Những lỗ hổng chưa biết chỉ có con người mới xử lý được. Xây dựng đội ngũ chuyên gia về an toàn, an ninh mạng chất lượng cao được xem là một trong những chân kiềng vững chắc để bảo đảm nền tảng an toàn, an ninh mạng quốc gia cũng như hiện thực hóa ước muốn Việt Nam trở thành cường quốc về an ninh mạng.
Lực lượng chuyên gia giỏi đang thiếu vắng
Sau khi tốt nghiệp THPT, Nguyễn Quốc Chung trúng tuyển ngành cử nhân tài năng công nghệ thông tin (Đại học Khoa học tự nhiên-Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh). Cuối năm 2020, Chung và các bạn học của mình đoạt giải nhất Cuộc thi "Sinh viên với ATTT ASEAN 2020". Với niềm đam mê công nghệ và đặc biệt là ATTT, Nguyễn Quốc Chung chia sẻ: “Khi internet vạn vật phát triển, mọi thiết bị đều kết nối mạng. Điều này rất tiện lợi nhưng cũng đi kèm với rủi ro không đáng có. Do vậy, bảo mật là thiết yếu, tôi nghĩ đây là cơ hội nghề nghiệp tốt cho mình trong tương lai. Đối với tôi, điều quan trọng nhất khi nghiên cứu về công nghệ thông tin nói chung và ATTT nói riêng là khả năng tự học, tự nghiên cứu, vì công nghệ luôn biến đổi không ngừng”.
Thực tế cho thấy, cơ hội nghề nghiệp liên quan đến lĩnh vực ATTT là rất lớn trong bối cảnh công nghệ số. Trình độ nhân lực an ninh mạng Việt Nam cũng không thua kém các quốc gia khác. Nước ta có nhiều chuyên gia ATTT được đánh giá cao khi phát hiện ra những lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng của các hệ thống trọng yếu trên thế giới và được xếp hạng, ghi nhận bởi Google, Facebook hay Microsoft. Tuy nhiên, đây chỉ là số ít so với nhu cầu rất lớn về nhân sự ATTT như hiện nay.
Chia sẻ về quan điểm này, Phó chủ tịch phụ trách an ninh mạng của Tập đoàn BKAV Ngô Tuấn Anh cho rằng, số lượng nhân sự ATTT đáp ứng nhu cầu về chuyển đổi số cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thực sự đang thiếu.
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ: “Chúng ta phải xây dựng một đội ngũ chuyên gia về an toàn, an ninh mạng làm nòng cốt. Riêng về lĩnh vực an toàn, an ninh mạng thì chuyên gia giỏi và nền công nghiệp quan trọng ngang nhau. Ngoài doanh nghiệp, ngoài công cụ còn phải cần những cá nhân xuất sắc. Khi kẻ địch tung ra một loại virus mới công cụ đã có không xử lý được; chỉ có chuyên gia giỏi mới bào chế được vaccine mới để xử lý. Nước nào ít người giỏi, sản xuất chậm vaccine sẽ gặp nguy hiểm”.
Cần có "thao trường" để rèn luyện
Trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, không thể thiếu vai trò hợp tác giữa nhà trường với các tập đoàn công nghệ hàng đầu, nhất là đối với một lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi nền tảng về công nghệ chuyên sâu như ATTT. Tổng giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Công nghệ An ninh không gian mạng Việt Nam, Phó chủ tịch Hiệp hội ATTT Việt Nam Khổng Huy Hùng nhận định: So với 10 năm trước, chất lượng nhân lực trong ngành ATTT có những thay đổi đáng kể. Một phần bởi ngày nay nhiều sinh viên về ATTT dù đang học nhưng đã có cơ hội thực tập và được tham gia trực tiếp vào các dự án chính của doanh nghiệp. Ông Khổng Huy Hùng đề xuất: “Tôi vẫn mong muốn các trường đẩy mạnh phối hợp với doanh nghiệp. Hiện tại, việc kết nối giữa nhà trường với doanh nghiệp trong lĩnh vực ATTT là chưa nhiều. Phần đông sinh viên vẫn tự do đi tuyển dụng. Nếu có sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nhà trường, chắc chắn nhiều sinh viên có được cơ hội trải nghiệm và thể hiện khả năng”.
