“Ông vua” lúa giống miền Tây

Đến nay, ông Dũng đã lai tạo thành công 5 giống lúa được thị trường đánh giá cao, như: Ngọc đỏ hương dứa, Sen Việt, LD2012, Tím sen và OM384, mang đậm nét riêng của vùng đất tỉnh Đồng Tháp. Thành tích này cũng giúp ông trở thành nông dân duy nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBCSL) được vinh danh và trao Giải thưởng “Nhà khoa học của nhà nông”.

Miệt mài lai tạo giống lúa mới

Năm 2000, anh Nguyễn Anh Dũng xuất ngũ trở về quê và được ba mẹ chia cho 6,5 ha đất lúa. Nhiều năm sản xuất lúa theo kiểu truyền thống, ông thấy cách sản xuất này không mang lại lợi nhuận kinh tế cao cho gia đình. “Tôi luôn trăn trở làm thế nào để giàu lên trên diện tích lúa của mình. Nếu cứ làm giống IR-50404 mãi thì không thể nào giàu được”- ông Dũng chia sẻ. Từ đó, ông quyết tâm đi khắp nơi học hỏi nhiều người và xin tham dự các lớp tập huấn ngắn về cách trồng lúa, phòng trừ sâu bệnh do Viện Lúa ĐBSCL và Trường Đại học Cần Thơ tổ chức.

Từ những kiến thức đã học được, ông Dũng mạnh dạn cải tạo 6,5 ha đất lúa của mình theo phương thức canh tác mới và quyết định chọn một hướng đi riêng là lai tạo ra loại giống lúa mới phù hợp với thổ nhưỡng ở huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp.

Ông Nguyễn Anh Dũng cùng kỹ sư nông nghiệp trên đồng lúa.

Năm 2006, ông bắt đầu miệt mài lai tạo giống. Đến năm 2009, giống LD2008 được đưa ra sản xuất thử 5000m2, hạt gạo trong, đều, đẹp, nhưng khi đưa ra sản xuất vụ hè thu và thu đông thì hạt gạo chuyển màu đục, nên đành phải bỏ. “Đây là lần thất bại đầu tiên của tôi”- ông Dũng ngậm ngùi nhớ lại. Tuy nhiên, ông không nản lòng mà tiếp tục chọn những cá thể còn lại, rút kinh nghiệm thất bại lần trước. Lần thứ 2, ông cẩn thận hơn, chọn thật kỹ, mãi cho đến vụ thu đông năm 2012 mới cho ra đời giống lúa có tên LD2012 có thời gian sinh trưởng ngắn (88 - 92 ngày) chống chịu rầy nâu và đạo ôn rất tốt.

Việc lại tạo thành công nhiều loại giống lúa của ông Dũng đã đóng góp quan trọng trong việc nâng cao giá trị thương hiệu gạo của tỉnh Đồng Tháp nói riêng, của Việt Nam nói chung. Giờ đây, sản phẩm gạo của ông đã nổi tiếng trong nước và vươn ra thế giới.

Ông Lê Minh Hùng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Đồng Tháp, nhận xét: “Thời gian qua, ông Dũng có nhiều đóng góp trong việc tìm tòi ra các loại giống lúa mới có năng suất và chất lượng, góp phần nâng cao giá trị hạt gạo của tỉnh Đồng Tháp. Ông là một trong những điển hình trong phong trào lao động, sáng tạo của quần chúng nhân dân ở khu vực ĐBSCL”.

Trong quá trình theo dõi, đánh giá đồng ruộng, ông Dũng phát hiện có một cá thể đặc biệt trên ruộng giống LD2012 xuất hiện một bụi lúa có dạng hình khác, hạt dài, cây cao hơn giống LD2012 10 cm. Thấy cá thể lạ, ông mang về tiếp tục chọn, đến vụ thu đông năm 2012, ông trồng thử giống lúa này với thời gian sinh trưởng 90 - 95 ngày, gạo màu đỏ, có mùi thơm nhẹ, nên  ông đặt tên là Ngọc đỏ hương dứa.

Đến vụ đông xuân 2013, ông tiếp tục trồng và theo dõi; vụ sau ông trồng thử 1ha; gạo dùng nấu cơm thấy mùi thơm đặc biệt. “Tôi rất vui mừng và quyết định mang toàn bộ số gạo còn lại (gần 4 tấn) tặng cán bộ, công chức, công nhân, nông dân, cho đến bác tài xe ôm, anh rửa xe đầu chợ, gửi đại lý gạo ở thành phố Hồ Chí Minh... để đánh giá và quảng bá sản phẩm. Tôi nhận được rất nhiều sự cổ vũ”- ông Dũng phấn khởi cho biết.

