Chúng tôi tìm đến nhà CCB, Anh hùng LLVT Nguyễn Thanh Sơn (tên thường gọi là Ba Ngay) sau những khoảnh khắc đầy xúc động tại lễ bàn giao “nhà tình đồng đội” của Ban liên lạc Tiểu đoàn Tây Đô. Một căn nhà cấp 4 khiêm nhường lọt thỏm trong sân vườn nhiều cây trái. Chúng tôi khá bất ngờ với cuộc sống dung dị của một vị tướng giữa đời thường. Nhìn thoáng qua, trông ông không khác một lão nông ở miền Tây Nam Bộ: Chân đi đất, mặc chiếc áo quân phục cũ màu cỏ úa, tay cầm kéo cắt tỉa, sửa sang mấy cây cảnh.

“Mời các cậu vào nhà uống nước. Giờ mình ở nhà nên tranh thủ làm vườn tược, vừa có thêm thu nhập, vừa rèn luyện sức khỏe”-CCB Nguyễn Thanh Sơn vừa nói vừa nở nụ cười sảng khoái. Sự hồn nhiên, chân chất, gần gũi, hào sảng của người lính Bộ đội Cụ Hồ trong ông vẫn vẹn nguyên không thể lẫn vào đâu được.

Đồng chí Nguyễn Thanh Sơn (thứ hai, từ phải sang) trao kinh phí xây dựng nhà tình đồng đội tặng gia đình CCB Nguyễn Ngọc Hiển.  

Ông Ba Ngay sinh năm 1939, ở miền đất Tây Đô giàu truyền thống cách mạng. Từ năm 1959 đến 1962, Ba Ngay đảm nhiệm cương vị xã đội trưởng của nhiều xã trên địa bàn huyện Phong Điền, thuộc khu vực “đạn chen đầu đạn, bom kề hố bom”. Cuối năm 1962, ông là Trung đội trưởng thuộc Tiểu đoàn Tây Đô. Những năm tháng trong quân ngũ và nghĩa tình đồng chí, đồng đội, tình quân dân luôn là những kỷ niệm không thể phai nhòa trong vị tướng già.

Ông kể: Tôi tham gia bộ đội ở Tiểu đoàn Tây Đô và cứ thế phát triển lên đến Tỉnh đội trưởng tỉnh Cần Thơ (cũ). Trong thời binh lửa chiến tranh, miếng cơm, manh áo, viên thuốc chữa bệnh… luôn được những người lính Tiểu đoàn Tây Đô san sẻ cho những đồng chí, đồng đội đói hơn, ốm hơn và luôn được đồng bào chở che, cùng chiến đấu chống quân thù. Những tình cảm thiêng liêng ấy đã giúp cho Tiểu đoàn Tây Đô chiến đấu và chiến thắng, cùng quân dân cả nước làm nên Đại thắng Mùa xuân năm 1975, đất nước được độc lập, non sông thu về một mối.

Hòa bình lập lại, những người lính Tiểu đoàn Tây Đô, người thì nằm lại vĩnh viễn, hoặc để lại một phần xương máu trong lòng Đất Mẹ, người xuất ngũ trở về địa phương, người tiếp tục nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; cùng cấp ủy, chính quyền, nhân dân bắt tay xây dựng cuộc sống mới sau chiến tranh. Không ít gia đình CCB, thân nhân liệt sĩ còn gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống. Làm thế nào để giúp các đồng chí, đồng đội và gia đình giảm bớt gánh nặng; đó chính là nỗi lòng đau đáu của vị tướng già. Ông Ba Ngay tâm sự:

- Năm 2002, tôi nghỉ hưu. Các đồng chí trong Tỉnh ủy và UBND tỉnh hỏi tôi có tiếp tục tham gia Hội CCB hay các tổ chức chính trị-xã hội. Tôi trả lời: Tôi chỉ có một mong muốn duy nhất là giúp đỡ các đồng đội CCB Tiểu đoàn Tây Đô, các gia đình thân nhân liệt sĩ Tiểu đoàn Tây Đô và những bà con từng che chở, cưu mang cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn trong chiến tranh, nay đang gặp khó khăn trong cuộc sống- CCB Nguyễn Thanh Sơn tâm sự.

