Bảo đảm an toàn nợ công, giải quyết nợ xấu

QĐND - Nợ công và nợ xấu đang là vấn đề được dư luận quan tâm và bàn luận từ nhiều khía cạnh, trong đó có những góc nhìn làm nảy sinh những lo lắng, quan ngại. Tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, có đại biểu đã ví nợ công của Việt Nam như “cỗ xe chở nặng, xì khói lại còn tăng tốc”. Do vậy, nợ công và nợ xấu tiếp tục trở thành vấn đề được Chính phủ quan tâm thảo luận tại Phiên họp thường kỳ tháng 10.

Nợ công đạt đỉnh vào năm 2016

Trong những năm gần đây, nợ công của Việt Nam có xu hướng tăng và tăng nhanh. Trong điều kiện kinh tế còn khó khăn, nguồn thu ngân sách cũng chưa thuận lợi, xu hướng ấy khiến không ít người tỏ ra lo ngại.

Đồng tình rằng, nợ công của Việt Nam có xu hướng tăng trong thời gian qua, tại Phiên họp thường kỳ tháng 10 của Chính phủ, lãnh đạo Bộ Tài chính lý giải nguyên nhân của xu hướng này là sự gia tăng các khoản vay để đầu tư phát triển, chi trả nợ và do nguồn thu cho ngân sách giảm đi. Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Tài chính khẳng định, nợ công của Việt Nam vẫn trong giới hạn an toàn. Đồng thời, lãnh đạo Bộ Tài chính cũng cam kết, sẽ triển khai các biện pháp cơ cấu lại nợ công để nâng cao hơn nữa tính an toàn, hiệu quả của nợ công trong thời gian tới.

Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn (Bộ Quốc phòng) thi công đập công trình Thủy lợi Tả Trạch (Thừa Thiên-Huế). Ảnh: Trường Sơn

Cho ý kiến về vấn đề này, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, nợ công của quốc gia, bao gồm nợ Chính phủ vay, nợ Chính phủ bảo lãnh, nợ của chính quyền địa phương, hiện trong giới hạn cho phép theo quy định của Chiến lược nợ công quốc gia, không vượt quá 65% GDP. Theo đánh giá, đỉnh nợ công quốc gia sẽ đạt mức 64,9% vào năm 2016 và giảm dần, đến năm 2020 chỉ còn 60,2%.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh, tuyệt đại đa số nợ công (chiếm 98%) là để chi cho đầu tư phát triển, hoàn toàn phù hợp với chủ trương, định hướng và cơ cấu trong Chiến lược nợ công. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng bảo đảm nguồn ngân sách để trả nợ mà theo quy định là không quá 25% tổng chi ngân sách và đến năm 2020, tỷ lệ huy động ngân sách để trả nợ là khoảng 19,5% tổng chi ngân sách.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Văn Nên phân tích, nếu “cứ tính gói ghém những việc trước mắt để bảo đảm thu, chi ổn định cũng có thể được, nhưng đất nước sẽ khó phát triển”. Về trung và dài hạn, phải tính đến chuyện có nguồn vốn cần thiết để đầu tư, đặc biệt là đầu tư vào một trong ba nhiệm vụ đột phá là đầu tư kết nối hạ tầng, nhất là đường giao thông. Do vậy, việc tiếp tục phát hành trái phiếu Chính phủ là cần thiết để đầu tư cho những dự án lớn mà ngân sách chưa có đủ lực để đầu tư. Tuy nhiên, việc phát hành trái phiếu Chính phủ vẫn phải nằm trong giới hạn Quốc hội cho phép hằng năm. “Phát hành trái phiếu Chính phủ là việc làm cần thiết, thường xuyên của một quốc gia”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Nên nói.

