Nghệ nhân Lê Ngọc Hùng hoàn thiện trống.
Bên ấm trà xanh, nghệ nhân Lê Ngọc Hùng, chủ cơ sở sản xuất trống Thanh Hùng, người có hơn 30 năm gắn bó với nghề làm trống, say sưa kể cho chúng tôi về nghề truyền thống nơi quê hương núi Đọi, sông Châu. Ông Hùng chia sẻ: “Để hoàn thành một chiếc trống phải trải qua 3 bước: Làm da, làm tang và bưng trống. Công đoạn nào cũng quan trọng, đòi hỏi con mắt tinh tường, bàn tay khéo léo và tấm lòng của người thợ”.
Nói về bí quyết thành công của nghề trống Đọi Tam, ông Hùng cho hay, vẫn hai nguyên liệu chính là gỗ mít và da trâu, nhưng tiếng trống Đọi Tam có âm vực riêng, nhất là tiếng trống cái, trống hội bao giờ cũng trầm hùng, vang dội hơn các nơi khác sản xuất. Để có được chiếc trống đạt chất lượng, người thợ Đọi Tam cẩn thận, tỉ mỉ trong khâu chọn nguyên liệu. Gỗ phải là loại gỗ mít già, có độ cong theo đúng yêu cầu từng loại trống. Da trâu phải già, được nạo sạch mặt, sau đó căng, phơi rồi sấy và cắt thành mặt trống để dai, không mục, mủn. Nhưng để có được tiếng trống như ý thì phụ thuộc rất nhiều vào tay nghề của người thợ, vì mỗi loại có yêu cầu về âm thanh khác nhau, như trống cái phải vang, rền còn trống chèo đòi hỏi âm thanh trầm lắng hơn… Mỗi loại âm thanh của trống được tạo ra từ thao tác chính xác đến tuyệt đối của người thợ trong việc xử lý nguyên liệu, từ khâu chế tác, xếp tang, đến chọn và xử lý da trâu, căng da, đóng đinh. Thậm chí, việc đánh bóng và vẽ hoa văn trên mặt trống, tang trống của làng Đọi Tam cũng có bí quyết riêng. Đấy chính là công thức, bí quyết được tích lũy hàng trăm năm và chỉ truyền lại những người trong làng, trong họ.
Chiếc trống Sấm có đường kính 2,35m, cao 3m, được dùng trong lễ hội mừng Đại lễ 1.000 năm Thăng Long-Hà Nội, âm thanh phát ra vang rền như tiếng sấm. Chiếc trống này do gia đình ông Phạm Chí Khang cùng hơn 10 nghệ nhân xuất sắc ở làng Đọi Tam phối hợp thực hiện. Trong đó có sự đóng góp rất lớn của nghệ nhân Lê Ngọc Hùng. Hiện nay, chiếc trống đang được đặt tại Khu di sản trung tâm Hoàng thành Thăng Long (Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long-Hà Nội).
Cơ sở sản xuất của nghệ nhân Lê Ngọc Hùng thu hút rất nhiều thợ giỏi nghề cũng như nhiều người học nghề. Với niềm đam mê nghề làm trống, ông Hùng đã tìm tòi, sáng tạo và vận dụng máy móc vào trong sản xuất. Ngoài làm trống, cơ sở sản xuất của ông còn làm nhiều mặt hàng như bình rượu, bồn tắm bằng gỗ, nhạc cụ dân tộc được nhiều khách hàng ưa chuộng. Năm 2015, cơ sở sản xuất của ông Hùng đạt doanh thu hơn 500 triệu đồng/năm; đồng thời tạo việc làm cho gần chục lao động trong làng. Để nâng cao kiến thức phục vụ cho việc làm trống, ông Hùng còn thường xuyên tổ chức các buổi giao lưu, học hỏi kinh nghiệm giữa các cơ sở làm trống trong làng. Chính vì vậy, ông Lê Ngọc Hùng đã nhiều lần được UBND tỉnh Hà Nam trao tặng danh hiệu Nghệ nhân giỏi của tỉnh Hà Nam.
Bài và ảnh: LA DUY