Đưa Đại tướng qua đèo Pha Đin

Đai tướng Võ Nguyên Giáp đang trở về hồi ức ký các quyết định quan trọng dưới hầm chỉ huy trong khu rừng Mường Phăng. (Ảnh chụp 4-2004). Ảnh: TRẦN HỒNG

Tiếng Thái Pha là trời, Đin là đất. Từ đỉnh đèo xuống ngã ba Tuần Giáo là dốc và các cua tay áo địch ném bom, bắn phá rất dễ trúng mục tiêu.

Máy bay địch hoạt động từ 10 giờ sáng tới 5 giờ chiều. Ngày cao điểm, chúng oanh tạc cả tối 5- 6 lần, ném bom phá đường, kèm theo bom nổ chậm và bom bươm bướm để sát thương bộ đội công binh; phá xe vận tải chở lương thực, vũ khí; phá các xe kéo pháo của ta rất ác liệt…

Đài quan sát chỉ huy của Tiểu đoàn công binh 106 (tiền thân Trung đoàn công binh 219 Quân khu 2 ngày nay) cùng với tiểu đội 83 phá bom của trung đoàn phái xuống để theo dõi từng đợt và từng điểm địch oanh tạc, đánh dấu trên bản đồ và thông báo cho các đại đội 52, 54 đơn vị chốt giữ bảo đảm các trọng điểm từ đỉnh tới chân đèo Pha Đin (ngã ba Tuần Giáo, Lai Châu, Điện Biên). Hôm trước, đồng chí tham mưu tiểu đoàn cùng bộ đội khắc phục khu vực trọng yếu bị bom nổ chậm vùi lấp tới vai, vẫn vùng dậy và bới đất cứu được cả tiểu đội.

Thời gian này địch còn thả biệt kích người Thái, trang bị tiểu liên, mìn chống tăng, mìn sát thương bộ binh để trực tiếp phá các tuyến đường giao thông huyết mạch của ta. Chúng đổ bộ xuống bản Mường Nhé. Phát hiện địch thả dù, anh em tiểu đoàn bộ, bộ phận hậu cứ c52 xuất kích, tóm gọn bọn biệt kích cùng trang bị vũ khí của chúng.

Liên tục các đoàn xe kéo pháo, chở đạn dược, lương thực của ta đều được bảo đảm vượt đèo an toàn. Tuy nhiên cũng có một vài lần xe vận tải gặp sự cố, rơi xuống vực. Những lần như thế hầu hết bộ đội công binh Đại đội 54 kéo được xe lên đưa vào khe núi, trước khi sương mù tan.

Địch phá, ta cứ đi.

Khoảng ngày 10-1-1954, nửa đêm xe của Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp đi tới đèo Pha Đin, lại đúng ngày địch đánh phá dữ dội. Nhiều đoạn đường chưa khắc phục xong, thậm chí còn cả bom nổ chậm. Anh em lo xe chở Đại tướng không an toàn.

Tiểu đoàn trưởng Phan Kim Bảng trực tiếp chỉ huy. Anh phân tích tình hình và cân nhắc biện pháp để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho Đại tướng và anh đã quyết định: Để xe chạy không vượt qua đường đèo, Đại tướng xuống đi bộ. Tiểu đoàn trưởng giao nhiệm vụ cho đại đội trưởng c52 Nguyễn Văn Thụy trực tiếp dẫn đường đưa Đại tướng và đồng chí Nguyễn Văn Hiếu, Chánh văn phòng Bộ Tổng Tư lệnh đi một con đường riêng bí mật, vòng phía nam đèo, tắt qua sở chỉ huy d106 sang bên kia chân đèo Pha Đin.

Hơn 3 giờ sáng, xe của Đại tướng đã vượt đường đèo an toàn, chờ đón Đại tướng và đoàn ở bên kia chân đèo Pha Đin để đi tới sở chỉ huy chiến dịch ở Thẩm Púa, cách Tuần Giáo 20km.

Thẩm Púa là sở chỉ huy đầu tiên của chiến dịch Điện Biên Phủ. Đây là một địa danh có vị trí đặc biệt.

Đoàn sở chỉ huy của Bộ phái đi trước do Phó tổng Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái dẫn đầu và các đồng chí Lê Liêm, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị; Đặng Kim Giang, Phó chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần cùng một số cố vấn Trung Quốc đi trinh sát, đã có mặt ở Thẩm Púa, báo cáo với Đại tướng về tình hình nghiên cứu chiến trường và đề xuất nhiều ý kiến. Trinh sát của ta cho biết, để giữ vững khu vực Tây Bắc và Thượng Lào, địch nhảy dù xuống Điện Biên Phủ liền 2 đợt. Đợt đầu 3 tiểu đoàn, rồi 6 tiểu đoàn…

Đại tướng đã đưa ra quyết định lịch sử: Thay đổi phương châm tác chiến "từ đánh nhanh thắng nhanh" sang "đánh chắc tiến chắc". Đó là một quyết định rất đúng đắn và sáng suốt.

Với phương châm "đánh chắc tiến chắc" qua 55 ngày đêm quân và dân ta đã đại thắng ở mặt trận Điện Biên Phủ, kết thúc thắng lợi vẻ vang cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Thật là vinh dự cho cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 106 đã bảo đảm đưa Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp qua đèo Pha Đin an toàn, để Đại tướng kịp về Sở chỉ huy thứ nhất ở Thẩm Púa và ra quyết định lịch sử. Hôm nay, cũng đúng 56 năm trước, ngày 31-10-1952 Tiểu đoàn đã được thành lập tại khu rừng Khuôn Lâm, xã Hợp Thành, tỉnh Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên.

Đại tá NGUYỄN KIM ĐỨC (Nguyên trưởng bộ phận Tham mưu-d106, e151, f351)