QĐND Online – “Khác ý kiến của một số đại biểu và các chuyên gia kinh tế, tôi không tin năm 2015-2016 kinh tế Việt Nam sẽ có chuyển biến mạnh mẽ vì ta chưa thoát được mô hình và công thức tăng trưởng cũ. Phải nỗ lực trong 5 đến 10 năm mới thấy được thay đổi, chứ không thể có được ngay trong 2 năm. Ta vẫn đang chạy trên đường ray cũ về hướng cũ thì làm sao nhìn thấy chân trời mới” – Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP Hồ Chí Minh) đã phát biểu như vậy sáng 31-10 tại hội trường về tình hình kinh tế-xã hội năm 2014 và nhiệm vụ năm 2015.

Theo đại biểu, thành tựu nói chung và thành tựu kinh tế-xã hội 2014 của Việt Nam nói riêng là rất lớn. Chúng ta vẫn tăng trưởng dương trên 50%, tài chính, ngân hàng được giữ vững, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo và cơ bản ổn định. Nhiều đại biểu quốc hội cũng nhất trí là chúng ta đang tăng trưởng và phát triển dưới tiềm năng. Vì sao như vậy? Đại biểu Nghĩa cho rằng, bàn về tình hình kinh tế-xã hội 2014-2015 thì cần phải nêu ra được thực trạng và nguyên nhân ít nhất của 10 năm qua, hướng đi, bước đi trong 10 năm tới.

Vị đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh lấy ý kiến của chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành có nhận xét rằng, nền kinh tế Việt Nam không thể bay cao vì đôi cánh của nó đã mang quá nhiều gánh nặng, nhiều năm qua không cởi bỏ được, chẳng những không làm chúng ta bay được cao, nhanh mà còn làm chúng ta trật hướng. Ví dụ, xuất khẩu của Việt Nam đứng ở top 10, top 5 hoặc nhất nhì thế giới nhưng suốt 2 thập kỷ qua vẫn chỉ là gia công, lao động giá rẻ, xuất khẩu tài nguyên, hàng giá trị gia tăng thấp, nhập khẩu đến 70-80% linh kiện, nguyên liệu phụ liệu, nhập khẩu hàng tiêu dùng giá rẻ, thậm chí nông sản, lương thực cũng nhập, rồi năng suất lao động thấp.

Ảnh minh họa/tbck.vn.

Đại biểu chỉ ra một số thực trạng và tồn tại là hai thập kỷ qua, cách phát triển kinh tế của Việt Nam có 3 cái hao mà không khắc phục được: Đó là rất hao vốn, ngoại tệ, tài nguyên môi trường. Ngoài ra, tình trạng tham nhũng tràn lan ở các cấp độ, nợ công nợ xấu chồng chất cao, đầu tư công dàn trải lãng phí và thất thoát, kinh tế Nhà nước chiếm giữ nhiều tài sản lớn, được ưu tiên, phân bổ nguồn lực không hiệu quả, tệ nạn xã hội, tai nạn giao thông là những nhân tai dai dẳng làm thiệt hại sức người, sức của rất lớn.

Đại biểu Nghĩa cho rằng, một trong những nguy cơ mới từ 10 năm qua là chúng ta lệ thuộc vào kinh tế nước ngoài (đại biểu giải thích lệ thuộc ở đây theo nghĩa là muốn dứt ra nhưng không dứt được, biết không tốt, không hay nhưng vẫn phải tiếp tục). Nguy cơ lệ thuộc này diễn ra trong nhiều lĩnh vực: Về xuất nhập khẩu, về nguyên phụ liệu, đấu thầu thi công, xuất nhập khẩu năng lượng, khai thác khoáng sản, viễn thông, trang thiết bị, công nghệ, hàng tiêu dùng, nhân công…

Lấy ví dụ về quan hệ hợp tác kinh tế với Trung Quốc, một nền kinh tế lớn mạnh ngay cạnh nước ta, đại biểu cho rằng đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội. Ví như chỉ riêng tiết kiệm chi phí vận chuyển đã đem lại lợi thế cạnh tranh không nhỏ cho các doanh nghiệp của Việt Nam so với các nước khác. Trong quan hệ với Trung Quốc, Việt Nam không chỉ có yếu kém mà còn có thế mạnh, vậy vì sao chúng ta chưa tận dụng được cơ hội ấy ?

Đại biểu đặt ra một loạt câu hỏi, tại sao một nước có tiềm năng nông nghiệp lớn như Việt Nam lại phải nhập khẩu nông sản, nguyên liệu, thực phẩm, kể cả rau củ, quả trứng. Chúng ta có toàn quyền tổ chức đấu thầu, chấm thầu nhưng tại sao lại để lọt những nhà thầu nước ngoài kém năng lực trúng thầu? Tại sao tình trạng buôn lậu hàng chất lượng kém, thực phẩm ô nhiễm vẫn ồ ạt qua đường tiểu ngạch ở biên giới? …

Nhìn nhận vấn đề này, đại biểu cho rằng, không nên đổ thừa cho âm mưu hay thủ đoạn gì ở đây, phải nhìn nhận trước hết đây là do yếu kém của chúng ta. Nếu chúng ta giao quyền, giao tài sản cho người kém cỏi về năng lực, đạo đức, lại tham lam, thì người ta chưa mua đã chủ động chào bán, thậm chí chủ động buộc người ta hối lộ như một điều kiện để được làm ăn với mình, như thế làm sao tránh khỏi hệ lụy.

Ông Nghĩa nhận định, trong khi chờ những chuyển biến thực sự có ý nghĩa từ tái cơ cấu thì Việt Nam vẫn có thể tạo ra dư địa về tăng trưởng và phát triển hơn nếu thực hiện được một số biện pháp: Cùng với việc ban hành luật mới, tập trung vào Bộ luật Dân sự và Tố tụng Dân sự, Luật Hình sự và Tố tụng Hình sự, Luật Doanh nghiệp; Quốc hội và Chính phủ cần có ngay những chính sách có đặc trưng chung là dựa vào dân, khuyến khích sức dân, khoan sức dân bằng cách ưu đãi cho doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, ưu đãi cho công nghiệp hỗ trợ, nông nghiệp, có đối sách khôn khéo và kiên quyết, lành mạnh hóa hài hòa trong quan hệ kinh tế với các nước, đa dạng hóa, đa phương hóa kinh tế dựa vào các định chế như WTO, TPP, ASEAN, EU và các cường quốc như Hoa Kỳ, Tây Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản, Nga, Ấn Độ…

Đặc biệt, đại biểu cho rằng, con người là yếu tố quyết định của mọi giải pháp và tại Đại hội Đảng lần thứ XII tới đây, phải làm cuộc cách mạng về nhân sự, chú trọng những cán bộ lãnh đạo có tài, có đức, yêu nước, có tư duy và khả năng đổi mới, dân chủ, hội nhập; những người năng lực kém, đầu óc cũ, không chịu đổi mới thì không nên giao chức vụ cao.

Ngoài ra, phải có ngay các biện pháp trợ cấp, tăng lương cho công nhân, nông dân và đồng bào các diện chính sách còn nghèo và khó khăn, cần tăng cường hiệu lực pháp luật và nhà nước pháp quyền, dân chủ hóa xã hội, phát huy những lợi thế của xã hội dân sự…

PHÚC THẮNG