Đó là cuốn hồi ức về thân thế, cuộc đời và sự nghiệp cầm quân của Thiếu tướng Trần Văn Trân (1927 - 1997), tên thường gọi thân mật là Ba Trân, người con của mảnh đất Thừa Thiên - Huế, nguyên Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Mặt trận 719, Phó giám đốc Học viện Lục quân, Phó tư lệnh Quân đoàn 4.

Sinh trưởng trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng, từ một thanh niên yêu nước sớm được giác ngộ, ngay sau Cách mạng Tháng Tám 1945, ông hăng hái gia nhập Giải phóng quân tại thành phố Huế, trực tiếp cầm súng chiến đấu trong đội hình Trung đoàn Trần Cao Vân - 101. Trải qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, khói lửa chiến tranh đã trui rèn ông có phẩm chất can trường, vượt mọi gian khổ hy sinh. Tên ông được ghi trong Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam.

Đặc biệt, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, ông tham gia chiến đấu tại chiến trường Tây Nguyên, miền Tây và miền Đông Nam Bộ trên cương vị sư đoàn trưởng. Đầu năm 1970, trong một lần đi chuẩn bị chiến trường ở An Giang, ông bị thương và bị sa vào tay giặc. Nhưng với sự thương yêu, đùm bọc của đồng chí, đồng đội, ông đã khôn khéo che giấu được tung tích của mình, giữ vững khí tiết của người chiến sĩ cách mạng, một lòng một dạ trung thành với Đảng, với Tổ quốc. Sau Hiệp định Pa-ri, ông được đối phương trao trả tại Quảng Trị, trở về trong tư thế của người chiến thắng. Quãng thời gian sống trong các nhà tù của Mỹ - ngụy từ Cần Thơ đến Hố Nai (Biên Hòa) của người Sư đoàn trưởng Quân giải phóng trong vai “thượng sĩ đông y” đã trở thành huyền thoại.

Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, ông là sư đoàn trưởng Sư đoàn 341 (Sông Lam) đảm nhiệm đột phá hướng Xuân Lộc, mở toang “cánh cửa thép” của địch, đưa đại quân ta tiến vào giải phóng Sài Gòn, góp phần quan trọng giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước vào mùa Xuân 1975.

Kỷ niệm 10 năm ngày ông đi xa, tưởng nhớ đến ông, nhiều tướng lĩnh, đồng chí, đồng đội, bạn bè và người thân trong gia đình đã phối hợp cùng Nhà xuất bản Quân đội nhân dân tập hợp và biên soạn cuốn “Thiếu tướng Trần Văn Trân, chuyện bây giờ mới kể”. Góp mặt trong tập sách là các bài viết của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt; Thượng tướng, Giáo sư Hoàng Minh Thảo; Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, Trung tướng Vũ Cao; Thiếu tướng, Giáo sư Tiến sĩ Huỳnh Nghĩ; Giáo sư Trần Thanh Đạm; các nhà văn Trần Công Tấn, Trần Phương Trà…

Với tình cảm chân thành, với lối viết giản dị và trong sáng của những người trong cuộc, cuốn sách đã khắc họa sống động chân dung cố Thiếu tướng Trần Văn Trân, đồng thời góp phần làm sáng tỏ nhiều sự kiện, nhiều chi tiết mới lạ, hấp dẫn.

Với nội dung phong phú, được trình bày đẹp và in trên giấy tốt, bìa do họa sĩ Võ Anh Thơ thiết kế, đây là một cuốn sách quý, rất đáng đọc và suy ngẫm.

Nguyễn Minh Ngọc