Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế).

QĐND - Tại Hội nghị Bộ trưởng Y tế các nước ASEAN lần thứ 12, vấn đề “Tài chính bền vững cho phòng, chống HIV/AIDS tại các nước ASEAN” đã được bàn thảo. Đây cũng là vấn đề được Việt Nam quan tâm vì hiện nay ngân sách cho phòng, chống HIV/AIDS của nước ta đang phụ thuộc vào nguồn tài trợ quốc tế. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc đối thoại với Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) về vấn đề này.

Phóng viên (PV): Thưa ông, trong Hội nghị Bộ trưởng Y tế các nước ASEAN lần thứ 12 có một phiên họp bàn về huy động nguồn tài chính bền vững cho phòng, chống HIV/AIDS tại các nước ASEAN. Ông có thể nói rõ hơn về mục đích và một số thông tin chính của phiên họp này?

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long: Các nước trong khối ASEAN là những nước chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch HIV/AIDS. Do vậy, đối phó với dịch HIV/AIDS là mối quan tâm chung và cũng là một trong những ưu tiên trong lĩnh vực y tế công cộng của Bộ trưởng Y tế các nước ASEAN. Nhiều nước ASEAN, trong đó có Việt Nam, đang rơi vào tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nguồn tài chính cho phòng, chống HIV/AIDS. Vì vậy, các nước đã tổ chức cuộc họp chuyên đề này nhằm củng cố các cam kết của ASEAN trong việc bảo đảm tài chính cho phòng, chống HIV/AIDS cấp quốc gia và khu vực; chia sẻ cơ hội và sáng kiến huy động tài chính bền vững cho phòng, chống HIV/AIDS cho các nước ASEAN trong giai đoạn sau năm 2015.

PV: Với những thành quả đã đạt được trong công tác phòng, chống HIV/AIDS một số người cho rằng, chúng ta không cần phải quá quan tâm và đầu tư nhiều cho công tác này nữa. Ý kiến ông về vấn đề này như thế nào?

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long: Có thể có một số người đã thỏa mãn với kết quả đạt được, coi HIV/AIDS không còn là vấn đề quan trọng nữa. Tuy nhiên, nếu chúng ta không tiếp tục triển khai quyết liệt hơn nữa thì đại dịch này có thể bùng phát bất cứ lúc nào. Hiện nay chúng ta mới chỉ giảm được tốc độ gia tăng, chứ chưa khống chế được dịch. HIV/AIDS hiện vẫn là một trong những nguyên nhân tử vong và gánh nặng bệnh tật hàng đầu ở Việt Nam. Mỗi năm vẫn có khoảng 12.000 người nhiễm HIV mới được phát hiện, có hơn 2000 người nhiễm HIV/AIDS tử vong và có hơn 200.000 người nhiễm HIV/AIDS cần được chăm sóc liên tục, suốt đời. Theo ước tính của các tổ chức quốc tế, Việt Nam chỉ có thể khống chế được đại dịch HIV/AIDS khi nào mỗi năm cả nước chỉ còn dưới 1000 ca nhiễm HIV mới. Đây là mục tiêu còn rất xa mới đạt được.

PV: Vậy mức độ bao phủ của các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS đã được triển khai đến đâu, thưa ông?

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long: Hiện nay mức độ bao phủ của các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS còn khá thấp. Bơm kim tiêm sạch và bao cao su mới đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu. Điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng Methadone hiện được 20.000 bệnh nhân, mới chỉ đáp ứng khoảng 15% số người nghiện có hồ sơ quản lý. Điều trị bằng thuốc ARV mới chỉ đáp ứng được 37% số người nhiễm HIV được phát hiện. Nguyên nhân chủ yếu là do nguồn lực cho phòng, chống HIV/AIDS còn hạn chế.

PV: Nhận thức của người dân về việc phòng, chống HIV/AIDS đã được cải thiện nhiều chưa, thưa ông?

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long: Nhận thức của người dân về HIV/AIDS mặc dù đã có nhiều thay đổi so với trước đây nhưng vẫn còn hạn chế. Tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS vẫn còn khá phổ biến và nặng nề ở cộng đồng, trường học và các cơ sở y tế. Đây cũng là một trong những rào cản lớn khiến người nhiễm HIV/AIDS khó tiếp cận đến các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.

PV: Vậy theo ông, nguồn kinh phí quốc tế đóng vai trò như thế nào trong công tác phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian qua?

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long: Chúng ta có thể khẳng định rằng, không có một quốc gia nào có thể "miễn nhiễm" với HIV/AIDS. Dịch HIV/AIDS không thể tự mất đi nếu không có đầu tư, can thiệp. Đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS là việc buộc phải làm, càng đầu tư sớm (khi dịch HIV/AIDS còn đang ở giai đoạn tập trung) thì càng dễ, càng hiệu quả, càng có lợi. Càng đầu tư chậm thì càng khó khăn, càng tốn kém. Theo tính toán của các chuyên gia trong nước và quốc tế, nếu muốn kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030 thì mỗi năm Việt Nam cần đầu tư khoảng 92 triệu USD cho phòng, chống HIV/AIDS. Với mức đầu tư như vậy, về sức khỏe Việt Nam có thể cứu sống 4,1 triệu người/năm; về kinh tế, có thể tiết kiệm được 9,1 tỷ USD. Như vậy, đầu tư 1USD cho phòng, chống HIV/AIDS có thể mang lại khoảng 6USD cho xã hội.

PV: Thưa ông, hiện nay chính phủ đã có những giải pháp gì để bảo đảm tài chính cho công tác phòng, chống HIV/AIDS?

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Long: Mặc dù sau 2015 có thể không còn chương trình mục tiêu quốc gia riêng cho phòng, chống HIV/AIDS, nhưng Nhà nước cần có cơ chế tài chính mới để tiếp tục đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS, như thông qua chi thường xuyên hoặc các hình thức đầu tư phù hợp khác. Bộ Y tế đang xây dựng 2 đề án trình Thủ tướng Chính phủ xem xét để bảo đảm điều trị ARV cho người nhiễm HIV và bảo đảm thuốc Methadone trong điều trị cho những người nghiện các chất dạng thuốc phiện. Đến tháng 9-2014, đã có 10 tỉnh phê duyệt đề án bảo đảm tài chính cho phòng, chống HIV/AIDS; 24 tỉnh đang xem xét phê duyệt và 29 tỉnh đang lấy ý kiến góp ý của các sở, ngành trong tỉnh. Bảo hiểm y tế trong thời gian tới sẽ đóng một vai trò rất quan trọng trong phòng, chống HIV/AIDS, đặc biệt là chi trả chi phí điều trị ARV, điều trị nhiễm trùng cơ hội và các xét nghiệm liên quan đến HIV/AIDS.

PV: Xin cảm ơn ông!

THU HƯƠNG (thực hiện)