QĐND Online – Sáng 20-11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa (SGK) giáo dục phổ thông. Trong phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Phạm Vũ Luận đã giải thích một số vấn liên quan đến đề án.

Theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận, việc biên soạn SGK là một công việc mang tính khoa học, liên quan đến nhiều lĩnh vực khoa học công nghệ và khoa học giáo dục khác nhau. Ở những quốc gia có nền giáo dục phát triển, công việc này được làm một cách chuyên nghiệp do các viện nghiên cứu về phát triển chương trình và sách giáo khoa đảm nhiệm. Còn ở Việt Nam, đến nay chúng ta vẫn chưa có đội ngũ chuyên gia chuyên nghiệp về lĩnh vực này và chưa có bộ máy tổ chức nghiên cứu chuyên sâu về chương trình và sách giáo khoa. “Cách làm của chúng ta là huy động các nhà giáo, các nhà khoa học, các chuyên gia tham gia biên soạn chương trình và sách giáo khoa”, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho biết.

Để từng bước khắc phục tình trạng này, Bộ GD-ĐT đã cử các cán bộ, chuyên gia đi học về khoa học phát triển chương trình, sách giáo khoa để khi đủ điều kiện sẽ báo cáo với Chính phủ cho thành lập Viện Nghiên cứu chương trình và sách giáo khoa. “Chúng tôi đã tập hợp, chắp nối và bắt đầu công việc bồi dưỡng cập nhật kiến thức về biên soạn chương trình SGK nói chung và nhất là chương trình và SGK theo cách tiếp cận năng lực cho các giáo viên, cán bộ khoa học, những người tham gia vào việc biên soạn, chương trình sách giáo khoa lần này”, Bộ trưởng chia sẻ.

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận phát biểu tại hội trường. Ảnh chụp màn hình.

Trong quá trình này, Bộ GD-ĐT đã tranh thủ sự giúp đỡ của các Bộ Giáo dục, các trường đại học, các viện nghiên cứu về chương trình và sách giáo khoa của các nước có nền giáo dục phát triển giúp đỡ. Những người bạn quốc tế đã nhiệt tình hỗ trợ Bộ GD-ĐT trong công việc này. Ngoài ra, Bộ GD-ĐT cũng ký kết và đang tranh thủ sự giúp đỡ của các hội khoa học kỹ thuật thành viên thuộc Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.

Theo bộ trưởng, việc biên soạn chương trình và SGK là một công việc rất khó khăn, rất tỉ mỉ. Thực tiễn của các lần làm sách trước đây cho thấy, lực lượng tham gia vào việc biên soạn chương trình và SGK không nhiều do yêu cầu rất cao về mặt khoa học; thời gian cho viết sách rất dài và nhiều người không có điều kiện thời gian tham gia được; đãi ngộ của chúng ta cho những người viết sách giáo khoa và chương trình còn chưa thỏa đáng.

“Lần này, theo dự báo của chúng tôi lực lượng làm sách giáo khoa còn ít hơn, vì chúng ta làm sách theo cách mới, theo cách tiếp cận phát triển năng lực chứ không làm như những lần trước đây là truyền thụ kiến thức”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho biết, dự báo có hai khả năng có thể xảy ra. Đó là: Với cơ chế xã hội hóa, chúng ta sẽ giải phóng được sức sản xuất của xã hội. Nhiều nhóm tập thể biên soạn, sách biên soạn ra sẽ tốt, đa dạng, giúp cơ sở giáo dục lựa chọn được sách phù hợp nhất. Còn ở khả năng thứ hai: Chưa có nhiều người sẵn sàng tham gia viết sách, sách viết ra không đáp ứng được yêu cầu và không kịp về thời gian và có thể có những mảng sách không có ai tham gia viết. “Chúng tôi rất muốn khả năng thứ nhất diễn ra. Nhưng kinh nghiệm từ lịch sử những đợt làm sách vừa rồi đã cảnh báo, khả năng thứ hai rất dễ xảy ra”, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận chia sẻ.