Được sự động viên, ủng hộ của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Cần Thơ, ông Ba Ngay liền xây dựng kế hoạch và được địa phương đồng tình, ban hành quyết định thành lập Ban liên lạc Tiểu đoàn Tây Đô, với mục đích, là nơi tập hợp, vận động và gắn kết các CCB Tiểu đoàn Tây Đô, cùng chung tay hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau, giảm bớt khó khăn, vươn lên trong cuộc sống. Cũng trong năm ấy, lần đầu tiên hơn 300 CCB Tiểu đoàn Tây Đô được gặp lại nhau trong sự mừng mừng, tủi tủi. Mừng vì gặp đồng đội cũ, vì một số đồng đội đã khá giả, khỏe mạnh…; tủi vì trong số đó, có những CCB cuộc sống còn gặp rất nhiều khó khăn. Nhắc đến những hình ảnh năm xưa, giọng vị tướng già như nghẹn lại, rồi ông quả quyết: “Bằng mọi cách phải giúp đồng đội giảm bớt khó khăn trong cuộc sống, trong đó những ngôi nhà tình đồng đội và vì đồng đội nghèo là sự hỗ trợ hiệu quả và ý nghĩa nhất cho các CCB Tiểu đoàn Tây Đô. Nhưng làm thế nào để có kinh phí xây dựng. Tôi lại tiếp tục nghĩ đến việc vận động chính quyền và các mạnh thường quân hỗ trợ”.

Được bầu làm Trưởng ban Liên lạc Tiểu đoàn Tây Đô, ngay từ lần họp mặt đầu tiên, ông Ba Ngay cùng các thành viên của Ban liên lạc bắt tay vào thống kê số lượng các CCB đang gặp hoàn cảnh khó khăn và tìm cách giúp đỡ. Năm 2003, tại huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, căn nhà tình đồng đội đầu tiên mang tên Ban liên lạc Tiểu đoàn Tây Đô được xây dựng tặng CCB Tư Nhâm. Đây là trường hợp CCB không có đất, hằng ngày gia đình anh sống trên chiếc ghe đi chở thuê và hái rau dại bán kiếm sống qua ngày. Ban liên lạc Tiểu đoàn trực tiếp đề nghị huyện cấp cho anh Tư Nhâm một nền đất để xây tặng nhà tình đồng đội. Để ngôi nhà thêm vững chắc, Ban liên lạc vận động các CCB Tiểu đoàn Tây Đô trên địa bàn cùng giúp đỡ ngày công xây dựng và vận động cấp ủy, chính quyền, hội phụ nữ, đoàn thanh niên và các đoàn thể của huyện tặng gạo, đồ dùng… để gia đình bắt đầu cuộc sống mới. Căn nhà được hoàn thành, thấy đồng đội rạng ngời hạnh phúc, một phần gánh nặng trong lòng ông Ba Ngay như được vơi đi, nhưng thâm tâm anh thầm nhắc nhở, vẫn còn hàng trăm CCB nghèo đang cần vòng tay đồng đội.

Bước ngoặt lớn nhất là khi Ban liên lạc Tiểu đoàn nhận được 1 tỷ đồng của một mạnh thường quân hỗ trợ. Phải làm sao dùng số tiền đó thật hiệu quả-tức là xét đúng đối tượng và ưu tiên cho những CCB khó khăn nhất. Ban liên lạc đã phải đi đến từng nhà khảo sát. Đối với CCB không có đất ở, như trường hợp anh Tư Nhâm, Ban liên lạc đích thân đề nghị cấp ủy, chính quyền địa phương xét cấp nền để xây nhà; đồng thời tổ chức vận động CCB Tiểu đoàn Tây Đô, chính quyền và ban, ngành đoàn thể địa phương chung tay giúp đỡ thêm. Nhờ vậy, khi mỗi căn nhà được hoàn thành góp phần làm tăng uy tín của cấp ủy, chính quyền địa phương cũng như chất lượng và ý nghĩa của công trình.

