Tuy nhiên, cần có chiến lược các giải pháp đồng bộ, hiệu quả mới bảo đảm phát triển chuỗi cung ứng lao động ổn định.

Thị trường lao động đang phục hồi nhưng còn bất cập

Trước tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, hiện nay, thị trường lao động trong nước dần có sự phục hồi trở lại do nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động và người dân đã được triển khai khẩn trương. Các chính sách tài khóa như: Miễn, giảm thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất... hay chính sách hỗ trợ tín dụng về hỗ trợ giải ngân, giãn nợ, hỗ trợ lãi suất đã góp phần giúp các doanh nghiệp duy trì ổn định sản xuất, bảo đảm việc làm cho người lao động.

Theo đồng chí Lê Văn Thanh, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, xu hướng chuyển dịch cơ cấu lao động quay trở lại chiều hướng tích cực, trong đó giảm lao động trong khu vực nông nghiệp và tăng lao động trong khu vực công nghiệp, dịch vụ so với quý IV-2021. Trong quý I-2022, lực lượng lao động là 51,2 triệu người, tăng hơn 160.000 người so với cùng kỳ năm 2021. Ngoài ra, nhu cầu lao động hiện đã tăng trở lại, trong đó, nhu cầu tuyển dụng năm 2022 của doanh nghiệp tăng 18% so với năm 2021.

Bên cạnh những tín hiệu khởi sắc, sau hai năm đại dịch kéo dài, nguồn cung lao động trong nước vẫn đang đặt ra nhiều bất cập như: Lao động chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng của các doanh nghiệp trong giai đoạn đẩy mạnh phục hồi kinh tế, nhất là lao động có trình độ chuyên môn cao, một số địa phương, khu vực, ngành nghề còn xảy ra tình trạng mất cân đối cung cầu, thiếu hụt nguồn cung cục bộ... Riêng trong quý I-2022, xảy ra sự thiếu hụt lao động cục bộ khoảng gần 10% so với nhu cầu tuyển dụng. Những ngành nghề thiếu hụt lao động như: Dệt may, lắp ráp linh kiện điện tử, chế biến gỗ, du lịch...

Người lao động làm việc tại Tổng công ty 28, Tổng cục Hậu cần. Ảnh: HỒNG GIANG 

Bên cạnh đó, theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, cơ cấu lao động giữa khu vực chính thức và phi chính thức chưa trở lại trạng thái trước khi có dịch bệnh. Lực lượng lao động tăng nhanh nhưng tập trung nhiều ở khu vực lao động phi chính thức, người lao động có năng lực, trình độ cao không được sử dụng hết tiềm năng... Ngoài ra, vấn đề an toàn tài chính, an sinh xã hội cho người lao động cũng đang cấp thiết, nhất là trong bối cảnh đời sống có rất nhiều biến động, rủi ro về việc làm, thu nhập, sức khỏe.

Tiến sĩ Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thông tin, dù các ngành chức năng đã có nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ người lao động nhưng vẫn nhiều vấn đề cấp bách của người lao động chưa được giải quyết thỏa đáng như: Tiền lương thấp, nhà ở khó khăn... Tỷ lệ doanh nghiệp tham gia bảo hiểm xã hội đang chiếm tỷ trọng cao nhưng có một thực tế đáng lo ngại là đối tượng cần bảo đảm an sinh xã hội nhất, cần tham gia bảo hiểm xã hội nhất (người thu nhập thấp, người nghèo) thì lại không tham gia.

PGS, TS Giang Thanh Long, Viện trưởng Viện Chính sách công và Quản lý, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cũng cho rằng, việc làm ổn định vẫn là trọng tâm nhất cho người lao động. Trong đó, rất nhiều người mất việc làm và sau khi dịch bệnh kết thúc vẫn chưa tìm được việc làm phù hợp, gây khó khăn về kinh tế. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần với độ tuổi trung bình ngày càng trẻ hóa và hầu hết ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước. 

Đồng bộ, linh hoạt các giải pháp

Việc phát triển chuỗi cung ứng lao động ổn định sau đại dịch, theo các chuyên gia, đây là vấn đề chiến lược lâu dài, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp, bảo đảm linh hoạt gắn với sự thay đổi của đòi hỏi thực tiễn. Trong đó, cần có sự phân tích, nghiên cứu toàn diện đời sống người lao động nhiều tầng lớp ở các địa phương, ngành nghề cả chính thức và phi chính thức để sớm hoàn thiện chính sách về tiền lương, tập trung bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động, cải thiện chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường kết nối cung cầu lao động để sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực...

Đồng chí Ngọ Duy Hiểu, Phó chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho rằng, để phát triển chuỗi cung ứng lao động ổn định sau đại dịch, cần tập trung phát triển thị trường lao động đồng bộ, hiện đại, linh hoạt, thống nhất. Trong đó, cần tạo môi trường phục hồi và phát triển thị trường lao động, đáp ứng cao nhất nhu cầu phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng lao động, tiếp tục sửa đổi, hoàn thiện các chính sách về quan hệ cung cầu lao động... Đặc biệt, hoàn thiện nâng cao chất lượng của hệ thống thông tin thị trường lao động, hệ thống trung tâm việc làm.

Bà Ingrid Christensen, Giám đốc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam đánh giá rằng, Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong nỗ lực hiện đại hóa luật pháp về lao động và việc làm, mở rộng phạm vi an sinh xã hội, nâng cấp thu thập dữ liệu thị trường lao động quốc gia, cải thiện cách tiếp cận chiến lược để phát triển kỹ năng phù hợp với nhu cầu thị trường lao động. Sau dịch bệnh, điều đáng mừng là Việt Nam đang đi đúng hướng, thực hiện tốt các trụ cột để phục hồi kinh tế-xã hội, trong đó, bảo vệ tốt người lao động, bảo đảm tốt an sinh xã hội.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Công ty Cổ phần quốc tế Dony (TP Hồ Chí Minh) chia sẻ, việc quan tâm, chăm lo vật chất, đời sống tinh thần cho người lao động trong đại dịch vừa qua đã giúp người lao động gắn bó lâu dài với doanh nghiệp. Trong giai đoạn hiện nay, nỗi lo chính của người lao động không chỉ là tiền lương mà còn là công việc không ổn định sau giai đoạn đại dịch tác động mạnh. Do vậy, muốn giữ được người lao động, phải đặt người lao động trong mắt xích quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia kinh tế, trước xu thế hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, để chuỗi cung ứng lao động được ổn định thì tư duy quản trị lao động phải toàn diện gồm cả lao động chính thức và phi chính thức, bảo đảm thống nhất hệ thống pháp luật có liên quan trong quản lý lao động. Về dài hạn, cần xây dựng tổng hòa bộ giải pháp để theo dõi, quản lý, dự báo thông tin về thị trường lao động, kết nối cung cầu nội vùng, liên vùng với hệ thống dữ liệu quốc gia về lao động gắn với cơ sở dữ liệu dân cư. Đối với nguồn nhân lực, cần tập trung đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho người lao động để đáp ứng chuyển đổi số, góp phần tăng năng suất lao động. 

Bài và ảnh: HỒNG GIANG