Tiền xây trường là của anh và mọi người quyên góp ủng hộ, tự tay anh thiết kế, công trường tự giám sát và thi công, tài chính minh bạch, những ngôi trường có chi phí thấp nhưng đầy ắp nhân ái ngày một nhiều thêm.

Sau nhiều năm trở lại, xã biên giới Trung Lý (Mường Lát, Thanh Hóa) đổi thay, khởi sắc hơn nhiều. Những trục đường từ trung tâm xã tới các bản làng được bê tông hóa, nhiều ngôi nhà mới mọc lên khang trang, tín hiệu về cuộc sống no ấm, đủ đầy của đồng bào các dân tộc nơi đây… Và những túp lều tranh tre tạm bợ của các em học sinh trọ học quanh khuôn viên Trường Tiểu học Trung Lý đã không còn nữa. Thay vào đó, một khu ký túc xá khang trang với đầy đủ tiện nghi cho gần 200 học sinh đã được xây dựng.

Kỹ sư Phạm Đình Quý (bên trái) chơi cùng các em học sinh trong ngày khánh thành điểm trường mới. Ảnh: HOÀI GIANG

“Ký túc xá "anh Quý" đó! Công trình được đưa vào sử dụng từ năm 2014, do kỹ sư Phạm Đình Quý và bạn bè cùng các nhà hảo tâm đóng góp tặng thầy trò xã biên giới chúng tôi. Còn rất nhiều ngôi trường, ký túc xá mang tên “anh Quý” ở các xã vùng cao phía tây Thanh Hóa và các tỉnh khác nữa”-Thầy giáo Lê Quang Tùng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Trung Lý chia sẻ.

Rồi thầy Tùng kể về câu chuyện dạy và học ở đây. Trường Tiểu học Trung Lý khá đặc biệt so với nhiều ngôi trường ở vùng cao Thanh Hóa, khi tất cả học sinh đều phải tập trung về điểm trường chính để học tập. Nguyên nhân là do dân số ở các bản trong xã khá thấp, số lượng học sinh chỉ 4-5 em trong một bản, lứa tuổi lại khác nhau nên không thể thành lập các điểm trường, dù có bản cách điểm trường chính 20km đường rừng. Từ năm 2014 trở về trước, mỗi khi chuẩn bị vào năm học mới, để con em mình có chỗ ăn ở, học tập, phụ huynh từ các bản làng xa lại cùng nhau ra trung tâm xã dựng lên những ngôi lán tạm bằng tranh tre, nứa lá quanh khuôn viên nhà trường. Rồi họ sắp xếp cho 3-4 học sinh nhiều lứa tuổi khác nhau ở chung. Trong những ngôi lán tạm, hằng ngày, đứa lớn chăm đứa bé. Các em chia nhau từng bát cơm, con cá khô, cọng rau rừng…

Hình ảnh đời thường của những em học sinh trọ học quanh Trường Tiểu học Trung Lý khiến các thầy giáo, cô giáo và nhiều người từ xa đến vừa cảm phục nhưng không khỏi xót xa. Năm 2012, trong đoàn từ thiện đến từ Hà Nội lên với ngôi trường vùng biên, người ta thấy có một người đàn ông có bề ngoài rất rắn rỏi nhưng lại khóc rất nhiều khi tặng quà học trò nghèo. Đến lúc sắp chia tay, người đàn ông ấy đứng trước tập thể giáo viên nhà trường, chính quyền địa phương mà nói rằng sẽ trở lại xây tặng học trò nơi đây khu ký túc xá khang trang. Người đàn ông ấy chính là kỹ sư Phạm Đình Quý. 

Kỹ sư Phạm Đình Quý cùng các em học sinh trước một điểm trường sắp hoàn thiện. Ảnh: HOÀI GIANG

Trở về Hà Nội sau chuyến thiện nguyện, cùng công việc thường ngày, anh Phạm Đình Quý đôn đáo tìm mọi mối quan hệ để vận động, quyên góp kinh phí với mong muốn các em học sinh vùng cao Mường Lát sớm có chỗ ở, học tập chu đáo. Nhưng gần hai năm trôi qua, số tiền mà anh có được cũng chỉ vỏn vẹn 70 triệu đồng, trong khi để xây dựng công trình ký túc xá cần khoảng 560 triệu đồng. “Trong khoảng thời gian đó, anh Quý vẫn thường xuyên liên hệ với nhà trường gửi lời xin lỗi các thầy cô và học sinh vì chưa thể thực hiện lời hứa. Anh còn nhờ các thầy cô mua măng khô gửi ra Hà Nội để bán gây quỹ xây trường, mãi cũng chỉ gom góp được gần 100 triệu đồng. Nhưng chàng kỹ sư Hà thành vẫn nhắn nhủ với mọi người hãy giữ vững lòng tin”, thầy Tùng khẳng định.

