Tốt nghiệp Học viện Quân y năm 2008, chàng bác sĩ trẻ Nguyễn Thanh Tùng về công tác tại Bệnh xá đảo Mắt, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An (Quân khu 4). Đảo Mắt nằm cách xa đất liền gần 20km nên dù trang bị, dụng cụ y tế ở đây còn rất thiếu thốn, lạc hậu nhưng anh và đội ngũ nhân viên quân y trên đảo luôn được bộ đội và ngư dân xung quanh khu vực gửi gắm trọn vẹn sức khỏe, tính mạng của mình. Mỗi khi ốm đau, bệnh tật hay gặp tai nạn rủi ro trên biển, tất cả đều phó thác hoàn toàn vào sự giúp đỡ của bệnh xá.

Bác sĩ Tùng vẫn còn nhớ như in ca anh cấp cứu đầu tiên trong đời thầy thuốc của mình. Đó là vào một đêm hè năm 2010, một ngư dân khi đang đánh bắt cá thì bị ngã xuống biển. Dù sau đó được những người đi cùng phát hiện, vớt lên đưa lên đảo cấp cứu nhưng đã trong tình trạng chết lâm sàng, không thể đo được mạch, huyết áp. Chưa bao giờ gặp tình huống này nhưng nhớ lại bài học trong trường, ngay lập tức, bác sĩ Tùng nhanh chóng xốc ngược bệnh nhân, vừa chạy vừa sốc cho bệnh nhân nôn ra hết nước. Sau đó, anh khẩn trương dùng dụng cụ bóp tim, hô hấp nhân tạo và tiêm thuốc trợ tim, tuần hoàn... Rất may, mấy phút sau, tim bệnh nhân đập trở lại và được chỉ huy Đảo điều tàu đưa vào đất liền cấp cứu. Sau này, các y, bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nghệ An cho biết, chính nhờ phản xạ kịp thời, chính xác của bác sĩ Tùng, ngư dân trên đã thoát khỏi lưỡi hái tử thần trong gang tấc. Với hành động đó, chàng bác sĩ trẻ vinh dự được Tỉnh Đoàn Nghệ An tuyên dương là một trong 10 thanh niên tiêu biểu của tỉnh năm 2010.

Thiếu tá, Thạc sĩ Nguyễn Thanh Tùng, Bộ môn - Khoa Lao và Bệnh phổi, Bệnh viện Quân y 103 thăm hỏi động viên bệnh nhân.

Sau 3 năm công tác trên đảo Mắt, năm 2011, bác sĩ Nguyễn Thanh Tùng được cấp trên điều động về Bộ môn - Khoa Lao và Bệnh phổi (Bệnh viện Quân y 103). Được làm việc  tại một trong những cơ sở y tế lớn, hiện đại nhất toàn quân, anh rất mừng nhưng cũng vô cùng lo lắng, sợ mình còn trẻ, kinh nghiệm cũng như kỹ năng nghề nghiệp còn non, không đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ... Ngay trong ca trực năm đầu tiên về bệnh viện, bác sĩ Tùng đã gặp một thử thách lớn mà giờ nhắc lại, anh vẫn còn cảm thấy “run”. Buổi chiều hôm ấy, bệnh nhân Hoàng Dương, 60 tuổi, quê ở huyện Tứ Kỳ, Hải Dương được người nhà đưa vào nhập viện trong tình trạng sức khỏe vẫn bình thường. Tuy nhiên, nửa đêm, bệnh nhân đột ngột lên cơn ho dữ dội, ra máu xối xả; sau đó nhanh chóng rơi vào tình trạng suy hô hấp, trụy tim mạch, người tím tái... Lúc ấy, dù người nhà bệnh nhân đã ra về nhưng trước tình huống nguy hiểm này, anh đã không chần chừ, khẩn trương cùng nhân viên trực tích cực khai thông đường thở, đặt nội khí quản, tiếp máu cho bệnh nhân; đồng thời, đưa bệnh nhân lên buồng can thiệp mạch. Nhờ được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân Dương đã được cứu sống khi cái chết đã cận kề... Ca cấp cứu thành công giúp anh tự tin hơn, động viên anh thêm quyết tâm phấn đấu, học hỏi, làm chủ kiến thức, nhất là những kỹ thuật mới. Vừa học, vừa làm, năm 2016, anh có thêm tấm bằng thạc sĩ chuyên ngành hô hấp...

