QĐND - Nghị định 67/2014/NĐ-CP ngày 7-7-2014 của Chính phủ về một số chính sách phát triển ngành thủy sản là nghị định có tính đột phá nhất trong các chính sách phát triển ngành thủy sản ở nước ta từ trước đến nay. Tuy nhiên, để chính sách này đi nhanh vào cuộc sống, vẫn cần phải tiếp tục tháo gỡ những bất cập, khó khăn vướng mắc.

Các cấp, các ngành, các địa phương đã vào cuộc

Với hơn 10 văn bản hướng dẫn thực hiện gồm các quyết định, thông tư của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đã được ban hành, phủ rộng tất cả các chính sách như hướng dẫn thực hiện chính sách tín dụng, chính sách hỗ trợ đầu tư; ưu đãi thuế; cấp bù lãi suất; thực hiện chính sách bảo hiểm, các quy định về đối tượng, mức chi, điều kiện được hỗ trợ và hồ sơ đề nghị hỗ trợ, quy định phân bổ số lượng tàu, thuyền cụ thể cho từng khu vực và 28 địa phương có biển, quy định về nội dung và định mức duy tu, sửa chữa tàu cá vỏ thép và duy tu, sửa chữa vỏ tàu, máy tàu và trang thiết bị tàu cá vỏ thép được hỗ trợ…

Các tỉnh, thành phố còn lúng túng trong xây dựng  những tiêu chí để xét duyệt. Ngay cả một số ít các địa phương đã công bố danh sách ngư dân được tiếp cận ngân hàng để vay vốn thì các ngư dân vẫn chưa có cơ sở để xác định nhu cầu vốn vay ngân hàng và không thể xây dựng hồ sơ vay vốn ngân hàng, do chưa có công bố thiết kế chi tiết tất cả các loại tàu kèm dự toán chi phí đóng tàu và công bố danh sách các cơ sở đóng tàu đủ điều kiện tại địa phương.

Các ngân hàng thương mại (NHTM) đã công bố các gói tín dụng với quy mô khá lớn như: Agribank trích 5000 tỷ đồng, BIDV 3000 tỷ đồng, VietinBank 3000 tỷ đồng, MHB 2000 tỷ đồng, Vietcombank 1000 tỷ đồng... Đồng thời các NHTM cũng rất tích cực chủ động trong công tác chuẩn bị để có thể nhanh chóng triển khai đưa vốn đến tay ngư dân. Hiện Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đã hoàn thiện quy trình, hướng dẫn thủ tục cho vay đối với khách hàng theo tinh thần ngắn gọn, đơn giản. BIDV cũng chỉ đạo các chi nhánh chủ động bám sát, làm việc với UBND tỉnh, thành phố để đăng ký kế hoạch cấp tín dụng trung, dài hạn đóng mới, nâng cấp tàu theo Nghị định 67 trên cơ sở số lượng tàu được Bộ NN&PTNT phân bổ cho 28 tỉnh, thành phố. Các cán bộ của BIDV đã trực tiếp xuống một số địa bàn, tiếp xúc với ngư dân để chủ động nắm tình hình thực tế, xác định được danh sách các trường hợp đủ điều kiện vay. Đến nay, các công việc chuẩn bị của BIDV đã sẵn sàng, chỉ cần có văn bản phê duyệt của cấp tỉnh là phía BIDV sẽ lập tức giải ngân, cấp vốn cho các hộ dân này.

Tư vấn các khách hàng vay vốn tại BIDV. Ảnh: Kiều Linh.

Những đề xuất, kiến nghị

Để chương trình được triển khai thành công, thuận lợi và nhanh chóng cần có sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả và thường xuyên giữa 4 bên, gồm: Các ngư dân, hiệp hội nghề cá; các bộ, ngành; chính quyền địa phương, các NHTM và công ty bảo hiểm là điều kiện tiên quyết. Các bên cần có sự trao đổi, chia sẻ thông tin, hợp tác và thống nhất với nhau trong thực hiện công việc. Nếu sự phối hợp này không được thực hiện tốt, có thể dẫn đến tình trạng có khoảng cách không nhỏ giữa các tiêu chuẩn cho vay của các ngân hàng và tiêu chí xét duyệt của các cơ quan nhà nước. Điều này sẽ khiến các NHTM mất thêm thời gian để thẩm định lại hồ sơ vay của ngư dân, từ đó thời gian đồng vốn đến được tay người dân sẽ bị kéo dài.

