Gia nhập Vệ quốc đoàn đúng Ngày Toàn quốc kháng chiến bùng nổ (19-12-1946), gần 50 năm tuổi quân, 60 năm tuổi Đảng, đại tá Hoàng Xuân Quang, nguyên Phó tư lệnh Tham mưu trưởng Binh chủng Đặc công là một trong những cán bộ chủ chốt về công tác tham mưu tác chiến của Binh chủng từ ngày đầu thành lập. Xuân này, người lính già bồi hồi nhớ lại kỷ niệm khó quên, những lời huấn thị ân cần, sâu sắc của Bác Hồ trong buổi lễ công bố chính thức thành lập Binh chủng Đặc công cách đây tròn 40 năm.

Phân đội 18 (Trường sĩ quan Đặc công) luyện tập môn vượt vật cản (ảnh Hoàng Như Thính)

Đến giờ, ấn tượng đó vẫn sống động trong ký ức người lính già đã ở tuổi “xưa nay hiếm”. “Đó là kỷ niệm thiêng liêng, sâu sắc nhất trong cuộc đời tôi”-đại tá Hoàng Xuân Quang xúc động kể. “Ngày 19-3-1967, tại Trường bổ túc cán bộ dân tộc Trung ương (nay là Học viện Chính trị khu vực 1, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), Bộ đội Đặc công vinh dự được đón Bác Hồ, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp... đến thăm. Khi ấy tôi là trợ lý Phòng Trinh sát, Cục Tình báo, Bộ Tổng tham mưu, được tham dự lễ. Sau phần trình diễn kỹ thuật, chiến thuật đặc công là lễ công bố chính thức thành lập Binh chủng và chính Bác Hồ đã viết bài huấn thị nhân buổi lễ trọng thể này. Có lẽ chỉ riêng điều đó cũng là một “vinh dự đặc biệt”, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Bác và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, quân đội đối với binh chủng nói riêng, Bộ đội Đặc công nói chung...”.

Đã 40 năm, nhưng khi tôi “vào đề”, ký ức của ông lại tuôn trào bao kỷ niệm:

- Lễ thành lập binh chủng diễn ra với “nghi thức” rất... đặc công. Đồng chí Tư Cường (sau này là Tư lệnh Binh chủng) trực tiếp chỉ huy buổi trình diễn. Chúng tôi ngồi trên khán đài, cách vị trí của Bác và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội... chừng mươi mét. Ấn tượng nhất là “màn trình diễn” ngụy trang trinh sát ban đêm. Hai chiếc đèn pha cực mạnh quét loang loáng trên sân rộng, các chiến sĩ đặc công ngụy trang tiếp cận từ bên ngoài, tiềm nhập sát vị trí các đại biểu ngồi xem trình diễn mà không hề có một động tĩnh nhỏ. Chỉ đến khi nghe khẩu lệnh: “Đứng dậy”, các chiến sĩ “mình trần, chân đất, áo cỏ” mới đồng loạt xuất hiện như từ dưới đất chui lên. Bác Hồ và các đồng chí lãnh đạo cũng... bất ngờ, khen bộ đội Đặc công giỏi. Ngay cả “cách” bộ đội “xuất hiện” trong hội trường để làm lễ ra mắt Binh chủng cũng bí mật, bất ngờ và rất... đặc công. Và điều đặc biệt nữa, tôi được biết, bài phát biểu của Bác đã được ban tổ chức chuẩn bị sẵn, nhưng Bác lại rút trong túi áo ra một tờ giấy nhỏ. Những điều huấn thị Bác viết thật ngắn gọn, giản dị, dễ nhớ và có sức truyền cảm sâu sắc...

- Trong một lần làm việc với các phóng viên, Thiếu tướng Phạm Hữu Chính, Tư lệnh Binh chủng bày tỏ niềm vinh dự, tự hào và cũng là trách nhiệm lớn lao của Bộ đội Đặc công khi trong lời huấn thị ra mắt binh chủng, 14 lần Bác Hồ nhắc đến từ “đặc biệt”-Tôi xin phép ngắt lời ông.

- Đúng vậy, chúng tôi vẫn nhớ như in, lời đầu tiên Bác căn dặn: “... Đặc công là công tác đặc biệt, là vinh dự đặc biệt, cần phải có cố gắng đặc biệt. Các chiến sĩ đặc công được tin tưởng đặc biệt...”.

Giọng Bác thật trầm ấm, lôi cuốn, truyền cảm. Vừa động viên, khích lệ, Bác cũng tin tưởng giao nhiệm vụ:

“... Cái gì cũng đặc biệt đối với bộ đội Đặc công, chữ “đặc biệt” quán xuyến tất cả, từ lúc đi đánh cũng như lúc về... Mưu trí phải đặc biệt linh hoạt. Kỹ thuật phải đặc biệt huấn luyện thuần thục. Lập trường chính trị phải đặc biệt vững chắc... Kỷ luật phải đặc biệt nghiêm minh... Nội bộ phải đặc biệt đoàn kết... Bất kỳ khó khăn đặc biệt nào cũng phải vượt qua, cũng phải khắc phục cho kỳ được... Nói tóm lại, công việc, công tác của các đồng chí cũng đặc biệt khó, nhưng cũng đặc biệt vẻ vang...”.

- Những điều Bác Hồ dạy, nhiều cán bộ, chiến sĩ đặc công đã ghi vào tâm khảm, phấn đấu thực hiện tốt nhất-niềm xúc động như trào dâng trong người cựu binh già. Trong cuộc đời quân ngũ, ông vẫn tiếc và “ân hận” vì từng hai lần được gặp Bác, nhưng cảm động quá chẳng nói được điều gì...

30 năm gắn bó với Binh chủng Đặc công, đại tá Hoàng Xuân Quang từng trải qua nhiều cương vị công tác: Trưởng Ban tác chiến Binh chủng, Trưởng phòng đặc công Mặt trận Đường 9 Nam Lào, chỉ huy trưởng 3 tiểu đoàn đặc công đánh vào Cam Lộ, Ái Tử, Đông Hà; Phó trưởng phòng Nghiên cứu; qua các chức vụ từ Tham mưu phó đến Phó tư lệnh Tham mưu trưởng Binh chủng... Với thành tích đặc biệt giúp bạn, ông được Đảng, Nhà nước Cu-ba tặng thưởng Huân chương Chê Ghê-va-ra cao quý.

Về nghỉ hưu tại quê nhà Bắc Giang, ông vẫn bận bịu với công việc ở Hội Cựu chiến binh địa phương. Gần suốt cuộc đời quân ngũ gắn bó, “ghi dấu ấn” ở Binh chủng Anh hùng với 16 chữ vàng: “Đặc biệt tinh nhuệ. Anh dũng tuyệt vời. Mưu trí táo bạo. Đánh hiểm thắng lớn”, ông còn bày tỏ niềm vui, niềm tự hào được về với quê hương từng là căn cứ hậu phương của BTL Đặc công và Bắc Giang là một trong những tỉnh có nhiều cựu chiến binh đặc công nhất: hơn 1.500 đồng chí mà ông là trưởng ban liên lạc...

Quân Thủy