Điều đáng quý ở bác sĩ Tùng là, dù làm việc trong một môi trường cạnh tranh và mang tính áp lực cao, đội ngũ thầy thuốc rất dễ bị stress, nhưng anh luôn rèn cho mình một đức tính kiên nhẫn, nhã nhặn. Các đồng nghiệp của anh tại đây cho biết, anh có thể chăm chú, nhẫn nại dành hàng chục phút trả lời, giải đáp mọi thắc mắc của người bệnh mà không hề tỏ thái độ khó chịu. Khi khám bệnh hay điều trị, anh luôn tìm mọi cách trò chuyện để giảm bớt căng thẳng, lo âu cho người bệnh. Hằng ngày, anh đến từng buồng bệnh kiểm tra, nắm cụ thể diễn biến sức khỏe người bệnh. Mỗi lần tiếp nhận bệnh nhân mới, anh đều cố gắng tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, tâm tư, nguyện vọng của họ để có phương án điều trị sao cho hiệu quả nhất, giảm chi phí tốn kém cho người bệnh và giúp họ yên tâm điều trị... Với anh, dù chỉ là một mũi kim, một lời nói nhẹ nhàng cũng là thể hiện tình thương yêu, chia sẻ, cảm thông với người bệnh. “Người thầy thuốc phải đồng cảm, cảm thông với người bệnh thì mới có thể có phương pháp điều trị hiệu quả”- anh tâm sự.

Nhờ chứng tỏ được khả năng chuyên môn vững vàng, năm 2017, anh được chỉ định tham gia thực hiện ca ghép phổi đầu tiên trên người tại Việt Nam. Thông tin về ca ghép này, anh cho biết: Đây là đề tài cấp Nhà nước do Thiếu tướng-GS- TS Đỗ Quyết, Giám đốc Học viện Quân y làm Chủ nhiệm; thuộc Chương trình quốc gia “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ tiên tiến phục vụ bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng”. Bệnh nhân được chọn thực hiện ca ghép là cháu Ly Chương Bình, 7 tuổi, người dân tộc Dao, trú tại huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang. Cháu bị mắc bệnh giãn phế quản bẩm sinh lan tỏa hai phổi từ sơ sinh, đã ảnh hưởng tới chức năng tim. Căn bệnh khiến cháu suy hô hấp và suy dinh dưỡng trầm trọng, có thể tử vong bất cứ lúc nào...

Công việc chính của anh trong ca ghép phổi lịch sử này là trực tiếp tuyển chọn, theo dõi, chăm sóc bệnh nhi trước, trong và sau khi ghép. “Nghe thì đơn giản vậy nhưng khi bắt tay thực hiện cũng rất gian nan, vất vả” - anh cho biết. Mặc dù được Bệnh viện Nhi Trung ương chỉ định và lựa chọn ghép phổi nhưng khi được các thầy thuốc tiếp xúc, vận động, không ít thành viên trong gia đình cháu lo lắng, sợ ca ghép thất bại thì cháu sẽ không còn cơ hội sống. Vì thế, một mặt, anh và các đồng nghiệp ra sức động viên, giải thích cho gia đình, người thân cháu tin tưởng vào trình độ, tay nghề đội ngũ thầy thuốc của Bệnh viện; mặt khác, tích cực phối hợp với cấp ủy, chính quyền và cơ quan chức năng địa phương tổ chức tư vấn, tuyên truyền, vận động gia đình bệnh nhân. Cuối cùng, người thân cháu đồng ý cho Bệnh viện thực hiện ca ghép ghép phổi. Thậm chí, mẹ cháu - chị Phan Thị Tâm, dù trước đó vì thương con nên không đồng ý, giờ cũng đã “đặt hết niềm tin vào các bác sĩ”. Chị còn xác định trước tư tưởng: “Nếu ca mổ không thành công thì gia đình cũng chấp nhận số phận của cháu".

Lúc ấy, do mắc bệnh đã lâu nên thể trạng cháu rất yếu, 7 tuổi nhưng chỉ nặng chưa đến 14kg. Bác sĩ Tùng đã phải nhiều ngày trời cùng gia đình cháu chăm sóc bé tỉ mỉ từng bữa ăn, giấc ngủ, cố gắng nâng cao sức khỏe để cháu đạt yêu cầu trước khi bước vào phòng phẫu thuật. 7 giờ 30 phút ngày 21-2-2017, các bác sĩ đón người cho thứ nhất - bố của cháu Bình vào phòng phẫu thuật. 30 phút sau, người cho phổi thứ hai là bác ruột của cháu cũng được đưa vào phòng mổ. 8 giờ 30 phút cùng ngày, tới lượt cháu Bình được đưa vào phòng. Tất cả các khâu, các bước đều được thực hiện một cách ăn khớp, hoàn hảo. Nhờ đó, ca mổ thành công và kết thúc sớm hơn dự kiến gần 2 tiếng. Đến 18 giờ 30 phút, bệnh nhân đã được chuyển về phòng cách ly. "Cảm giác chúng tôi lúc đó thật sự là niềm hạnh phúc vỡ òa, bởi đây là bước ngoặt đánh dấu bước tiến mới của nền y học nước nhà trong việc cứu chữa các bệnh nhân mắc bệnh phổi giai đoạn cuối"- bác sĩ Tùng xúc động chia sẻ...

