Lính công binh hát “Bài ca mở đất”

QĐND Online - Những năm trước, đồng bào dân tộc các xã Thanh Thuỷ, Thanh Đức, Minh Tân, huyện Vị Xuyên, Hà Giang lúc nào cũng nơm nớp lo lắng bởi những “quả nổ” nằm ẩn mình trong lòng đất, trong rừng cây, trên những vạt đồi nơi họ sinh sống. Những tiếng nổ bất thần của “quả nổ” kéo theo nỗi ám ảnh về người, gia súc bị chết, bị thương.  Khi những cán bộ, chiến sĩ công binh Sư đoàn 316 (Quân khu 2) về rà phá mìn, vật nổ ở địa phương, ông Vàng Seo Quả, trưởng bản Mã Hoàng Phìn, xã Minh Tân và bà con nhân dân đến tận nơi để cảm ơn bộ đội đã giúp lấy đi những "hiểm họa" trên mảnh đất của họ.

Đã quá 9 giờ sáng, nhưng toàn bộ khu vực thôn Mã Hoàng Phìn, xã Minh Tân, huyện Vị Xuyên vẫn ngập chìm một màu trắng đục của sương mù. Nắng lên, sương tan dần, một màu xanh đến mát mắt của những tán rừng phủ kín các thung lũng, tầng tầng, lớp lớp, làm người ta lầm tưởng nơi đây là vùng đất an toàn, quyến rũ bởi nét hoang sơ của nó. Công việc của các chiến sĩ công binh Tiểu đoàn 17 (Sư đoàn 316) vô cùng vất vả, bởi trong tay họ không có bản đồ, hay một tài liệu nào mô tả về số lượng vật cản hay sơ đồ bố trí. Đặc biệt, những thay đổi về địa chất, sông suối đổi dòng, cây cỏ mọc um tùm khiến mỗi mét vuông trên mảnh đất biên ải xa xôi này đều ẩn chứa nhiều rủi ro, đòi hỏi sự thi gan cả về trí và lực thậm chí có thể đánh đổi bằng máu của những người lính công binh.

Cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 17 công binh, Sư đoàn 316 (Quân khu 2) thực hiện nhiệm vụ rà phá vật cản trên địa bàn xã Minh Tân, huyện Vị Xuyên, năm 2014.

Hành trình quen thuộc đi tìm “quả nổ” của những người lính công binh Sư đoàn 316 với "lỉnh kỉnh" các loại đồ nghề bắt đầu. Thượng uý Đinh Trung Cường, Chính trị viên Đại đội 2, Chỉ huy Đội Rà phá vật cản nhanh chóng tập hợp đội hình, phân công nhiệm vụ, quán triệt quy tắc bảo đảm an toàn tới từng tổ dò gỡ của đơn vị. Theo nhiệm vụ đã phân công, Trung uý Quách Văn Giang, Trung đội trưởng trực tiếp chỉ huy mũi dò trinh sát. Chàng trai quê xã Lạc Vân, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình đã có thâm niên 3 năm liên tục thực hiện nhiệm vụ rà phá vật cản. Với bản lĩnh và kinh nghiệm của người từng trải, anh thường xuyên được cấp trên cử làm mũi đi đầu và luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Dưới sự chỉ huy của Trung uý Quách Văn Giang, tổ của anh bắt đầu thực hiện đúng quy trình "phát, thuốn, xúc". Đây là bước khảo cứu đánh giá số lượng, chủng loại vật cản để rút kinh nghiệm cho toàn đội và hình thành tuyến an toàn cho các tổ phía sau thực hiện nhiệm vụ. Theo lệnh của Giang, tổ trinh sát bắt đầu thực hiện nhiệm vụ với tất cả sự khẩn trương, nghiêm túc và cẩn trọng cao độ.

Trong bộ áo giáp chống đạn cùng chiếc mũ bảo hiểm, các chiến sĩ tỉ mỉ dùng cần câu tre lùa vào khe, kẽ của từng tán cây, bụi cỏ, lần tìm dây vướng của mìn và tiến hành khắc phục tại chỗ. Tiếp đến là công đoạn phát quang, cũng là sự khởi đầu cuộc thi gan của những người lính. Chiếc máy dò mìn minelab do Trung sĩ Phàn Văn Thắng điều khiển, dò từng chỗ trước khi bước chân  đặt xuống. Đèn tín hiệu nhấp nháy cho biết bên dưới có kim loại. Chiếc thuốn xiên chếch một góc 45 độ. Bằng sự cảm nhận tinh tế của đôi mắt, sự khéo léo của đôi bàn tay, óc phán đoán để ước lượng cự ly, độ nông, sâu của vật cản, chiến sĩ Thắng dùng chiếc xẻng gạt từng lớp đất mỏng. Những giọt mồ hôi đang rịn dần trên khuôn mặt sạm nắng không làm cho người chiến sĩ dân tộc Dao, quê ở huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai bận tâm. Tất cả những người lính công binh Sư đoàn 316 chưa bao giờ cho phép mình được đơn giản hay bỏ qua bất cứ một chi tiết cho dù là nhỏ nhất. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, họ đều tuân thủ quy tắc bất biến: "Cẩn trọng, nghiêm túc, tập trung cao độ", bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ hoặc vài giây thiếu tập trung thì người lính sẽ không còn cơ hội để rút kinh nghiệm. Các tổ dò gỡ ở mũi trinh sát đã hoàn thành nhiệm vụ trong phạm vi mình đảm nhiệm. Sản phẩm mà họ thu được là những vật liệu nổ không đồng cỡ, có quả đã hoen gỉ bởi thời gian, có quả vẫn còn vẹn nguyên màu sắc, song ai cũng biết rằng, chỉ một giây chúng “cựa mình”, hậu quả sẽ thật khó lường...

