Là khu vực canh tác cà phê tập trung lớn nhất cả nước, Tây Nguyên mỗi năm có đến hàng trăm nghìn héc-ta vào mùa khai thác. Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kon Tum, đến nay, địa bàn có hơn 22.654ha cà phê. Tỉnh Gia Lai cũng có hơn 87.700ha cà phê đang kinh doanh, khai thác với sản lượng quả tươi trung bình đạt 15-20 tấn/ha. Do diện tích cà phê lớn, thời gian thu hoạch ngắn nên cần lượng lớn nhân công để thu hái đúng vụ, tạo đà cho cây phát triển vào vụ mùa sau. Nhưng thực tế hiện nay, số người thu hoạch cà phê quá ít, không đáp ứng được yêu cầu thu hoạch nhanh, gọn, bảo đảm chất lượng sản phẩm.

Để giải bài toán khan hiếm nhân công thu hoạch cà phê, chính quyền các địa phương đang nỗ lực huy động lực lượng lao động nhàn rỗi để tăng cường thu hoạch đúng thời gian. Đồng chí Lê Ngọc Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum cho biết: “Do ảnh hưởng bởi dịch bệnh, thu hái cà phê năm nay ngoài bà con của địa phương còn có nhân công các nơi khác đến, nhưng số lượng ít hơn các năm trước. Để giúp người dân, doanh nghiệp trồng cà phê trên địa bàn thu hoạch bảo đảm thời vụ, UBND tỉnh đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn phối hợp với cấp ủy, chính quyền thành phố, các huyện, thị trấn khẩn trương rà soát số liệu, số người đi lao động từ các tỉnh phía Nam trở về trong thời gian qua để giới thiệu và giải quyết việc làm trước mắt cho họ, giúp bà con có thêm thu nhập, giảm khó khăn, ổn định cuộc sống. Bên cạnh đó, UBND tỉnh cũng tạo điều kiện cho người từ địa phương khác đến để hái cà phê nhưng phải gắn với công tác phòng, chống dịch Covid-19 theo đúng quy định”.

Người dân xã Ia Sao (Ia Grai, Gia Lai) thu hoạch cà phê. 

Thời gian này, trên địa bàn Tây Nguyên, người dân nói nhiều về chuyện khan hiếm nhân công, lo mưa xuống sớm, ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng sản phẩm cà phê. Chị Hà Thị Thủy, ở làng Krel, xã Ia Krel (Đức Cơ, Gia Lai), chia sẻ: “Vụ cà phê năm nay “được mùa, được giá”, nhưng niềm vui không trọn vì cà phê đang rộ chín mà không có người thu hái do ảnh hưởng của dịch Covid-19”.

Từ Đức Cơ, chúng tôi hành quân sang huyện Ia Grai (Gia Lai), hai bên đường, những vườn cà phê đang mùa thu hoạch, có cành dài cả 2m, trái chín đỏ. Mặc dù cà phê trong vườn chín rộ như vậy nhưng có rất ít người hái. Tìm hiểu, chúng tôi được biết, ở đây vừa phát hiện một số ca F0 nên bà con địa phương hạn chế đi lại, kể cả ra vườn hái cà phê. Tâm sự với chúng tôi, anh Ksor Thuân (dân tộc Giơ Rai) ở làng Dút 1, xã Ia Sao, buồn rầu: “Gia đình tôi có 2,5ha cà phê, 5 sào lúa bắt đầu vào vụ thu hoạch nhưng vẫn chưa tìm được người hái. 5 ngày qua, vợ chồng tôi cố gắng lắm cũng mới gặt xong ruộng lúa của gia đình, còn vườn cà phê đang chờ thuê người hái. Năm trước, giá thuê người hái dao động 60-70.000 đồng/tạ, năm nay giá cao hơn nhưng vẫn không tìm được người thu hoạch".

Cùng cảnh như những vùng chuyên canh cây cà phê trên địa bàn các tỉnh: Đắc Lắc, Gia Lai, tại Đắc Hà, thủ phủ cà phê rộng lớn nhất của tỉnh Kon Tum cũng đang "nóng” về chuyện người thu hoạch cà phê. Theo báo cáo của địa phương, hiện hơn 9.300ha cà phê ở đây đang trong tâm điểm của mùa thu hoạch. Tuy người dân chủ động tranh thủ mọi thời gian nhưng cũng chỉ mới thu hoạch được hơn nửa diện tích. Rất nhiều chủ hộ sản xuất, chủ vườn cà phê ngày đêm tìm kiếm nhưng lượng người đến hái cà phê vẫn thiếu hụt nghiêm trọng. Nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên, nhưng nguyên nhân chính vẫn là ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Theo anh Trần Đức Trung, ở tổ dân phố 3, thị trấn Ðăk Hà (Đăk Hà, Kon Tum), một nghịch lý đang diễn ra trên địa bàn là lượng người hái cà phê ít hơn người đi thuê. Tình trạng khan hiếm nhân công kéo dài, không thu hoạch kịp, cà phê sẽ bị rụng, dẫn đến mất năng suất, chất lượng. Chính quyền địa phương đã tạo điều kiện cho người dân từ các địa bàn khác đến thu hoạch, nhưng xem ra rất khó vào lúc này.

Bài và ảnh: LÊ QUANG HỒI