Tái cơ cấu đã giúp nền kinh tế dần ổn định

QĐND - Quá trình tái cơ cấu kinh tế đã đạt được những kết quả bước đầu khả quan, giúp ổn định nền kinh tế, dần lấy lại tốc độ tăng trưởng. Đó là nhận định chung của các đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận về tái cơ cấu nền kinh tế tại hội trường ngày 1-11. Tuy nhiên, các đại biểu vẫn lo ngại về những bất cập còn tồn tại khiến hiệu quả của việc tái cơ cấu trong 3 lĩnh vực trọng tâm: Đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước, ngân hàng chưa đạt như mong muốn.

Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh Trần Du Lịch phát biểu ý kiến. (Ảnh: TTXVN)

Hiệu quả đầu tư tăng, nợ xấu giảm

Theo báo cáo của ủy ban Thường vụ Quốc hội, quá trình tái cơ cấu đã giúp nền kinh tế vĩ mô ổn định hơn, lạm phát được kiềm chế, tốc độ tăng trưởng được duy trì, thu nhập bình quân đầu người tăng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng. Đến năm 2013, tỷ trọng của nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm so với giai đoạn trước, từ 20,08% xuống còn 18,38%, tỷ trọng của công nghiệp và dịch vụ tăng từ 79,92% lên 81,62% GDP. Thành tựu giảm nghèo được cộng đồng quốc tế đánh giá cao… 

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh còn cho biết thêm những tin vui, chỉ số lạm phát của năm 2014 có khả năng chỉ khoảng 4%, trong khi tốc độ tăng trưởng có thể đạt 5,8%.

Đó là những minh chứng thuyết phục cho tính hiệu quả của quá trình tái cơ cấu. Đại biểu Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) đánh giá việc chọn 3 “đột phá khẩu” bao gồm đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và ngân hàng để tái cơ cấu là sự lựa chọn sáng suốt của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ. Điều đó đã giúp cho quá trình tái cơ cấu trở nên đúng hướng.

Cụ thể, đối với đầu tư công, chất lượng, hiệu quả đầu tư phát triển có xu hướng cải thiện. Một số lĩnh vực đã huy động vốn từ khu vực ngoài nhà nước đầu tư vào các dự án đầu tư công, nhất là các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông đã huy động gần 117.000 tỷ đồng, trong đó có 15 dự án BOT, BT trên Quốc lộ 1 và 3 dự án BOT, BT trên Quốc lộ 14; có 16 dự án theo hình thức BOT và BT trong các lĩnh vực nhiệt điện, nước, hạ tầng đô thị. 

Về tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN), trong 3 năm 2011-2013, cả nước đã sắp xếp được 180 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 99 doanh nghiệp với số cổ phần chào bán trị giá gần 19.000 tỷ đồng và sắp xếp theo các hình thức khác 81 doanh nghiệp. Trong 9 tháng năm 2014 đã sắp xếp 92 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 71 doanh nghiệp. Theo kế hoạch đến cuối năm 2014, sẽ có 200 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa và cuối quý III-2015 toàn bộ các doanh nghiệp được phê duyệt phương án cổ phần hóa để tiến hành bán cổ phần lần đầu. Đến nay, các DNNN đã thực hiện thoái vốn được 3.940 tỷ đồng, riêng 7 tháng năm 2014 đã thoái vốn được 2.975 tỷ đồng. Nhiều doanh nghiệp bảo đảm về năng lực tài chính, khả năng thanh toán nợ, hoạt động kinh doanh ổn định, hiệu quả, bảo đảm chỉ tiêu nộp ngân sách nhà nước. Tỷ trọng đóng góp vào GDP của DNNN năm 2009 là 34,72% và duy trì 32,4% năm 2013, doanh thu năm 2013 đạt 1.471.018 tỷ đồng, nộp NSNN năm 2013 đạt 218.915 tỷ đồng và tạo việc làm cho hơn 1,2 triệu lao động. 

Về tái cơ cấu ngân hàng, đã phê duyệt 8/9 phương án tái cơ cấu của các ngân hàng thương mại (NHTM) cổ phần yếu kém. An toàn hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) được bảo đảm và khả năng chi trả của các TCTD được cải thiện. Các NHTM nhà nước tiếp tục đóng vai trò dẫn dắt và chi phối thị trường theo định hướng nêu trong Đề án tái cơ cấu. Cơ quan nhà nước đang tiến hành rà soát, đánh giá xác định và xem xét cho giải thể, phá sản một số TCTD phi ngân hàng. Từ năm 2012 đến tháng 8-2014, toàn hệ thống đã xử lý được 214.000 tỷ đồng nợ xấu. Tỷ lệ nợ xấu của hệ thống NHTM có xu hướng giảm, năm 2012 là 4,08% tổng dư nợ, năm 2013 là 3,61%, đến tháng 8-2014 là 3,9%. ủy ban Thường vụ Quốc hội đặt mục tiêu sớm đưa nợ xấu xuống dưới 3%. Ngoài ra, còn có 316.200 tỷ đồng giữ nguyên nhóm nợ theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Tính đến cuối tháng 9-2014, VAMC đã mua nợ xấu với tổng nợ gốc là 82.800 tỷ đồng từ các TCTD, bán được 1.400 tỷ đồng nợ xấu.

