QĐND Online - Sáng 4-11, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), Tổng cục Thống kê (GSO) và Trường Đại học Copenhagen (UoC) phối hợp tổ chức Hội thảo công bố Báo cáo "Đặc điểm môi trường kinh doanh ở Việt Nam: Kết quả điều tra doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) năm 2013".

Báo cáo giới thiệu thông tin thu thập được từ cuộc Điều tra Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) lần thứ năm. Kết quả thu được từ các vòng điều tra trước, đặc biệt là vòng điều tra các năm 2005, 2007, 2009 và 2011 đã khuyến khích Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI), Viện Khoa học lao động và các vấn đề xã hội (ILSSA) thuộc Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (MOLISA), Khoa Kinh tế (DoE) thuộc Trường Đại học tổng hợp Copenhagen với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam lên kế hoạch và thực hiện một cuộc điều tra tiếp theo vào năm 2013. Cuộc điều tra này được thiết kế dựa trên bốn vòng điều tra trước đó. Cuộc điều tra được tiến hành bao gồm các cuộc phỏng vấn trực tiếp trong tháng 6, tháng 7 và tháng 8 năm 2013 đối với gần 2.500 doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh hoạt động trong khu vực chế biến. Điều tra được thực hiện tại Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh (HCMC), Phú Thọ, Nghệ An, Quảng Nam, Khánh Hòa, Lâm Đồng và Long An.

Quang cảnh hội thảo.

Báo cáo cũng được xây dựng dựa trên những doanh nghiệp đã được phỏng vấn vào các năm 2005, 2007, 2009 và 2011. Các nghiên cứu tiếp theo sẽ sử dụng mẫu của cuộc điều tra gồm gần 2.500 doanh nghiệp nhỏ và vừa trong đó có các doanh nghiệp được điều tra lặp lại từ năm 2005. Kết quả điều tra và nghiên cứu cho thấy, khoảng 70% các doanh nghiệp được khảo sát nói rằng, cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu vẫn có ảnh hường tiêu cực đến điều kiện kinh doanh năm 2013 và chỉ có 15% doanh nghiệp không cảm thấy những tác động tiêu cực của khủng hoảng năm 2007/2008 (được báo cáo trong năm 2011 hoặc 2013). Tương tự như trong năm 2011, các doanh nghiệp siêu nhỏ ít bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng hơn so với các doanh nghiệp lớn, so sánh năm 2011 và 2013, tổng lao động giảm 7,4%.

TS John Rand (Trường Đại học Copenhagen) nhấn mạnh: Môi trường kinh doanh về tổng thể dường như không được cải thiện so với giai đoạn khảo sát trước. Trong giai đoạn 2009-2011, tỷ lệ doanh nghiệp không phải đối mặt với những trở ngại trong kinh doanh rất thấp. Chi phí phi chính thức và tiếp cận tài chính vẫn là một trong những vấn đề nghiêm trọng, tương tự như tình hình của giai đoạn 2009-2011

Tỷ lệ doanh nghiệp có chi phí phi chính thức năm 2013 cao hơn năm 2011 và tương tự như năm 2009, kết qủa điều tra cho thấy chính thức hóa và tăng xác suất có chi phí phi chính thức có quan hệ thuận chiều. Các phân tích về mục đích của các khoản chi phí phi chính thức cho thấy doanh nghiệp có các khoản chi này để nhằm đối phó với cơ quan/người thu thuế cũng như kết nối với dịch vụ công. Tuy nhiên, một phần lớn doanh nghiệp không tiết lộ lý do. Cuối cùng, dữ liệu điều tra cho thấy doanh nghiệp hối lộ có xác suất thoát khỏi thị trường lớn hơn. Do vậy, chiến dịch thông tin về các tác động tiêu cực của tham nhũng có thể cần thiết để giảm áp lực chi phí phi chính thức đối với cả phía cung và phía cầu.

Đại sứ John Neilsen, Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam và Lào khẳng đinh, thời gian vừa qua Việt Nam đã có nhiều nỗ lực lớn để tạo môi trường kinh doanh. Những nỗ lực này đã được ghi nhận. Tuy nhiên, Việt Nam không thể mải mê với những thành tựu đạt được. Việt Nam vẫn đang đối mặt với những khó khăn như thiếu nguồn nhân lực có trình độ, hay tham ô, tham nhũng, khủng hoảng toàn cầu cũng có những tác động. Đại sứ John Neilsen cho rằng, Việt Nam cần có những chính sách để giải quyết tình trạng tiêu cực, quan liêu và hối lộ.

Ảnh minh họa. Nguồn: http://www.saigondautu.com.vn

Báo cáo cũng cho thấy, tỷ lệ đổi mới giảm mạnh so với năm 2011, kể cả về giới thiệu sản phẩm mới và cải tiến sản phẩm hiện có. Đặc biệt, các doanh nghiệp siêu nhỏ nông thôn là động lực chính của sự suy giảm này. Kết quả điều tra cho thấy, sự suy giảm này có thể là một vấn đề đối với tính năng động trong tương lai, do đổi mới thông qua việc cải tiến sản phẩm hiện có quan hệ thuận chiều đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Vì vậy, các chính sách cần hướng trọng tâm đến nâng cao năng lực sáng tạo của các DNNVV. Bình luận về thông tin này, TS Lê Đăng Doanh chỉ ra, hiện nay điện thoại smartphone đã ra đời theo tháng, mỗi tháng lại có những sản phẩm mới để cạnh tranh, trong khi đó những con số cho thấy hiện tại các DNNVV lại không có sự đổi mới, đây là vấn đề cần được nghiên cứu kỹ, xem xét thấu đáo để có những giải pháp hiệu quả.

Báo cáo cũng cho thấy, năng suất lao động năm 2013 giảm so với năm 2011, đặc biệt là sự suy giảm này chủ yếu do doanh nghiệp siêu nhỏ nông. Tỷ lệ doanh nghiệp thực hiện đầu tư giảm so với năm 2011. Đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ ở thành thị miền Nam đóng góp chính vào sự sụt giảm này. Số tiền trung bình của các khoản đầu tư từ lợi nhuận gịữ lại giảm so vói năm 2011, tỷ trọng các khoản đầu tư từ các nguồn phi chính thức tăng lên. Trước tình trạng này, các chuyên gia dưa ra kiến nghị: Trong bối cảnh đầu tư giảm, các chính sách kinh tế cần xác định xu hướng giảm này cùng với sự chuyển dịch sang sử dụng tín dụng phi chính thức của các DNNVV.

TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM khẳng định: Kết quả của báo cáo cho thấy một bức tranh xám màu hơn so với hai năm trước do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính vẫn còn tiếp diễn. Báo cáo tổng quan về môi trường kinh doanh tại Việt Nam này phản ánh những thách thức cấu trúc cơ bản cần phải được giải quyết thông qua một loạt các chính sách mới và một chiến lược phát triển mới. TS Nguyễn Đình Cung bày tỏ mong muốn báo cáo sẽ góp phần để cả xã hội và đặc biệt là các nhà hoạch định chính sách có cái nhìn thấu đáo hơn về môi trường kinh doanh Việt Nam để xây dựng được những chính sách tốt, phù hợp, tạo cho Việt Nam một nền tảng kinh doanh tốt hơn.

Tin, ảnh: XUÂN DŨNG