Còn nhiều tiềm năng tiết kiệm năng lượng
Tại Diễn đàn năng lượng Việt Nam “Tiết kiệm năng lượng cho ngành công nghiệp Việt Nam phát triển bền vững” do Bộ Công Thương tổ chức ngày 21-8 tại Hà Nội, theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng: Năng lượng và an ninh năng lượng luôn là mối quan tâm hàng đầu của Chính phủ. Để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng GDP trung bình khoảng 7% giai đoạn 2016-2030, hệ thống nguồn điện của Việt Nam đến năm 2020 phải đạt 60.000MW. Tuy nhiên đến nay, hệ thống nguồn điện của Việt Nam mới đạt khoảng 54.000MW. Để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, bên cạnh việc đẩy nhanh tiến độ các dự án nguồn cung điện, giải pháp quan trọng cấp bách hiện nay là quản lý nguồn cầu, đẩy mạnh tuyên truyền tiết kiệm điện. “Trong đó, tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp đóng vai trò quan trọng bảo tồn nguồn năng lượng quốc gia”, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng khẳng định.
Báo cáo của Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương cho thấy, giai đoạn 2011-2015, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng tiết kiệm năng lượng và hiệu quả, Việt Nam đã tiết kiệm 5-8% tổng mức tiêu thụ năng lượng, tương đương 11-17 triệu tấn dầu quy đổi. Trong đó, cường độ năng lượng của các ngành sản xuất công nghiệp, tiêu thụ nhiều năng lượng giảm dần trong giai đoạn 2011-2015, đáng kể như ngành thép (giảm 8,09%); ngành xi măng (giảm 6,33%); ngành dệt sợi (giảm 7,32%). Tuy nhiên, hiện cường độ sử dụng năng lượng ở Việt Nam vẫn thuộc các nước cao nhất trong khu vực và thế giới. Hệ số đàn hồi điện (tỷ lệ giữa tăng trưởng GDP/tăng trưởng nhu cầu điện) ở Việt Nam vẫn ở mức cao. Thực tế này ảnh hưởng rất lớn đến tính hiệu quả của nền kinh tế Việt Nam, sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Nhấn mạnh, nhu cầu điện vẫn tiếp tục tăng cao với mức tăng trưởng hơn 10% năm, nếu không có giải pháp kịp thời, nguy cơ thiếu điện là rất lớn, nhiều ý kiến khẳng định: Để việc tiết kiệm năng lượng có những chuyển biến rõ rệt, giải pháp căn cơ là tập trung tiết kiệm năng lượng trong lĩnh vực công nghiệp. Bởi, đây là khu vực có mức tiêu thụ năng lượng nhiều nhất, gần 50% tổng tiêu thụ năng lượng cả nước. Thực tế cho thấy, tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong hoạt động sản xuất có thể đạt được 20-30%, thậm chí lên tới 40% nếu các doanh nghiệp quan tâm tới vấn đề này và sử dụng các biện pháp, thiết bị tiết kiệm năng lượng.
Thực tế có nhiều doanh nghiệp đã cải tiến công nghệ, áp dụng sáng kiến sáng tạo để tiết giảm điện năng. Đơn cử như Tập đoàn Hòa Phát, với việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất, nhiều nhà máy của tập đoàn đã có thể chủ động nhu cầu sử dụng điện khoảng 50%. Chia sẻ phương pháp tiết kiệm năng lượng của Công ty Cổ phần Thép Hòa Phát Hải Dương, Trưởng phòng kỹ thuật Vũ Trung Dũng cho biết: "Cùng với việc thay đổi công nghệ, đầu tư thiết bị tốt, thì Hòa Phát còn tận dụng hơi quá nhiệt sản sinh ra trong công đoạn luyện thép và cán thép cho việc nấu ăn của các bếp ăn, giúp đơn vị tiết kiệm được 200 triệu đồng/tháng. Hay việc tận dụng lại khí nóng thải ra của công đoạn sản xuất than cốc để chạy tua bin hơi nước dùng cho máy phát điện có thể cung cấp được 1/3 lượng điện tiêu thụ của toàn khu liên hợp, giúp công ty tiết kiệm được 40,3 tỷ đồng/tháng...".