Trồng thành công giống Ngọc đỏ hương dứa, ông Dũng tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất. Vụ hè thu năm 2015, ông mở rộng diện tích liên kết với nông dân các xã, như: Bình Thạnh Trung, Bình Thành, thị trấn Lấp Vò (huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp) với tổng diện tích 8 ha, đến vụ thu đông nâng diện tích lên 23 ha; cho tổng sản lượn 96,7 tấn; bán với giá lúa tươi tại ruộng là 7.000 đồng/kg. Vụ đông xuân 2015, ông canh tác 55 ha và mở rộng diện tích các địa phương khác trong địa bàn huyện Lấp Vò. Trong vụ đông xuân 2016, hơn 400 đại biểu khu vực ĐBSCL và nông dân các tỉnh vùng Đông Nam Bộ tổ chức hội thảo đánh giá 48 giống lúa dự chọn, giống Ngọc đỏ hương dứa của ông Dũng được đánh giá cao nhất.

Không thỏa mãn trước những thành công đạt được, ông Dũng cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu lai tạo ra các giống lúa mới, cải tiến sản xuất theo hướng sạch, an toàn để đưa thật nhiều lúa, nhiều gạo sạch đến với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Nông dân Nguyễn Văn Kéo, ngụ xã Bình Thành, huyện Lấp Vò, cho biết, ông Dũng lai tạo được nhiều giống mới rất phù hợp với thổ nhưỡng ở địa phương. Tuy nhiên, giống lúa do ông Dũng lai tạo mới chỉ được trồng tại huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp, vì là giống lúa độc quyền, quá trình nghiên cứu mới áp dụng trên thổ nhưỡng ở huyện Lấp Vò.

Trăn trở xây dựng mô hình hợp tác xã kiểu mẫu

Năm 2012, ông Dũng vận động nhiều nông dân thành lập Hợp tác xã (HTX) Giống Nông nghiệp Định An, do ông làm giám đốc với mong muốn mở rộng diện tích trồng giống lúa, liên kết tiêu thụ nông sản. Lúc này, HTX có 19 thành viên với vốn điều lệ khoảng 500 triệu đồng và quy mô sản xuất trên diện tích 30 ha.

Để phục vụ tốt hơn việc nghiên cứu lai tạo, sản xuất kinh doanh các loại lúa giống, ông Dũng tự bỏ tiền túi ra đầu tư khoảng 2 tỷ đồng để xây dựng nhiều hạng mục, cơ sở vật chất của HTX, như: Phòng trưng bày, kho nguyên liệu, nhà sơ chế... tại Trại nghiên cứu và sản xuất lúa giống của HTX, đồng thời, thuê 2 kỹ sư nông nghiệp hỗ trợ sản xuất.

Ông Nguyễn Anh Dũng giới thiệu gạo Ngọc đỏ hương dứa.

Ông Dũng cho biết, mô hình HTX không được nhà nước đầu tư, chính quyền địa phương chỉ hỗ trợ về mặt pháp lý. Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều đoàn du khách nước ngoài, các trung tâm nghiên cứu, Viện Lúa ĐBSCL, các trường đại học, sinh viên thực tập và nông dân các địa phương đã đến HTX để học hỏi kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Hiện, mô hình HTX giống Nông nghiệp Định An đã phát triển gieo trồng trên hàng chục hecta đất lúa tại xã Bình Thành, huyện Lấp Vò.

Ông Dũng rất tâm quyết xây dựng mô hình HTX nông nghiệp kiểu mẫu và đang thực hiện mô hình “Trải nghiệm nông dân”. Khách đến tham quan sẽ được thử nghiệm trồng lúa, câu cá, bơi xuồng, tự tay xay gạo và nấu những món ăn mà mình yêu thích. Ông dành một khu riêng cho nông dân đến học tập kinh nghiệm, học sinh đến trải nghiệm, sinh viên thực tập chuyên môn… hoàn toàn miễn phí.

Tôi xin mượn lời chia sẻ của ông Dũng để thay cho lời kết của bài viết: “Làm bất cứ công việc, ngành nghề gì cũng phải có quyết tâm và có tâm thì mới thành công. Tôi luôn nỗ lực nghiên cứu các giống lúa mới để mang đến gạo ngon và bán sản phẩm bằng lòng tin của người tiêu dùng”.

Bài và ảnh: DƯƠNG ÚT