Theo ông Ngô Tuấn Anh: Việc đào tạo nhân lực trong lĩnh vực an ninh mạng cũng giống như bộ đội phải có thao trường để rèn luyện. Yếu tố quan trọng khi muốn đào tạo đội ngũ thành thạo về an ninh mạng là cần tham gia trực tiếp công việc hằng ngày. Ví như, với BKAV, doanh nghiệp này có chương trình nhân viên học việc-tức là sinh viên từ năm thứ hai, năm thứ ba được tham gia vào công việc thực tế như một người nghiên cứu, một chuyên viên an ninh mạng; qua đó, có thể rèn luyện và trưởng thành. Bên cạnh những chương trình đào tạo chuyên ngành an ninh mạng trong các trường đại học, cần thúc đẩy xã hội hóa các chương trình ngắn hạn để thu hút nguồn lực cộng đồng. Ngoài ra, cũng cần xây dựng các chứng chỉ an toàn bảo mật riêng của Việt Nam để làm thước đo cho các chương trình đào tạo trong nước.
Đáng lưu ý, có một thực tế là nhiều chuyên gia bảo mật Việt Nam làm việc tại nước ngoài và không có ý định quay về nước. Do đó, để tránh chảy máu chất xám, các tổ chức, doanh nghiệp cần xây dựng môi trường làm việc và văn hóa phù hợp. Ông Khổng Huy Hùng nhận định, doanh nghiệp không chỉ bảo đảm quyền lợi về mặt tài chính mà còn cần tạo sự khát khao, niềm đam mê phát triển nghề nghiệp với nhân viên, để mọi người hiểu được giá trị, mục đích công việc của mình và ý nghĩa sự đóng góp đó tới xã hội. Như vậy, họ sẽ tự tin và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi có sự chuyển dịch nghề nghiệp...
Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia và Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030 nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực thuộc công nghiệp 4.0, trong đó không thể không nói tới lĩnh vực ATTT.
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ATTT giai đoạn 2021-2025” với mục tiêu đưa Việt Nam thành cường quốc về ATTT, góp phần triển khai thành công chuyển đổi số. Đề án đặt mục tiêu trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 sẽ tổ chức 3.000 lượt đào tạo ngắn hạn về kiến thức, kỹ năng, kỹ thuật ATTT cho cán bộ kỹ thuật chuyên trách hoặc kiêm nhiệm về ATTT của các cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị-xã hội, các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế của Nhà nước và các thành viên mạng lưới ứng cứu sự cố quốc gia... Đề án cũng đặt ra các mục tiêu cụ thể khác, gồm: Lựa chọn và tổ chức đào tạo 200 chuyên gia ATTT để bảo vệ cho các hệ thống thông tin của Đảng và Nhà nước; đưa 150 giảng viên, nghiên cứu viên đi đào tạo, bồi dưỡng cập nhật về ATTT ở nước ngoài, trong đó có tối thiểu 70 tiến sĩ; đào tạo 5.000 thạc sĩ, kỹ sư, cử nhân ATTT... Trước đề án đó, Bộ Thông tin và Truyền thông đã có Quyết định số 212/QĐ-BTTT về việc Ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định số 21/QĐ-TTg ngày 6-1-2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ATTT giai đoạn 2021-2025" .
Với sự chuẩn bị kỹ càng, nguồn nhân lực ATTT sẽ được nâng lên cả về lượng và chất. Đào tạo, phát triển đội ngũ nhân lực ATTT chính là yếu tố quan trọng để hiện thực hóa tầm nhìn đưa Việt Nam trở thành cường quốc về ATTT, góp phần triển khai thành công chương trình chuyển đổi số quốc gia, phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số và nâng cao uy tín, xếp hạng quốc tế của Việt Nam về ATTT.
Bài và ảnh: VŨ MY