Vận dụng sáng tạo tư tưởng bạo lực cách mạng vũ trang quần chúng cách mạng và xây dựng Hồng quân công nông của chủ nghĩa Mác-Lê-nin vào hoàn cảnh thực tiễn nước ta, ngay từ khi mới ra đời, nhận sứ mệnh lãnh đạo toàn dân tộc đứng lên làm cách mạng, lật đổ ách thống trị của thực dân, phong kiến, giải phóng đất nước, Đảng ta và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc hết sức chú trọng chuẩn bị đội ngũ cán bộ quân sự cho khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách mạng.

Chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ, để kịp thời chuyển hướng cách mạng nước ta sang một thời kỳ mới, Nghị quyết Trung ương 6, tháng 11-1939, của Đảng đã đề ra: "Chuẩn bị những điều kiện tới bạo lực làm cách mạng giải phóng dân tộc" và "Xây dựng Quốc dân cách mệnh quân". Nghị quyết Trung ương lần thứ 7, đầu tháng 10-1940 nêu rõ: "Chuẩn bị để giành lấy cái sứ mệnh thiêng liêng, lãnh đạo các dân tộc bị áp bức Đông Dương vũ trang, bạo động giành lấy tự do, độc lập". Nghị quyết Trung ương lần thứ 8, tháng 5-1941, do đồng chí Hồ Chí Minh triệu tập và chủ trì, đã chỉ rõ: "Chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm vụ trọng tâm của Đảng ta và dân ta trong giai đoạn hiện nay". Các Hội nghị 7 và 8 của Đảng đã kịp thời chỉ đạo chuẩn bị điều kiện để chuyển hướng hình thức đấu tranh, giữ gìn, nuôi dưỡng và phát triển lực lượng cách mạng, chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang sau này... Nhiều tổ chức vũ trang cách mạng đã hình thành và phát triển, đặt ra một vấn đề quan trọng và cấp bách là tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quân sự.

Ngay sau hội nghị Trung ương lần thứ 7, Trung ương Đảng đã tổ chức lớp Quân chính đầu tiên của Đảng ở Đức Thắng, Bắc Giang. Đầu năm 1940, tại biên giới Cao Bằng, đồng chí Hồ Chí Minh và đồng chí Phùng Chí Kiên, Ủy viên Trung ương Đảng cùng một số đồng chí mở lớp quân sự ngắn ngày cho 40 cán bộ, đảng viên và quần chúng của Đảng. Cùng trong thời gian này, tại liên tỉnh Cao-Bắc-Lạng, có lớp đào tạo quân sự ngắn ngày do đồng chí Phạm Văn Đồng và Võ Nguyên Giáp tổ chức, huấn luyện. Cùng với những lớp tập trung cho cán bộ, Đảng ta rất coi trọng việc bồi dưỡng, huấn luyện quân sự cho tập thể đội viên trong các đơn vị Cứu quốc quân, các đội tự vệ, du kích... nhằm thông qua giáo dục, huấn luyện và rèn luyện thực tế để phát triển đội ngũ cán bộ quân sự ngay trong các đơn vị vũ trang đầu tiên của Đảng. Sau Hội nghị lần thứ 8 của Trung ương, đồng chí Trường Chinh, Tổng bí thư của Đảng, thay mặt cho Trung ương trực tiếp phổ biến nghị quyết của hội nghị cho toàn bộ cán bộ, chiến sĩ đội du kích Bắc Sơn, làm cho lực lượng vũ trang này thông suốt đường lối, chính sách của Đảng trong lực lượng vũ trang cách mạng nước ta. Các trung đội Cứu quốc quân đầu tiên thường xuyên luân phiên nhau vừa hoạt động, vừa đi sâu vào rừng Võ Nhai để học tập chính trị, quân sự. Chương trình học tập gồm: 10 điều kỷ luật, chiến thuật du kích, kỹ thuật chiến đấu, Cộng sản sơ giải... Sau học tập, các chiến sĩ Cứu quốc quân đều trở thành những cán bộ có khả năng hoạt động độc lập, vừa chiến đấu, vừa tham gia tuyên truyền, giáo dục, phổ biến đường lối, chính sách của Đảng, tổ chức quần chúng, phát động phong trào, chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang.

Đồng thời với việc đào tạo cán bộ trong nước, theo Chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh, một số cán bộ, đảng viên được chọn đi học tập quân sự ở nước ngoài. Biết chính quyền Tưởng Giới Thạch đang muốn mở lớp đào tạo một số người Việt về quân sự để thực hiện ý đồ "Hoa quân nhập Việt", Đảng ta đã có biện pháp ngoại giao khôn khéo, cử người đi học quân sự ở Trường Quân sự Quảng Tây, trong đó có các đồng chí Hoàng Văn Thái, Thanh Phương, Hoàng Minh Thảo, Đàm Quang Trung, Trương Văn Quyền (tức Vũ Lập) v.v.. Sau khi về nước, các đồng chí được cử đi tổ chức, huấn luyện các đội tự vệ cứu quốc ở các địa phương, một số tham gia đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân và sau này đều trở thành những cán bộ quân sự nòng cốt, trung kiên của Đảng trong Cách mạng Tháng 8-1945 và đảm nhiệm công tác lãnh đạo, quản lý, chỉ huy chủ chốt các đơn vị, học viện, nhà trường của lực lượng vũ trang nhân dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và sau này.

KHÁNH PHÚC