Đánh bắt cá xa bờ vẫn là ngành rủi ro đối với các NHTM và công ty bảo hiểm. Hệ quả trực tiếp là những khó khăn trong ngành thủy sản tạo ra tâm lý e dè đối với các NHTM khi xem xét cho vay. Trong khi đó, Thông tư 22/NHNN quy định các điều kiện, hồ sơ, quy trình thẩm định cho vay không khác nhiều so với cho vay thương mại thông thường. Vì vậy, dù lọt vào danh sách của UBND nhưng chưa chắc tỷ lệ ngư dân được vay vốn sẽ ở mức cao. Bên cạnh đó, các công ty bảo hiểm cũng hết sức khó khăn trong quản lý rủi ro đối với các sản phẩm bảo hiểm ngành thủy sản của mình. Bản thân các ngân hàng, công ty bảo hiểm cũng cần phải hết sức thận trọng trong công tác theo dõi khoản vay và kịp thời hỗ trợ ngư dân trong trường hợp gặp khó khăn. Nếu công tác này không được thực hiện tốt, hiệu quả của chương trình có khả năng đạt mức thấp.

Để triển khai nhanh Nghị định 67 thời gian tới, chúng tôi kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo các bộ, ngành, UBND các địa phương, các NHTM, công ty bảo hiểm, hiệp hội nghề cá... tập trung đẩy nhanh tiến độ triển khai nghị định, giải quyết tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện.

Chính phủ xem xét ban hành cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, UBND các cấp, NHTM, công ty bảo hiểm, hiệp hội nghề cá, ngư dân... nhằm đảm bảo sự hợp tác giữa các bên được thực hiện chặt chẽ, thống nhất và đồng bộ, đặc biệt trong công tác lựa chọn đối tượng tham gia chương trình và công tác theo dõi, giám sát khoản vay của NHTM.

Đối với NHNN, cần nghiên cứu cung cấp bảo lãnh tín dụng 100% đối với các khoản vay của NHTM trong chương trình. Đề nghị NHNN chỉ đạo các NHTM bổ sung, hoàn chỉnh cơ chế theo dõi và giám sát khoản vay riêng đối với các khoản cho vay đóng mới, nâng cấp tàu cá theo hướng đảm bảo quá trình sử dụng tiền vay và trả nợ của ngư dân được giám sát chặt chẽ, tăng cường số lượng và chất lượng những đợt kiểm tra của ngân hàng và cán bộ cơ quan chức năng với người vay. Chỉ đạo các NHTM tinh giản, rút gọn thủ tục, quy trình trong công tác thẩm định, giải ngân đối với cho vay thủy sản. Nghiên cứu cơ chế xử lý nợ xấu và nợ có nguy cơ thành nợ xấu riêng đối với lĩnh vực cho vay các hộ ngư dân đánh bắt xa bờ. NHNN và Bộ Tài chính xem xét nghiên cứu hình thành những quỹ quay vòng ở các khu vực mà NHTM, các cơ quan nhà nước khó thực hiện công tác theo dõi giám sát khoản vay.

Đối với Bộ Tài chính, đề nghị bộ ưu tiên phân bổ vốn ngân sách Nhà nước đúng và đủ theo nhu cầu đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ngành thủy sản của địa phương.

Đối với UBND các tỉnh, thành phố, chúng tôi kiến nghị cần khẩn trương xét duyệt danh sách người vay vốn để nhanh chóng đưa đồng vốn đến với bà con ngư dân. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa các khâu trong hỗ trợ chi phí cho ngư dân. Tiếp tục tuyên truyền cho ngư dân về các chính sách miễn giảm thuế, hỗ trợ chi phí của Chính phủ. Thường xuyên tổ chức các lớp hướng dẫn ngư dân cách đánh bắt thủy sản đạt hiệu quả cao; tổ chức mạng lưới thu mua hải sản phù hợp; tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại để hỗ trợ các doanh nghiệp chế biến thủy sản tìm kiếm thị trường mới, đẩy mạnh xuất khẩu. Đồng thời tổ chức các lớp đào tạo nghiệp vụ cho thuyền trưởng, thuyền viên về kiến thức vận hành tàu vỏ sắt.

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân theo chương trình phát triển thủy sản, các NHTM cần chủ động tiếp cận các khách hàng đã đăng ký nhu cầu để thẩm định trước nhân thân, năng lực tài chính, kinh nghiệm, phương án kinh doanh, phương án vay vốn dự kiến của khách hàng. Đối với những khách hàng có phương án kinh doanh, phương án vay vốn khả thi, các NHTM chủ động báo cáo và đề xuất với UBND tỉnh, thành phố ghi nhận khách hàng vào danh sách phê duyệt. Ngay khi được phê duyệt, ngân hàng thực hiện giải ngân ngay cho khách hàng để bảo đảm rút gọn được thời gian duyệt vay đối với mỗi khách hàng.

LÊ TRUNG THÀNH (Phó tổng giám đốc BIDV)