QĐND Online - Tôi có may mắn được nhiều lần gặp Bác Hồ, đặc biệt những lần Bác đến thăm trường học ở Hà Nội. Mỗi lần gặp Bác là một lần để lại ấn tượng sâu sắc, giúp tôi thêm vững bước.

Năm 1946, khi còn là học sinh trường Trung học Phan Chu Trinh (hồi đó đóng ở đường Nguyễn Thái học hiện nay). Ngươi dân lúc đó truyền nhau gọi là trường của mặt trận Việt Minh đỡ đầu. Lúc đó tôi chỉ là học sinh học lớp đầu cấp trung học, ở tuổi 15 rời quê hương Bắc Ninh ra Hà Nội, ở nhà người quen ở phố Hàng Đào để đi học bằng tàu điện.

Bác Hồ đến thăm trường Chu Văn An ngày 18-12-1954

Chúng tôi bất ngờ và phấn khởi khi được Bác Hồ đến thăm trường, mà lại thăm lớp học Nhạc của chúng tôi. Sau những reo hò hân hoan chào Bác, chúng tôi yên lặng nghe Bác nói chuyện. Tôi chỉ nhớ được Bác nói: nước nhà được độc lập rồi, tương lai đang cần các cháu học tập tốt để xây dựng đất nước sánh vai cùng bàn bè năm Châu trên thế giới...

Do thực dân Pháp cố tình gây hấn, xâm chiếm nước ta một lần nữa, trường học được hơn một tháng thì phải tạm thời đóng cửa, trẻ con phải sơ tán ra ngoài vùng kháng chiến, tiếp tục học tập, thanh niên ởi lại tham gia đội tự vệ, chuẩn bị sẵn sàng chiến đầu bảo vệ Thủ đô.

Trong vùng kháng chiến, chúng tôi tiếp tục học trong điều kiện khó khăn. Khi trở thành giáo viên, dạy học ở trường Sư phạm sơ cấp Khu học xá Trung ương đào tạo giáo viên cho các vùng, tôi lại may mắn được tham dự lớp học về tiếp quản Thủ đô Hà Nội.

Đảm nhận bàn giao khu vực các trường học phía Bắc Hà Nội, hàng ngày cùng sĩ quan Pháp lần lượt đến các trường xem xét làm các thủ tục bàn giao. Nhiệm vụ không chỉ ghi lại các vi phạm trái hiệp định mà còn để nắm chắc tình hình, biết sau ngày 10-10-1954, khi đoàn quân chiến thắng chính thức vào tiếp quản Thủ đô, có thể sớm chuẩn bị khai giảng năm học mới 1954-1955.

Tại ngôi trường Chu Văn An (lúc đó còn tạm học ở trường Phan Đình Phùng hiện nay do trường Chu Văn An quân Pháp dùng làm trại lính cũ chưa thể học được).

Một lần nữa tôi lại vinh dự đón Bác Hồ về thăm trường. Bác vào cổng phụ, đến thăm khu vệ sinh, nhà ăn tập thể của cán bộ rồi mới đi thăm vài giờ học. Nghe Bác nói chuyện tại sân trường, tôi còn nhớ mãi câu: “Học không phải để đi làm quan mà học để phụng sự Tổ quốc, làm bất cứ việc gì, ở đâu mà Tổ quốc cần… các cháu phải học tập tốt để xây dựng nước Việt Nam độc lập sánh vai cùng các cường quốc năm Châu trên thế giới.”

Làm theo lời Bác dạy, học xong THPT có người học tiếp nhưng cũng khống ít người xung phong lên miền núi vừa học vừa đi dạy thanh toán mù chữ hay làm trong các ngành nghề cống hiến tuổi xuân và cuộc đời cho đất nước.

Lần thứ ba được gặp Bác là khi đang công tác dưới mái trường Trưng Vương vào năm 1958. Lúc đó, cả nước đang thực hiện phong trào xây dựng nhà trường xã hội chủ nghĩa năm học 1957-1958, thực hiện học đi đôi với hành, học tập kết hợp với lao động sản xuất, thay mặt nhà trường chuẩn bị món quà tặng Bác, tôi chọn bàn thấm làm bằng gỗ và một nồi nhôm đúc thủ công từ phế liệu nhôm.

Bác đã trả lại khi biết trường đã đúc thủ công được 49 cái, và nói “Bao giờ sản xuất được 490 cái thì Bác nhận”. Thoáng buồn vì Bác chưa nhận nhưng suy ngẫm học tập phải thực sự kết hợp với lao động sản xuất ra của cải vật chất phục vụ cho xã hội mới rèn được con người lao động kiểu mới.

Ấn tượng sau ba lần gặp Bác, đến bây giờ khi đã gắn bó cả cuộc đời với giáo dục, i nhận ra:dù bận trăm công nghìn việc, bao giờ Bác cũng đặc biệt quan tâm đến giáo dục, thực sự coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, thậm chí đặt giặc dốt trước cả giặc ngoại xâm.

Bác luôn quan tâm đến giáo dục động cơ học tập, không phải học để làm quan, người học phải khát vọng học để xây dựng đất nước sánh vai cùng bạn bè năm Châu trên thế giới. Như vậy “Đức dục” phải lên hàng đầu rồi mới đến khối lượng kiến thức.

Con người mới phải biết phát huy năng lực tự học, tư duy sáng tạo, độc lập suy nghĩ và học suốt đời. Câu chuyện “Cái nồi nhôm” tuy giản dị nhưng sâu sắc, học phải đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, như vậy giáo dục mới phát huy nhiệm vụ của mình.

Bài, ảnh: Nguyễn Đức Thuần