Công tác cán bộ có vai trò quan trọng trong quá trình tái cơ cấu

Tuy nhiên, báo cáo của ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như ý kiến của các đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra những tồn tại. Đó là, tốc độ tăng trưởng GDP ước thực hiện bình quân 5 năm 2011-2015 là 5,78%, không đạt mục tiêu đề ra theo Nghị quyết của Quốc hội (6,5-7%). Khả năng cạnh tranh của nền kinh tế có xu hướng giảm, theo chỉ số cạnh tranh toàn cầu của Diễn đàn kinh tế thế giới, Việt Nam giảm từ hạng 59/144 (năm 2010-2011) xuống hạng 75/144 (năm 2012-2013). Điều này cho thấy những tồn tại, yếu kém của nền kinh tế chưa được giải quyết triệt để, mô hình tăng trưởng mới chưa định hình rõ nét. Tình trạng hoạt động thiếu hiệu quả, gây lãng phí vẫn còn tồn tại trong nền kinh tế. Nhiều đại biểu cho rằng, đề án tái cơ cấu đã được phê duyệt chậm, các giải pháp còn chung chung, khiến khó thực hiện. Vẫn còn thiếu khung pháp lý cho một số hoạt động kinh tế dẫn đến giảm hiệu quả của quá trình tái cơ cấu.

Đại biểu Nguyễn Văn Hiến (đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) cho rằng, phải chống được tham nhũng, lãng phí trong đầu tư công thì mới giải quyết được vấn đề. Theo đại biểu, cần phải kiểm tra, rà soát tính cấp bách của các công trình. “Xây cầu là cần thiết nhưng có nhất thiết phải xây cầu dây văng rất tốn kém hay không? Tại sao lại phải xây bảo tàng rồi lại cho thuê đám cưới? Tại sao phải xây làng văn hóa hết hàng nghìn tỷ đồng rồi để làm phim trường?”- Đại biểu đặt các câu hỏi và cho rằng người dân sẽ xem xét động cơ trong việc xây dựng các công trình, bởi đang rất nhiều công trình cấp bách chưa được xây.

Cũng đồng tình với ý kiến này, đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) nhận thấy, vẫn còn những dự án bố trí vốn không hợp lý, công trình được nghiệm thu nhưng chất lượng, kết quả không được như mong đợi.

Cho rằng muốn nâng cao được hiệu quả của nền kinh tế thì phải “tái cơ cấu” trách nhiệm hệ thống quản lý, của cán bộ nhà nước, đại biểu Nguyễn Văn Hiến đưa ra dẫn chứng: Mỗi doanh nghiệp phải cần tới trung bình 872 giờ/năm để đóng thuế thì quả là “sự hành hạ”. Có đại biểu khẳng định, cần có những cán bộ tốt thì mới thực hiện được thành công quá trình tái cơ cấu. Phát biểu tại nghị trường, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cũng đồng tình với ý này. Bộ trưởng cho rằng, muốn đổi mới DNNN thì phải đổi mới cán bộ của doanh nghiệp đó, muốn tái cơ cấu nền kinh tế thì công tác cán bộ cũng phải tái cơ cấu. “Tự đổi mới mình là rất khó”, Bộ trưởng chia sẻ.

Quá trình tái cơ cấu ngân hàng tuy đã đạt nhiều thành công nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Đại biểu Cao Sĩ Kiêm (Thái Bình) nhận định, nợ xấu sẽ vẫn "đeo đẳng" khi hệ thống pháp lý chậm cải thiện, thiếu vốn, thiếu sự phối hợp của các lĩnh vực khác trong xử lý nợ xấu. Theo đại biểu, hệ thống vẫn thiếu minh bạch, đầu tư chéo còn nhiều khiến vốn điều lệ ở một số ngân hàng cổ phần không phản ánh đúng thực chất, dẫn đến nguy cơ chi phối, thao túng hoạt động ngân hàng.

Đại biểu Trần Du Lịch tỏ ý lo ngại về những bất cập về cơ chế sẽ ảnh hưởng bất lợi đến quá trình xử lý nợ xấu. Với những quy định như hiện nay, nếu người vay mà không hợp tác thì ngân hàng cũng khó phát mãi được tài sản của họ. Chính vì vậy, nhiều đại biểu đề nghị phải đẩy nhanh quá trình xây dựng luật pháp cho một số hoạt động kinh tế, để hỗ trợ đắc lực cho tiến độ tái cơ cấu.

HỒ THỦY TIÊN