức cần thiết. Chỉ có tinh giản được bộ máy hành chính, chúng ta mới có cơ hội để xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN trong sạch, vững mạnh và làm việc chất lượng, hiệu quả; trực tiếp góp phần phát triển kinh tế, xã hội và hướng tới thực hiện thành công sự nghiệp CNH, HĐH theo mục tiêu Đảng ta đề ra. Để thực hiện trọn vẹn được mục tiêu ấy, Nhà nước kiên quyết thực hiện các giải pháp, bỏ dần các khâu trung gian trong tuyển dụng; xóa các tiền lệ lạc hậu, thiên về tình cảm trong công tác tuyển chọn nhân sự đã "ăn sâu, bám rễ" lâu nay ở các đơn vị hành chính thông qua việc khống chế nhân sự bộ máy và xây dựng cơ chế người đứng đầu cơ quan, tổ chức chịu trách nhiệm nếu đề xảy ra đội biên chế.

ĐỨC TÂM