Sự gan dạ, lòng dũng cảm, trí thông minh, sự tinh tế là những yếu tố cần có của mỗi người lính công binh làm nhiệm vụ rà phá vật cản. Chứng kiến Trung uý Vũ Xuân Hồng, Trung đội trưởng, xử lý đầu đạn M79, chúng tôi đều có cảm giác lành lạnh nơi sống lưng. Tuy nhiên, Hồng lại tỏ ra khá bình thản, anh tiến hành các bước rà phá vật cản một cách tự tin như thể cơm ăn, nước uống hằng ngày. Đầu tiên, anh dùng chiếc dùi sắt nhỏ gạt từng ít đất để lộ vật nổ, kế đến anh dùng cả hai bàn tay nhấc nhẹ và giữ cố định quả đạn trên tay, rồi nhẹ nhàng đặt vào khu vực tập kết. Quay sang chúng tôi, Trung uý Vũ Xuân Hồng giải thích: Tính năng của mỗi loại vật nổ rất khác nhau, có những loại mà lực tác động chưa đầy 0,2gram cũng có thể gây nổ. Có những loại mìn sau khi nổ, sẽ bắn ra rất nhiều quả mìn nhỏ lẫn vào cỏ cây, đất đá rất khó phát hiện, tìm kiếm. Tuy kích thước nhỏ, nhưng sức công phá của loại mìn này có thể gây cụt chân người, gia súc, muông thú nếu chẳng may giẫm phải.

Chiếc máy dò giúp các chiến sĩ rất nhiều cho cho việc phát hiện các vật nổ bằng kim loại. Tuy nhiên, với mật độ dày đặc (mỗi mét vuông phát hàng trăm tín hiệu) nên khi thực hiện nhiệm vụ, cán bộ, chiến sĩ đơn vị phải phải vận dụng hết các kiến thức, kinh nghiệm, kết hợp chặt chẽ giữa kiến thức hiện đại và phương pháp truyền thống để khắc phục. Có những kỷ lục mà có lẽ chỉ lính công binh mới lập được. Đó là khi thực hiện dò gỡ, các chiến sĩ phải dùng mũi thuốn để phát hiện vật cản. Mỗi mũi thuốn cách nhau 2-3cm, “phủ kín” toàn bộ diện tích dò gỡ. Chiếc xẻng công binh nhỏ, gọn, nhưng phải xúc hàng nghìn mét khối đất đá, cho đến lớp đất không còn vật cản. Chiếc mũ bảo hiểm giúp người lính tránh được sát thương nhẹ, khi đất đá văng ra, nếu chẳng may quả mìn phát nổ…

Thiếu tá Đặng Hồng Sơn, Chính trị viên Tiểu đoàn 17 cho biết, từ năm 2012 đến nay, đơn vị được giao nhiệm vụ rà phá vật cản trên địa bàn 3 xã Minh Tân, Thanh Thuỷ, Thanh Đức, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang. Đây là khu vực có độ dốc cao, cây rừng rậm rạp. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, đơn vị gặp rất nhiều khó khăn do khí hậu khắc nghiệt, mưa nắng thất thường, sương mù che phủ nhiều. Điều kiện sinh hoạt của bộ đội hết sức vất vả, chủ yếu phải ở lán trại dựng tạm, nguy cơ bị lũ ống, lũ quét, đá lăn luôn thường trực, đe doạ tính mạng bộ đội. Đặc biệt, do vị trí làm nhiệm vụ đều cách xa trung tâm xã hàng chục cây số, nên điều kiện bảo đảm đời sống của bộ đội cũng hết sức khó khăn. Tuy nhiên, với quyết tâm khắc phục triệt để các loại bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh, giúp đồng bào các dân tộc nơi biên giới có thêm đất canh tác, yên tâm làm ăn sinh sống, cán bộ, chiến sĩ công binh Sư đoàn đã khắc phục muôn vàn khó khăn, kiên trì bám trụ, phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm và lòng quả cảm của mình trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Theo đó, 3 năm qua, bằng công sức, lòng quả cảm, óc sáng tạo, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 17 (Sư đoàn 316) đã tháo gỡ an toàn và vô hiệu hoá hơn 9.360 quả đạn cối, mìn bộ binh các loại, gần 700 quả lựu đạn, hàng nghìn ki-lô-gam chông..., làm sạch hơn 125ha đất trên địa bàn các xã Thanh Thuỷ, Thanh Đức, Minh Tân, huyện Vị Xuyên. Quá trình thực hiện nhiệm vụ rà phá vật cản, cán bộ, chiến sĩ công binh Sư đoàn 316 còn tranh thủ giúp đỡ cấp uỷ, chính quyền các địa phương xây dựng một số công trình dân sinh, phục vụ thiết thực cho đời sống sinh hoạt của nhân dân. Trong năm 2012, đơn vị đã giúp mở mới 2,5 km đường lên thôn Nậm Ngặt; 1,5 km đường đến thôn Hán Dương; xây móng nhà văn hoá thôn Giang Nam, xã Thanh Thuỷ. Tại bản Nậm Tà, xã Thanh Đức, cán bộ chiến sĩ đơn vị cùng lực lượng dân quân địa phương tiến hành giải phóng hơn 3km đường, với hàng nghìn mét khối đất đá do sự cố sạt lở đất. Từ đầu năm 2014 đến nay, đơn vị cũng giúp mở thông 4km đường dẫn lên bản Mã Hoàng Phìn do bị mưa lũ gây sạt lở, đồng thời cùng các thầy cô giáo điểm Trường Tiểu học Hoàng Lỳ Pả, xã Minh Tân đổ hơn 2.000m2 bê tông hệ thống sân, đường nội bộ…