Tuy nhận định rằng nợ công Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trong hai năm tới, nhưng Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định, Chính phủ sẽ tiếp tục tập trung và dứt khoát kiểm soát nợ công theo chiến lược đã đề ra, bảo đảm nợ công trong giới hạn cho phép; bảo đảm chi, sử dụng tiền vay có hiệu quả; bảo đảm cân đối ngân sách dành cho trả nợ; cơ cấu lại nợ theo hướng lành mạnh hơn, để có các khoản vay với thời hạn dài hơn, lãi suất thấp hơn, không làm thay đổi tổng nợ cũng như nghĩa vụ nợ; đồng thời, Chính phủ sẽ kiểm soát chặt chẽ nợ nước ngoài, bảo đảm nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của quốc gia so với tổng kim ngạch xuất khẩu trong giới hạn cho phép (bằng 25% GDP). Thủ tướng cho biết, sẽ ban hành chỉ thị về kiểm soát nợ công và nợ nước ngoài.

Hai con số về nợ xấu

Trao đổi về vấn đề nợ xấu, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam Nguyễn Thị Hồng khẳng định, con số nợ xấu do NHNN đưa ra dựa trên thông tin tổng hợp từ Trung tâm Thông tin tín dụng, một tổ chức sự nghiệp thuộc NHNN Việt Nam. Theo cách đánh giá nợ xấu định tính theo chuẩn quốc tế thì nợ xấu được đánh giá dựa trên khả năng trả nợ của khách hàng. Chẳng hạn, một khách hàng có nhiều khoản vay tại nhiều tổ chức tín dụng. Nếu khách hàng đó có một khoản nợ xấu tại một tổ chức tín dụng thì tất cả các khoản nợ của họ với các tổ chức tín dụng khác cũng đều phải coi là nợ xấu. Với cách đánh giá này thì nợ xấu tính đến cuối tháng 8 là 5,43%. Tuy nhiên, các tổ chức tín dụng lại không coi những khoản nợ khác của khách hàng đó là nợ xấu. Do vậy, con số mà NHNN Việt Nam tổng hợp được từ các tổ chức tín dụng tính đến cuối tháng 9 là 3,8% và tính đến cuối tháng 8 là 3,9%. Theo bà Hồng, đó là nguyên nhân dẫn tới có sự khác biệt giữa hai con số.

Các ngân hàng đang nỗ lực xử lý nợ xấu. Ảnh: Kiều Linh

Bà Hồng cũng cho rằng, VAMC “chỉ là một trong những giải pháp mà NHNN Việt Nam cùng toàn hệ thống ngân hàng đã triển khai, không phải thành lập một công ty mà xử lý được toàn bộ nợ xấu”. Tuy nhiên, nữ Phó thống đốc NHNN Việt Nam cũng thừa nhận, việc triển khai hoạt động của VAMC thời gian qua đã gặp phải những vướng mắc, vì đây là lần đầu tiên Việt Nam tổ chức mô hình này. Do vậy, NHNN Việt Nam đang tham mưu cho Chính phủ sửa đổi Nghị định số 53/2013/NĐ-CP về hoạt động của VAMC theo hướng gỡ vướng mắc trong xử lý nợ xấu, tăng khả năng mua bán nợ xấu theo giá thị trường.

Theo đánh giá của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, từ khi triển khai Đề án xử lý nợ xấu trong hệ thống ngân hàng, từ năm 2012 đến tháng 10-2014, cả nước đã giảm tỷ lệ nợ xấu từ 17% xuống còn 5,43%; giảm từ khoảng 460.000 tỷ đồng nợ xấu xuống còn 252.000 tỷ đồng, tương đương với giảm 54,3%. VAMC đến hết tháng 9 đã mua vào khoảng 125.000 tỷ đồng nợ xấu và phấn đấu hết năm 2014 sẽ mua từ 130.000 đến 150.000 tỷ đồng nợ xấu. Hiện, VAMC cũng đã bán được 4000 tỷ đồng nợ xấu và tiếp tục bán khi thị trường bảo đảm việc bán nợ xấu có lợi nhất.

Về triển khai các biện pháp xử lý nợ xấu hiệu quả, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định, Chính phủ đã chỉ đạo NHNN Việt Nam tiếp tục lộ trình xử lý nợ xấu, giảm nợ xấu từ mức 5,43%, tính đến giữa tháng 9-2014, xuống còn dưới 3% vào cuối năm 2015 như mục tiêu đã đề ra.

CHIẾN THẮNG