Lạm phát bủa vây

Từ đầu năm đến nay, giá bán lẻ xăng đã có 9 lần điều chỉnh tăng, 3 lần giảm. Đặc biệt, từ cuối tháng 4 tới nay, giá xăng đã tăng 4 lần liên tiếp, đưa mặt hàng này lập kỷ lục mới về giá. Việc giá xăng liên tục tăng mạnh và vượt mốc 30.000 đồng/lít được coi là cú đánh bồi gây tác động dây chuyền lên cước vận tải, chi phí sản xuất, logistics, giá cả thực phẩm, thức ăn chăn nuôi, phân bón và giá nguyên, nhiên vật liệu khác... “Giá cả tăng nhanh trên diện rộng chứ không chỉ gói gọn trong giá năng lượng, đẩy nỗi lo lạm phát lên cao. Đối với nước ta, giá xăng dầu tăng 10% làm GDP giảm khoảng 0,5%. Giá xăng dầu càng tăng cao thì càng gây khó khăn đối với nền kinh tế. Với nhiều yếu tố tác động, dự báo lạm phát của Việt Nam năm 2022 nằm trong khoảng 4-4,5%”-ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê nhận định.

Người dân trên địa bàn thành phố Hà Nội mua sắm hàng hóa. Ảnh: THU TRANG 

Giá xăng dầu tăng cao không phải là nguyên nhân duy nhất gây áp lực lên giá cả, lạm phát của Việt Nam. Thêm một yếu tố tác động bất lợi tới việc kiểm soát lạm phát được các chuyên gia đề cập tới, đó là áp lực lạm phát từ thị trường thế giới là rất lớn bởi nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn. Với tỷ lệ 37% chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu trong tổng chi phí nguyên vật liệu của toàn nền kinh tế cho thấy sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài. “Đại dịch Covid-19 và khủng hoảng Nga-Ukraine đã đẩy giá nguyên, nhiên vật liệu, lạm phát thế giới tăng cao, lập kỷ lục trong mấy thập kỷ gần đây, kéo theo chi phí nhập khẩu tăng cao và các tổ chức quốc tế cũng đã có những cảnh báo đối với Việt Nam về rủi ro “lạm phát nhập khẩu”-chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long bày tỏ.

Trong báo cáo gửi tới Kỳ họp thứ ba, Quốc hội khóa XV, Chính phủ cũng thừa nhận, rủi ro lạm phát trong thời gian tới là hiện hữu, xuất phát từ nhiều yếu tố không thuận lợi ở cả phía cung và phía cầu. Chính phủ cho biết, nhiều tổ chức quốc tế điều chỉnh tăng dự báo lạm phát của Việt Nam trong năm 2022. Quỹ Tiền tệ quốc tế mới đây dự báo lạm phát tại Việt Nam sẽ đạt 3,9% cuối năm nay. Ngân hàng Standard Chartered đưa ra viễn cảnh lạm phát vượt 4% trong năm 2022 và có thể đạt mức 5,5% vào năm 2023.

Kiến nghị miễn, giảm thuế, phí với xăng dầu

Lạm phát ở mức cao sẽ tác động tiêu cực tới tăng trưởng của nền kinh tế. Trong bối cảnh giá cả hàng hóa tăng cao, người tiêu dùng sẽ phải thắt chặt chi tiêu hằng ngày. Chi tiêu sụt giảm từ các hộ gia đình sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế, bởi các doanh nghiệp bán được ít hàng hóa hơn, dẫn tới sản xuất, kinh doanh sụt giảm và các dự án đầu tư cũng bị trì hoãn. Đưa ra một số giải pháp nhằm kiểm soát lạm phát trong thời gian tới, chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp cần đa dạng nguồn cung, có giải pháp tổng thể bảo đảm đầy đủ nguồn cung xăng dầu dài hạn hơn.

Cho rằng ở Việt Nam đang có cơ hội để kìm tốc độ tăng của lạm phát, đó là công cụ thuế, phí để kìm giá xăng dầu, chuyên gia kinh tế Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh, nếu không nhanh chóng kìm giá xăng dầu thì sẽ khó kiểm soát lạm phát, lúc đó hậu quả với nền kinh tế rất nặng nề. Dẫn chứng cho nhận định này, ông Trần Hoàng Ngân cho biết, bài học về kiểm soát lạm phát nhìn được gần nhất là năm 2008. Lúc đó biến động xăng dầu trên thế giới tăng tới hơn 140 USD/thùng, cộng với giá lương thực, thực phẩm tăng, đẩy lạm phát tại Việt Nam lên tới hơn 20%. Lúc đó, tất cả các chi phí, giá cả hàng hóa và đời sống người dân vô cùng khó khăn... Vì vậy, chuyên gia kiến nghị, cần tiếp tục giảm thuế tác động môi trường đối với mặt hàng xăng dầu, cùng với đó nhanh chóng giảm hoặc miễn thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này. “Xăng dầu là mặt hàng tiêu dùng bình thường, vì vậy không có lý do gì để đánh thuế tiêu thụ đặc biệt. Và quyết định vấn đề này thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Thực tế, nếu giảm thuế với xăng dầu sẽ kéo giảm được lạm phát và chi ngân sách giảm theo. Điển hình, chi phí của doanh nghiệp sẽ giảm, giá hàng hóa cũng sẽ giảm nhiệt. Các dự án đầu tư công cũng không rơi vào tình trạng đội vốn”-ông Trần Hoàng Ngân phân tích.

Còn theo TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, để đối phó với áp lực lạm phát, thế khó cho chính sách hiện nay là tăng lãi suất hay không tăng. Tăng lãi suất để siết dòng tiền sẽ kiểm soát được lạm phát nhưng tăng lãi suất lại kiềm chế tăng trưởng chung của nền kinh tế do vốn cho doanh nghiệp bị siết.

Theo các chuyên gia kinh tế, để kiềm chế lạm phát thông thường có hai công cụ là chính sách tài khóa và tiền tệ. Nhưng trong bối cảnh vừa phải xoa dịu cơn bão giá mà không cản trở đà phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19, cần có hướng xử lý hài hòa các công cụ này. Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, cơ quan điều hành tiếp tục nâng cao hiệu quả trong phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ trong điều hành cung tiền, lãi suất, trung hòa lượng tiền vào-ra, điều tiết giá cả. Cùng với đó, nâng cao hiệu quả thực hiện Chương trình phục hồi kinh tế-xã hội, trong đó có các gói hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, các gói kích cầu và cung, từ đó nắn dòng tiền vào những lĩnh vực có triển vọng phục hồi mạnh và tính lan tỏa cao, góp phần tăng vòng quay tiền trong nền kinh tế thực, phục hồi kinh tế tốt hơn, từ đó giảm áp lực lạm phát.

Với tình hình hiện tại, để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, trong báo cáo đánh giá về tình hình kinh tế-xã hội do Phó thủ tướng Lê Văn Thành trình bày trước Quốc hội, thời gian tới, Chính phủ sẽ chủ động điều hành đồng bộ, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ chính sách tiền tệ, tài khóa và các chính sách khác nhằm tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn và kiểm soát lạm phát. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng tập trung thúc đẩy mạnh mẽ giải ngân vốn đầu tư công.

VŨ DUNG