QĐND - Ngoài các đề tài nghiên cứu khoa học thuộc lĩnh vực bí mật Nhà nước thì hầu hết các đề tài sử dụng ngân sách sẽ không có lý do gì phải “che giấu”. Bởi người dân có quyền giám sát chất lượng những con đường, cây cầu, bộ sách giáo khoa, thuốc chữa bệnh… dùng tiền thuế mà họ đóng góp, thì họ cũng có quyền biết đến việc các nhà khoa học đã chi tiêu như thế nào trong công tác nghiên cứu, sáng chế…

Tại cuộc họp đầu năm 2014 với Bộ Khoa học và Công nghệ, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã chỉ đạo, phải công khai hóa việc nghiên cứu khoa học, vì không bao giờ chúng ta có đủ lực lượng thanh tra, mà phải dựa vào sức dân giám sát.

Hiện nay, nhiều đề tài từ cấp cơ sở đến cấp Nhà nước, từ khi làm đến khi nghiệm thu, có khi chỉ có những người làm quản lý khoa học và hội đồng nghiệm thu mới biết đến kết quả nghiên cứu. Ngay cả những tập san, tạp chí đăng tải các kết quả đó cũng là những “tháp ngà” mà dân thường khó biết đến.

Nhưng đúng là có những kiến thức chuyên sâu về khoa học cơ bản mà dân thường không biết. Nhưng họ hoàn toàn có thể hỏi ý kiến các chuyên gia khác để đánh giá về nghiên cứu đó. Mặt khác, các đề tài nghiên cứu ứng dụng, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp hoặc phục vụ dân sinh… thì người dân thường có thể đánh giá được khá chính xác, sản phẩm đó có phục vụ thiết thực vào đời sống hay không (ví dụ, các loại giống cây mới có đem lại năng suất không, các loại máy lọc nước mới có lọc được hết chất bẩn không…).

Việc công khai các kết quả nghiên cứu khoa học còn là dịp để các nhà khoa học quảng bá sản phẩm nghiên cứu của mình cho các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân…quan tâm đầu tư. Bởi như TS Nguyễn Đăng Vang, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ của Quốc hội từng nhận định, không thể bắt tất cả các nhà khoa học đều giỏi từ làm nghiên cứu cho đến marketing sản phẩm, tổ chức bán hàng và khuyến mãi… Cách làm tốt nhất là có những cầu nối giữa nghiên cứu và sản xuất, thông qua việc quảng bá sản phẩm.

Thực tế, một số dự thảo Thông tư của Bộ Khoa học và Công nghệ gần đây đã khuyến khích các nhóm nghiên cứu tuyên truyền về kết quả của mình trên các phương tiện truyền thông. Vì thế, cần nhân rộng cách làm này cho các đề tài cấp cơ sở, cấp tỉnh, cấp bộ, cấp Nhà nước… Đó chính là một biện pháp để khuyến khích những nhà khoa học tài năng, trung thực cống hiến cho đất nước.

HOÀNG TUÂN