Công tác phát hiện tham nhũng vẫn là khâu yếu

QĐND Online – Đây là một trong những nội dung được Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện trình bày trong Báo cáo thẩm tra về công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN) năm 2014 tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII ngày 20-10.

Theo báo cáo, năm 2014, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo trên nhiều mặt công tác PCTN; tổ chức nhiều đoàn kiểm tra, giám sát ở một số địa phương, cơ quan, đơn vị. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao chỉ đạo thường xuyên, quyết liệt việc xử lý tội phạm tham nhũng. Do đó, kết quả xử lý tham nhũng đã nghiêm minh và khẩn trương hơn. Nhiều vụ án tham nhũng lớn đã được xét xử và tuyên hình phạt nghiêm khắc đối với người phạm tội, được quần chúng nhân dân đồng tình, có tác dụng răn đe, phòng ngừa chung. Điều đáng lưu ý là tình trạng người có hành vi tham nhũng được hưởng án treo, cảnh cáo, cải tạo không giam giữ hoặc đình chỉ vụ án giảm đáng kể so với năm 2013 và các năm trước đó; qua đó đã thể hiện quyết tâm cao của Đảng, Nhà nước ta trong đấu tranh không khoan nhượng với tham nhũng.

Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang tại Kỳ họp thứ 8. Ảnh: Doãn Tấn – TTXVN.

Tuy nhiên, công tác phát hiện tham nhũng vẫn là khâu yếu đã kéo dài nhiều năm, mặc dù đã có nhiều giải pháp nhưng cho đến nay vẫn chưa có chuyển biến rõ rệt. Số vụ tham nhũng phát hiện được còn ít; chủ yếu ở cấp xã, phường; nhiều vụ án lớn được điều tra, truy tố, xét xử năm nay đều đã được phát hiện từ những năm trước. “Việc đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can, miễn trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp có dấu hiệu tiêu cực, áp dụng chưa đúng quy định pháp luật; việc thay đổi sang tội danh khác nhẹ hơn hoặc không phải là tội danh tham nhũng vẫn còn xảy ra”. Một số vụ việc có dấu hiệu phạm tội tham nhũng chỉ xử lý kỷ luật do người phạm tội đã khắc phục hậu quả, gây bức xúc trong nhân dân. Việc thu hồi, xử lý tài sản sai phạm phát hiện qua xử lý các vụ tham nhũng vẫn đạt tỷ lệ thấp. Ủy ban Tư pháp (UBTP) cho rằng, thực trạng phát hiện và xử lý một số vụ tham nhũng, thu hồi tài sản trong các vụ tham nhũng vẫn chưa thực sự tạo được niềm tin vững chắc của nhân dân vào công cuộc đấu tranh PCTN.

Báo cáo năm 2014, Chính phủ đánh giá tình hình tham nhũng là “phức tạp” và “Tham nhũng ngày càng tinh vi, khó phát hiện do các đối tượng tham nhũng thường có chức vụ, trình độ hiểu biết pháp luật, quan hệ rộng, liên kết với nhau thành các nhóm lợi ích. Tội phạm về kinh tế, tham nhũng trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, tín dụng, chứng khoán tiếp tục diễn biến phức tạp, gây thất thoát lớn cho tài sản của Nhà nước”. UBTP đồng tình với đánh giá của Chính phủ, nhưng qua hoạt động giám sát, khảo sát, giải quyết khiếu nại, tố cáo, UBTP cho rằng, tình hình tham nhũng vẫn “nghiêm trọng”, xảy ra ở nhiều ngành, lĩnh vực, địa phương và còn tiếp tục diễn biến phức tạp; đặc biệt nghiêm trọng là tham nhũng trong lĩnh vực tài chính công, ngân hàng, tín dụng đã gây thất thoát rất lớn tài sản nhà nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện cho biết, UBTP cũng tán thành với nhiều nguyên nhân được nêu trong Báo cáo của Chính phủ về kết quả cũng như những hạn chế, yếu kém và cho rằng, một trong những nguyên nhân quan trọng là do kỷ cương quản lý nhà nước trên một số ngành, lĩnh vực còn buông lỏng; cơ chế kiểm soát thực thi quyền lực qua công tác thanh tra, điều tra, kiểm sát hiệu quả chưa cao, chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ; số cán bộ, công chức, viên chức thoái hóa, biến chất, tiêu cực, tham nhũng vẫn chưa có giải pháp hữu hiệu để thanh lọc, loại bỏ hoặc trừng trị, nên tình trạng suy thoái đạo đức của một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, viên chức vẫn diễn ra, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo; bệnh quan liêu, thành tích vẫn nặng nề; vẫn còn tình trạng bao che, dung túng cho hành vi tham nhũng của cán bộ do mình quản lý; công tác trinh sát điều tra, nghiệp vụ cơ bản và phòng ngừa nghiệp vụ ở một số cơ quan điều tra chưa được tăng cường đúng mức; công tác tự thanh tra, kiểm tra tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị có nơi còn buông lỏng; chế độ trách nhiệm, chế độ công vụ đối với mỗi vị trí công tác chưa thật rõ ràng, cụ thể, nhất là ở những khâu, quy trình thủ tục liên quan tới công việc của người dân, doanh nghiệp… Những nguyên nhân trên đây cần được đánh giá làm rõ, nhất là về mặt chủ quan để tìm ra giải pháp khắc phục phù hợp, có hiệu quả trong thời gian tới.