Sau thời gian dài trăn trở, với nhiều cách quyên góp nhưng không đạt hiệu quả , đầu năm 2014, kỹ sư Phạm Đình Quý quyết định chia sẻ những bài viết, hình ảnh về cuộc sống, học tập của học trò vùng biên giới Trung Lý cũng như mong ước của mình trên trang facebook cá nhân. Có lẽ những hình ảnh chân thực, lời lẽ mộc mạc, mục đích trong sáng của anh đã chạm đến trái tim nhân ái của nhiều người. Chỉ trong vòng một tháng sau khi bài viết được đăng trên mạng xã hội, kỹ sư Phạm Đình Quý nhận được số tiền ủng hộ lên đến 400 triệu đồng do các nhà hảo tâm chuyển về chung tay xây ký túc xá tặng các em học sinh. Khi số tiền gần đủ, anh Quý vay mượn bạn bè thêm 100 triệu đồng rồi trở lại Trung Lý phối hợp với chính quyền địa phương, nhà trường quyết tâm khởi công xây dựng, hoàn thành khu ký túc xá trước mùa mưa. Bản thiết kế tự tay anh vẽ, mọi kế hoạch thi công đều được vạch ra rất chi tiết. Điều duy nhất anh đề nghị với chính quyền địa phương và nhà trường là tổ chức họp phụ huynh vận động nhân dân cùng tham gia ngày công vận chuyển vật liệu từ điểm tập kết lên vị trí xây dựng công trình. Lời đề nghị của anh nhận được sự ủng hộ của mọi người. Vậy là phải mất hai năm để huy động nguồn kinh phí nhưng chỉ chưa đầy 3 tháng sau khởi công, 5 phòng ký túc xá, bảo đảm chỗ sinh hoạt cho 200 học sinh được chàng kỹ sư đến từ Hà Nội bàn giao cho nhà trường đưa vào sử dụng. Điều vui hơn, nhờ có sự đóng góp sức lao động của nhân dân mà kinh phí xây dựng giảm đi rất nhiều so với tính toán ban đầu và số tiền đó đủ để mua sắm giường chiếu, chăn, màn cho toàn bộ học sinh bán trú. Bất ngờ hơn, thời điểm xây dựng xong công trình ký túc xá ở Trung Lý thì số tiền mà các cá nhân, nhà hảo tâm gửi về đã dư hơn 200 triệu đồng so với dự kiến. Công trình xây dựng khang trang, tiết kiệm, nguồn tài chính được kê khai minh bạch, anh Quý tạo được niềm tin với các tổ chức, nhà hảo tâm.

Sau công trình ở Trung Lý, anh kêu gọi mọi người xây dựng tiếp điểm trường thứ hai ở vùng cao Yên Bái… và số tiền dư ra sau khi hoàn thành công trình tại đây lại lớn hơn nhiều. Đó là cơ sở để anh lại khảo sát, xây thêm những ngôi trường sau đó... Và sau 4 năm, cho đến tháng 9-2018, Phạm Đình Quý đã bàn giao 103 công trình trường học, ký túc xá đưa vào sử dụng, hiện đang tiếp tục triển khai xây dựng 12 công trình và sẽ hoàn thành nay mai. Đồng thời, anh tiếp tục khảo sát, lập đề án xây trường tại nhiều nơi ở vùng cao, biên giới các tỉnh: Điện Biên, Sơn La, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị… để thực hiện ước nguyện của mình.

Thế nhưng khi nhắc đến những việc đã làm, Phạm Đình Quý chỉ cười, khiêm tốn: “Tôi chỉ là người kết nối yêu thương, chỉ là một người thợ thi công. Xây trường nhân ái ở vùng cao có lẽ là cái duyên gắn với cuộc đời”. 

Lý giải về biệt tài huy động nguồn lực trong xây dựng các công trình trường học, Phạm Đình Quý cho biết: “Tất cả những ngôi trường do tôi đứng ra kêu gọi xây dựng đều ở những địa bàn rất khó khăn. Một viên gạch, bao xi măng lên tận công trình có khi giá cao gấp 4 lần giá trị thực nếu không có sự giúp sức của nhân dân. Nơi đây là địa bàn định cư của đồng bào các dân tộc thiểu số, họ còn nghèo lắm. Nhưng tất cả đều có chung một cách khắc phục, đó là sự chân thành, tình yêu dành cho con em của đồng bào. Khi hiểu được điều đó, họ không ngại đóng góp công sức của mình để xây trường học. Việc huy động nhân dân tham gia xây trường ngoài giảm kinh phí còn để phụ huynh thể hiện trách nhiệm với việc học tập của con em mình. Đến giờ, tôi đang có những lợi thế rất lớn để tiếp tục “nghiệp” xây trường học ở vùng cao. Đó là sự tin tưởng của các mạnh thường quân, của chính quyền địa phương, của các thầy giáo, cô giáo và hơn hết là niềm vui của các em học sinh khi được vào học trong những ngôi trường khang trang”. Khi được hỏi về nguồn thu nhập, chàng kỹ sư Hà Nội giải thích rất rõ ràng rằng, anh hưởng công lao động như bao người thợ xây dựng khác ở các điểm trường học. Điều này được anh công khai rất minh bạch trong phần tài chính với các nhà hảo tâm, các tổ chức thiện nguyện nên rất được ủng hộ.

Bốn năm qua, để khảo sát, chỉ huy thi công, bàn giao được 115 trường học nhân ái ở vùng cao, ước tính kỹ sư Phạm Đình Quý phải di chuyển bằng xe ô tô khoảng 200km/ngày, 73.000km/năm. Tính tổng quãng đường anh đã đi để xây những ngôi trường nhân ái ở vùng cao trong 4 năm qua dài bằng 7 lần đi vòng quanh Trái đất. Anh nói, mình sẽ chưa dừng lại khi còn nhiều ngôi trường cần được xây dựng và còn được các nhà hảo tâm tin tưởng. Nói về những đóng góp từ nguồn xã hội hóa nói chung, cá nhân Phạm Đình Quý nói riêng với ngành giáo dục địa phương, ông Đỗ Văn Hải, Phó trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Yên Minh (Hà Giang), cho biết: “Từ năm 2014 đến nay, kỹ sư Phạm Đình Quý đã kêu gọi kinh phí, chỉ huy thi công, bàn giao cho địa phương đưa vào sử dụng 17 điểm trường. Tất cả công trình do anh Quý khảo sát, kêu gọi, chỉ huy thi công đều rất kiên cố, đẹp, bền vững và chi phí khá thấp”.

VIẾT LAM