Có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp tiết kiệm năng lượng
Tháng 3-2019, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030, với mục tiêu thúc đẩy việc áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng trên tất cả các mặt của nền kinh tế và toàn xã hội. Chương trình đề ra mục tiêu đạt mức tiết kiệm năng lượng 5-7% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc trong giai đoạn từ năm 2019-2025 và từ 8-10% trong giai đoạn 2019-2030.
Theo Phó vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương Trịnh Quốc Vũ: Chương trình được thiết kế để tăng cường thực thi Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua việc triển khai đồng bộ, nghiêm túc các giải pháp quản lý, kỹ thuật, trong đó, tập trung vào các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng có khả năng gây ô nhiễm môi trường, giao thông vận tải và xây dựng; đẩy mạnh việc thực hiện lộ trình dán nhãn năng lượng bắt buộc, loại bỏ các trang thiết bị lạc hậu tiêu tốn nhiều năng lượng. Trong chương trình, cũng sẽ đưa ra những đề xuất về cơ chế khuyến khích đối với các cơ sở sản xuất sử dụng năng lượng trọng điểm cũng như doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhằm giúp các đơn vị nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng.
Chia sẻ giải pháp thúc đẩy tiết kiệm năng lượng, tại diễn đàn, nhiều chuyên gia cho rằng, cần nâng cao công tác tuyên truyền để chủ doanh nghiệp coi việc tập trung thực tiết kiệm năng lượng là khoản đầu tư chứ không phải chi phí. Cùng với đó, các giải pháp về công nghệ mới cũng cần được áp dụng để nâng cao hiệu suất tiết kiệm năng lượng.
Nêu rõ vấn đề này nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hội tự động hóa Nguyễn Quân nhấn mạnh: Đã đến lúc doanh nghiệp phải nhìn nhận việc thực hiện và thúc đẩy đầu tư tiết kiệm năng lượng sẽ mang lại nhiều lợi ích. Do đó, cần đẩy mạnh phát triển công nghệ cao trong sản xuất, công nghệ sử dụng tiết kiệm năng lượng. Đơn cử, ban đầu việc đầu tư thay thế các thiết bị chiếu sáng cũ bằng thiết bị sử dụng công nghệ đèn led sẽ tiêu tốn một khoản vốn, nhưng về lâu dài sẽ tiết kiệm rất nhiều cho doanh nghiệp. Có cùng quan điểm, Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam Đỗ Hữu Hào cho rằng: Bản chất cuối cùng của tiết kiệm năng lượng là đổi mới công nghệ và nâng cao năng suất. Đổi mới, nâng cấp, cải tiến sắp xếp lại dây chuyền sản xuất là ba yếu tố quan trọng. Do đó, cần đưa ra các hoạt động cụ thể nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư thay đổi dây chuyền, công nghệ lạc hậu bằng dây chuyền công nghệ tiên tiến hiệu suất cao tiết kiệm năng lượng.
Ở khía cạnh khác, PGS, TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh: "Việc duy trì chính sách giá năng lượng ở mức thấp thời gian qua đối với khối sản xuất công nghiệp cũng là nguyên nhân khiến nhà đầu tư không chịu đầu tư, đổi mới công nghệ; không tiết kiệm năng lượng, gây ô nhiễm môi trường cao. Do đó, phải nhanh chóng thiết lập cơ chế thị trường trong vấn đề giá năng lượng. Đây là yếu tố then chốt tạo động lực cho người sản xuất và người tiêu dùng sử dụng tiết kiệm năng lượng hiệu quả".
NAM TRỰC