Đối với phương án Chính phủ đề xuất giao cho Bộ GD-ĐT chủ động biên soạn một bộ SGK đồng thời khuyến khích việc biên soạn các bộ sách khác, theo Bộ trưởng Phạm Vũ Luận là để Chính phủ chủ động ứng phó với bất cứ tình huống nào xảy ra và tính toán này là thận trọng và cần thiết. “Trong khi mô hình mới chưa xuất hiện, nếu chỉ có trong tính toán của chúng ta thì nên chăng là loại bỏ ngay mô hình đã có, đã được kiểm nghiệm và đã hoàn thành nhiệm vụ Quốc hội và Chính phủ giao”, Bộ trưởng nói.

“Ở đây tuyệt nhiên không vì lợi ích cục bộ, lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm. Chúng tôi cũng xin báo cáo thêm phương án xã hội hóa viết SGK chính là do Bộ GD-ĐT đề xuất và Chính phủ thảo luận quyết định và trình lên Quốc hội”, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận nhấn mạnh.

Bộ trưởng cũng khẳng định, trong lịch sử Bộ GD-ĐT chưa bao giờ trực tiếp viết SGK và cũng sẽ không trực tiếp viết SGK. Việc viết SGK, biên soạn chương trình là do các nhà giáo, các nhà khoa học, các chuyên gia tham gia. Bộ GD-ĐT chỉ tổ chức bộ máy vận hành, phát hiện lựa chọn nhân sự, tập huấn bổ sung các thông tin kiến thức cần thiết cho việc viết sách; ban hành các văn bản quy phạm pháp luật phục vụ quá trình biên soạn và thẩm định, hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật cho nhóm viết sách, tập huấn quán triệt thảo luận...

Ngoài ra, việc thẩm định sách do một hội đồng thẩm định bao gồm các nhà giáo, các nhà khoa học, các chuyên gia am hiểu về lĩnh vực này nhưng không tham gia vào việc viết sách do nhiều cơ quan hữu quan giới thiệu như: Ban Tuyên giáo Trung ương, Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cùng nhiều tổ chức khác. “Bộ GD-ĐT sẽ căn cứ kết luận của hội đồng thẩm định quốc gia này để ra quyết định về việc cho phép lưu hành những bộ sách đạt tiêu chuẩn, đạt yêu cầu”, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho biết.

Về vấn đề bình đẳng, công bằng giữa các tổ chức biên soạn SGK, bộ trưởng cho biết kinh phí Bộ GD-ĐT báo cáo với Quốc hội là kinh phí để viết SGK, không phải kinh phí cấp cho Bộ GD-ĐT để biên soạn SGK. Trước một số ý kiến cho rằng không nên để Bộ GD-ĐT tổ chức biên soạn một bộ sách vì không công bằng, vì nhóm này lại dùng tiền của Nhà nước, còn các nhóm khác lại không có, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận nhấn mạnh: “Chúng ta cần phải cân nhắc xem xét vấn đề này nhưng tính toán theo hướng để tất cả các nhóm biên soạn SGK đều có những điều kiện thuận lợi, tương đương trong hoạt động chuyên môn; đều có trách nhiệm như nhau, bao gồm cả trách nhiệm về pháp lý và trách nhiệm về đạo đức khi sử dụng tiền của nhân dân, tiền của Ngân sách”. 

Về tính khả thi của đề án, Bộ trưởng cho biết đây cũng là vấn đề được cân nhắc rất nhiều ở Bộ GD-ĐT, ở Chính phủ. “Để đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục và đào tạo, Chính phủ không chỉ có Đề án đổi mới chương trình, SGK mà còn có 18 Đề án liên quan đến những lĩnh vực khác nhau để triển khai đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, nhưng giới hạn báo cáo với Quốc hội thì chỉ báo cáo về đổi mới chương trình, SGK”, Bộ trưởng chia sẻ.

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cũng cho biết thêm: Bộ GD-ĐT đã quán triệt ngay từ đầu khi xây dựng Đề án để trình Trung ương, các nội dung đổi mới chương trình SGK bao gồm đổi mới cả nội dung, phương pháp dạy, phương pháp học, thi - kiểm tra - đánh giá đều phải quán triệt hai yêu cầu là phải cập nhật, tiếp thu một cách có hệ thống, có chọn lọc những thành tựu của nền giáo dục các nước phát triển; phải phù hợp với điều kiện hiện tại của phần lớn các cơ sở giáo dục của Việt Nam.

HOÀNG LAN