Cùng với việc hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn, bác sĩ Nguyễn Thanh Tùng rất tích cực tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển kỹ thuật của Bệnh viện Quân y 103 và Học viện Quân y. Tính riêng 5 năm (2012-2017), anh đã cùng với các cộng sự hoàn thành 5 đề tài, sáng kiến cải tiến kỹ thuật. Các đề tài, sáng kiến đó đều là những kỹ thuật mới, chuyên sâu về lao và bệnh phổi, lần đầu áp dụng tại Việt Nam. Có thể kể một số đề tài, sáng kiến điển hình, như: Đề tài “Nội soi phế quản đặt van một chiều giảm thể tích phổi điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính” đạt giải nhì cấp toàn quân và giải nhì trong Hội thao kỹ thuật khối các bệnh viện khu vực Hà Nội năm 2016. Đề tài “Nội soi phế quản siêu âm sinh thiết” đạt giải nhất cấp Học viện; giải nhì khối các bệnh viện khu vực Hà Nội; giải ba cấp toàn quân năm 2014. Sáng kiến “Nội soi phế quản cắt đốt laze điều trị bệnh đường thở lớn” đạt giải Nhất cấp Học viện năm 2015...  

Kể về đề tài “Nội soi phế quản đặt van một chiều giảm thể tích phổi điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính”, anh cho biết: Đây là kỹ thuật mới, lần đầu tiên được triển khai trong chuyên ngành hô hấp tại Việt Nam. So với phương pháp phẫu thuật truyền thống, phương pháp nội soi đặt van 1 chiều giúp cải thiện đáng kể chức năng hô hấp, tăng khả năng gắng sức và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Đặc biệt, đề tài có thể thực hiện được trên những bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính nặng, không có chỉ định phẫu thuật giảm thể tích phổi; góp phần điều trị toàn diện bệnh nhân. Kỹ thuật này được các nhà khoa học đánh giá có hiệu quả tương tự như phẫu thuật giảm thể tích phổi, đồng thời tỷ lệ tai biến, biến chứng trong và sau làm kỹ thuật gần như không có. Quá trình nghiên cứu, anh và cộng sự gặp không ít khó khăn do các bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính ở giai đoạn nặng thường kết hợp nhiều loại bệnh nặng như tăng huyết áp, đái tháo đường nên việc lựa chọn, làm các xét nghiệm đánh giá trước và sau can thiệp nội soi rất phức tạp. Hơn nữa, việc theo dõi, đánh giá kết quả điều trị trước và sau nội soi qua nhiều công đoạn, cần có sự hợp tác tốt từ phía người bệnh... Ngoài việc dành hằng tháng trời mày mò, tra tìm, đọc hàng ngàn trang tài liệu của các thầy thuốc giỏi, anh và cộng sự còn nghiên cứu tỉ mỉ tình trạng bệnh của 31 bệnh nhân đang điều trị tại bệnh viện. Gần 3 năm trời nghiên cứu với sự giúp đỡ tận tình của các thầy thuốc trong Bộ môn - Khoa Lao và Bệnh phổi, đề tài đã hoàn thành xuất sắc; được đưa vào áp dụng trong Bệnh viện 103 và một số bệnh viện tuyến cuối bảo đảm an toàn tuyệt đối. Tại Festival sáng tạo trẻ toàn quốc năm 2017, đề tài đã được trao giải Nhất...

Không ngừng nỗ lực phấn đấu vươn lên, từ năm 2012 đến nay, bác sĩ Nguyễn Thanh Tùng luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được lãnh đạo, chỉ huy các cấp khen thưởng. Trong đó, 10 lần được Bộ trưởng Y tế, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn và Giám đốc Học viện Quân y tặng Bằng khen; được tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp Học viện; 5 lần là Chiến sĩ tiên tiến; cùng hàng chục giấy khen các loại... Mới đây, anh vinh dự được trao Giải thưởng Đặng Thùy Trâm và được vinh danh là một trong 10 bác sĩ trẻ tiêu biểu của Thủ đô năm 2017...

Còn trẻ và gặt hái được khá nhiều thành công nhưng Nguyễn Thanh Tùng rất kiệm lời khi nói về mình. Anh nói: “Những gì tôi có được hôm nay ngoài sự nỗ lực của bản thân, còn có sự hỗ trợ của rất nhiều người. Nhờ đó, tôi mới có cơ hội phát triển, phát huy tài năng...”. Nói về những dự định tương lai, Thiếu tá Nguyễn Thanh Tùng cho biết, anh sẽ cố gắng học lên nữa, tiếp thu và làm chủ thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm tiên tiến hơn nữa để có thể giúp cho việc khám bệnh, điều trị hiệu quả hơn. “Là thầy thuốc bộ đội Cụ Hồ, dù ở vị trí công tác nào, tôi cũng phải vượt qua khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Mỗi nụ cười, niềm hạnh phúc của người bệnh khi khỏi bệnh, xuất viện chính là động lực thôi thúc tôi cống hiến”- anh chia sẻ.

Nhìn đôi mắt hiền, luôn cháy bừng ý chí khao khát vươn lên của người bác sĩ trẻ, tôi tin, anh sẽ còn gặt hái được nhiều thành công hơn nữa.

Bài, ảnh: NHẬT MINH