Từ khi thành lập đến hết năm 2015, Ban liên lạc Tiểu đoàn đã vận động xây cất được 930 căn nhà tình đồng đội tặng các CCB Tiểu đoàn Tây Đô gặp khó khăn về nhà ở. Năm 2016, dự kiến Ban liên lạc sẽ vận động cất thêm 40 căn và năm 2017 phấn đấu thêm 30 căn nữa. Đặc biệt, nghĩa tình những người lính Tây Đô không chỉ trong phạm vi thành phố Cần Thơ mà còn vươn tới một số tỉnh bạn; nơi nào có CCB Tiểu đoàn Tây Đô gặp khó khăn là nơi đó có vòng tay đồng đội giúp đỡ. Sự giúp đỡ còn đến với những gia đình, thân nhân gia đình từng nuôi giấu cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn trong thời kỳ chiến tranh gian khổ.

Đúng như suy nghĩ ban đầu về “an cư lạc nghiệp” của CCB Nguyễn Thanh Sơn, ngôi nhà tình đồng đội không chỉ để che nắng che mưa mà còn là sức mạnh tinh thần giúp những CCB tiểu đoàn vươn lên, sống có ích cho xã hội và gia đình. Như CCB Mập Lớn (nguyên Đại đội trưởng thuộc Tiểu đoàn Tây Đô) ở huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng không có đất ở, được Ban liên lạc xây tặng nhà tình đồng đội gần cánh đồng, tiện cho việc trồng trọt, chăn nuôi… Khởi nghiệp từ tình đồng chí, đồng đội, nay CCB Mập Lớn đã trở thành nông dân sản xuất giỏi với tài sản trị giá hàng tỷ đồng và lại xung kích trong hỗ trợ đồng chí, đồng đội về vốn, cây giống, con giống để phát triển kinh tế.

Ông Ba Ngay phấn khởi cho thêm: Qua khảo sát của Ban liên lạc, nay Tiểu đoàn Tây Đô đã tập hợp được lực lượng CCB của tiểu đoàn lên đến hơn 3.700 người. Để tiện việc hỗ trợ, động viên nhau vươn lên cuộc sống, Ban liên lạc đã chia thành các phân ban và 20 tiểu ban. Nhiệm vụ của Ban liên lạc vẫn là xây tặng nhà tình đồng đội, còn của các tiểu ban hỗ trợ, vận động hỗ trợ về vật chất và tinh thần, như hỗ trợ gia đình CCB nghèo không có tiền cho con đi thi, không có tiền chữa bệnh...

Sau những giờ tâm sự chân tình, ông Ba Ngay giới thiệu cho chúng tôi phòng họp của Ban liên lạc Tiểu đoàn Tây Đô được ông tự bỏ kinh phí xây dựng trong khuôn viên đất của gia đình. Phòng đầy đủ khánh tiết, bàn thờ Bác Hồ, ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, ảnh chỉ huy, lãnh đạo Tiểu đoàn Tây Đô trong chiến tranh, những bằng khen, giấy khen của các tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể tặng Ban liên lạc Tiểu đoàn. Đặc biệt nhất là gần một trăm kỷ vật trong chiến tranh được các CCB của Tiểu đoàn Tây Đô trao tặng. Mỗi kỷ vật đều gắn với một con người, một giai đoạn kháng chiến để khi nhìn thấy, mỗi CCB Tiểu đoàn Tây Đô như được trở về quá khứ với bao kỷ niệm đẹp của tình đồng chí, đồng đội trong chiến tranh.

Quá khứ và hiện tại đan xen, dù ở nơi đâu trong bất kỳ hoàn cảnh và thời gian nào, tình đồng chí, đồng đội của những người chiến sĩ Tiểu đoàn Tây Đô mãi bền chặt. Trong chiến tranh, họ cùng kề vai sát cánh chiến đấu chống quân thù, giải phóng quê hương, nay lại bên nhau trong “trận chiến giữa thời bình”, cùng nhau chiến thắng đói nghèo, dưới sự chỉ huy của một vị tướng, CCB giàu lòng nhân ái, ngày đêm gìn giữ và “truyền lửa”, góp phần thắp sáng tình đồng chí, đồng đội. Đó là Anh hùng LLVT nhân dân, Thiếu tướng, CCB Nguyễn Thanh Sơn-người con kiên trung nơi mảnh đất Chín Rồng.

Bài và ảnh: VIỆT HÀ - NGUYỄN THẮNG